نمايندگان مجلس در رژيم طاغوت، همه از سوي دربار انتخاب و به‌عنوان نمايندگان ملت به مردم معرفي مي‌شدند، ولي با پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي، حضور مردم پاي صندوق‌هاي رأي، اولين خصلت يك مجلس معيار و يك نماينده تراز را عملي ساخت و آن اينكه يك نماينده بايد منتخب واقعي ملت باشد. با گذر از اين ويژگي حساس مي‌توان با نگاه به بيانات بزرگاني از جمله امام و رهبر معظم انقلاب، ويژگي‌هايي را احصا و بر آنان به‌عنوان ويژگي‌هاي يك نماينده تراز در جمهوري اسلامي تكيه كرد.
الف) نماينده تراز انقلاب اسلامي از منظر امام خميني
پس از پيروزي انقلاب و تشكيل نهادها و سازمان‌هاي جمهوري اسلامي، امام خميني بنيانگذار انقلاب به‌كرات و در گذر زمان، ويژگي‌هاي مسئول تراز جمهوري اسلامي را در سخنراني‌هاي خويش تبيين كرده‌اند، در مجموع امام خميني ويژگي‌هايي را براي يك نماينده تراز و معيار در جمهوري اسلامي ضروري مي‌شمردند كه اين ويژگي‌ها را به‌ترتيب و خلاصه‌وار شرح مي‌دهيم:
1 - تعبد به ارزش‌هاي اسلامي
جمهوري اسلامي براساس ارزش‌هاي الهي و اسلامي پايه‌گذاري شده است و در يك كلام، نماينده و كارگزار جمهوري اسلامي بايد به اين ارزش‌ها پايبند باشد و طبيعي است كه در جمهوري اسلامي نمي‌توان تحمل كرد يك نماينده بي‌محابا و بدون در نظر گرفتن ارزش‌هاي ديني و الهي، در مجامعي شركت كند يا دست به كارهايي بزند كه از مردم عادي جامعه انتظار نيست، چه برسد به مسئولاني كه آبروي جمهوري اسلامي را بايد حفظ كنند. از منظري ديگر، تعهد به ارزش‌هاي اسلامي، زمينه‌ساز آن مي‌شود كه نمايندگان در تصويب طرح‌ها و لوايح، اين ارزش‌ها را در نظر داشته باشند و قوانيني را مصوب نكنند كه شوراي نگهبان به‌دليل تغاير آن قوانين با دين مبين اسلام، آنها را رد كند. امام خميني در اين زمينه و در وصيتنامه الهي- سياسي خويش تأكيد مي‌كنند: «از همه نمايندگان خواستارم كه با كمال حسن‌نيت، كوشا باشند كه قوانين، خداي‌نخواسته از اسلام منحرف نباشد و همه به اسلام و احكام آسماني آن وفادار باشيد تا به سعادت دنيا و آخرت نائل آييد.» امام خميني در جاي ديگر در اين زمينه مي‌فرمايند: «لازم است طرح‌هايي كه در مجلس مي‌گذرد، مخالف با احكام مقدسه اسلام نباشد و با كمال قدرت، با پيشنهادهاي مخالف با شرع مقدس كه ممكن است از روي ناآگاهي و غفلت طرح شود، شديداً مخالفت نماييد و از قلم‌هاي مسموم و گفتار منحرفين هراسي نداشته باشيد و سخط خالق را براي رضاي مخلوق تحصيل نكنيد و خداوند قاهر و قادر را حاضر و ناظر بدانيد.»
امام خميني بنيانگذار جمهوري اسلامي، واضع اصطلاحات جديدي بودند كه راهنماي مسير امت اسلام در مقابله با قدرت‌هاي استكباري بود. يكي از اين اصطلاحات و كليدواژه‌ها، «اسلام ناب محمدي» است كه در برابر «اسلام امريكايي» معنا مي‌يابد. امام خميني در بيانات و پيام‌هاي خويش، ضروري مي‌بينند كه نمايندگان به اسلام ناب محمدي پايبند و ملتزم باشند و از اسلام امريكايي حذر كنند. بنيانگذار جمهوري اسلامي ويژگي‌هايي كه مشخص‌كننده اسلام امريكايي است، در كلام خود تشريح مي‌كنند و مي‌فرمايند: «افرادي را كه طرفدار اسلام سرمايه‌داري، اسلام مستكبرين، اسلام منافقين، اسلام راحت‌طلبان، اسلام فرصت‌طلبان و در يك كلمه، اسلام امريكايي هستند، طرد نموده و به مردم معرفي نمايند و از آنجا كه مجلس خانه همه مردم و اميد مستضعفين است، در شرايط كنوني نبايد كسي انتظار داشته باشد كه حتماً نمايندگان بايد از گروه و صنف خاصي باشند. بايد توجه داشت كه هنوز خيلي از مسائل وجود دارد كه به نفع محرومان بايد حل‌وفصل شود و تمييز بين كساني كه در تفكر خود، خدمت به اسلام و محرومان را اصل قرار داده‌اند، با ديگران كار مشكلي نيست.»
2 - عدم وابستگي به قدرت‌ها
يك روي وابستگي يك كارگزار در هر سيستمي، از جمله جمهوري اسلامي، نفوذپذيري اين كارگزار است. نماينده‌اي كه تحت نفوذ يا وابسته به قدرت‌هاي سلطه‌جو باشد، طبيعي است كه منويات قدرت‌ها و اربابان و در يك كلام، «كدخدا» را پيگيري مي‌كند، نه نيازهاي مردم و آنچه به صلاح ملك و ملت است. امام خميني در اين زمينه نيز تأكيد مي‌كنند: «نگذاريد در مجلس شوراي اسلامي، اشخاصي بروند كه آنها با قدرت‌هاي بزرگ پيوستگي دارند. بايد ملت با اختيار خود و اراده خود، با امتياز خود و انتخاب خود، اشخاص صالح را، اشخاص متقي را، اشخاصي را كه براي ايران كار مي‌خواهند بكنند، به نفع ايران كار مي‌كنند، آنها را بايد تعيين بكنيد.»
ب) نماينده تراز انقلاب اسلامي از منظر امام خامنه‌اي
طبيعي است كه هر شخصيتي كه از سوي شوراي نگهبان تأييد صلاحيت مي‌شود، معيارهاي نخستين را داراست، اما آيا اين شخص مي‌تواند نماينده مجلس شود؟ اين سؤالي است كه پاسخ بدان، اهميت زائدالوصفي دارد. رهبر معظم انقلاب در اين زمينه مي‌فرمايند: «آن كساني كه به‌وسيله شوراي نگهبان صلاحيت آنها اعلام مي‌شود، معنايش اين است كه اين از حداقل صلاحيت مورد نياز برخوردار است. در بين اين كساني كه اعلام مي‌شوند، افرادي هستند با صلاحيت‌هاي بالاتر، افرادي هستند در سطح پايين‌تر. هنر ملت ايران و مردم شهرها و حوزه‌هاي انتخابيه اين است كه دقت كنند، نگاه كنند، بشناسند اصلح را، بهترين را انتخاب كنند.» از اين رو ضروري است كه معيارهاي يك نماينده اصلح در جمهوري اسلامي را از منظر رهبر معظم انقلاب مرور كنيم. آيت‌الله‌العظمي خامنه‌اي معتقدند از بين نامزدهاي نمايندگي، بايد كساني انتخاب شوند كه «بهترين از لحاظ ايمان، بهترين از لحاظ اخلاص و امانت، بهترين از لحاظ دينداري و آمادگي براي حضور در ميدان‌هاي انقلاب، دردشناس‌ترين و دردمندترين نسبت به نيازهاي مردم را انتخاب كنند. اينها فرصت‌هايي است [كه] بايد مردم عزيز ما در همه جاي كشور... هوشيارانه، با بصيرت تمام، تلاش كنند، پيدا كنند و با رأي خود مسجل كنند و مجلس را (آن مجلسي را كه مورد نياز جامعه كنوني ماست) تشكيل بدهند.» از سوي ديگر، در حالي كه برخي از نامزدها براي تصدي نمايندگي مجلس از هزينه ميلياردي ابايي ندارند، رهبر معظم انقلاب تأكيد مي‌كنند «مردم بايد توجه داشته باشند كه تبليغات رنگين و متنوع ملاك نيست.»
1 - شعارهاي غيرعملي و وظايف نمايندگي
نكته ديگر پاسخ به اين سؤال است كه مهم‌ترين وظيفه نماينده مجلس چيست؟ يك نماينده بايد قوانين لازم و ضروري براي اداره هر چه بهتر كشور را در قالب طرح يا بررسي لوايح دولت، در اختيار قوه مجريه قرار دهد. يكي از تصورات اشتباهي كه در ذهن عموم مردم در رابطه با وظيفه نمايندگان مجلس موجود دارد، اين است كه وظيفه اصلي نمايندگان، پيگيري و جذب امكانات مختلف براي حوزه انتخابي خود است. بر همين اساس، از راهكارهاي تبليغاتي نمايندگان، يكي اين است كه وعده‌هاي مختلفي در زمينه پروژه‌هاي عمراني و رفاهي به مردم منطقه خود مي‌دهند كه بسياري از اين وعده‌ها غيرعملي است. رهبر معظم انقلاب در اين رابطه تأكيد مي‌كنند: «وعده‌هاي غيرعملي ملاك نيست. من با خود نماينده‌هاي محترم در دوره‌هاي مختلف وقتي مواجه شدم، به اينها گفتم آقايان و خانم‌هاي نماينده، وظيفه نماينده اين نيست كه وعده عمراني و فلان پروژه، فلان كار را در منطقه انتخابي خود به مردم بدهد. اينها كار اجرايي است، كار دولت است. وظيفه نماينده اين است كه بتواند قانون مورد نياز كشور را پيدا كند. آن قانون را جعل كند.»
2 - اهتمام و اعتقاد به شعارهاي انقلاب
انقلاب اسلامي به‌راحتي به دست نيامده است. جمهوري اسلامي حاصل به شهادت رسيدن عزيزترين فرزندان اين ميهن است. طبيعي است كارگزاران جمهوري اسلامي بايد به اين خون‌هاي پاك برزمين‌ريخته وفادار باشند. استقلال و عدم وابستگي نمايندگان در اين راستا، از اهميت فراواني برخوردار است. رهبر معظم انقلاب در اين راستا مي‌گويند: «اين ملت، استقلال خود را آسان به دست نياورده است و وابستگي نيز از لاابالي‌گري ديني حاصل مي‌شود، بنابراين مبادا كساني به مجلس بروند كه گيرنده آنها منتظر فرستنده قوي امريكا و غرب باشد و هر چه آنها بگويند، اينها به زبان ديگر در داخل مملكت تكرار كنند.» ايشان ضمن هشدار از راهيابي عناصر خودفروخته به مجلس، يادآور مي‌شوند: «در برخي تبليغات انتخاباتي شعارهايي ديده مي‌شود كه نه‌فقط رنگ‌وبوي مذهبي ندارد، بلكه ضد مسائل انقلابي و ديني است و اين خطر است. البته ما به هوشياري ملت مطمئن هستيم، اما اين احتمال وجود دارد كه يك كسي بتواند با تبليغات مختلف و غبارآلوده كردن فضا، به مجلس راه يابد، البته ملت آگاه و رنج‌كشيده بيدار است و اگر مشاهده كرد كه عنصر وابسته‌اي به مجلس راه يافت، او را از مجلس نيز بيرون خواهد انداخت.»
3 - تعهد در كنار تخصص
يكي از نكات مهم براي مردم در انتخاب نمايندگان خود، بحث تخصص آنان و توانايي علمي و عملي نامزدها در نوع مسئوليتي است كه برعهده مي‌گيرند. نكته‌اي كه امام خميني نيز همواره بر آن تأكيد داشتند، بحث تعهد در كنار تخصص بود. رهبر معظم انقلاب نيز در يكي از سخنراني‌هاي خود، با اشاره به برخي تبليغات در مورد اصالت دادن به تخصص داوطلبان نمايندگي تصريح مي‌كنند: «تخصص نيز امري لازم است و ما امروز متخصص كم نداريم، اما ملت هوشيار ايران بايد دقت كند كه در ميان همين متخصصان، متدين‌ها را انتخاب كند، زيرا دين و تدين مانع وابستگي مي‌شود و اگر دينداري نباشد، وابستگي آسان مي‌شود.»
نتيجهگيريآنچه از بيانات امام خميني و رهبر معظم انقلاب مي‌توان استنباط كرد، اين است كه يك نماينده معيار در جمهوري اسلامي، بايد علاوه بر التزام به معيارها و شعائر اسلامي و نيز ملتزم بودن به استقلال و آزادي كشور، از تعهد در كنار تخصص نيز برخوردار باشد و از سوي ديگر براي جلب رأي مردم، از دادن شعارهاي غيرعملي و صرفاً تبليغاتي خودداري كند. نماينده معيار در جمهوري اسلامي به فكر انجام كارهايي كه در زمره وظايف او نيست، نبايد باشد بلكه همه تلاش خود را بايد در جهت تدوين طرح‌ها و تصويب لوايحي كند كه مي‌توانند گرهي از مشكلات مردم بگشايند.
* برهان
