مجيد حبيبي: بهترين آثار سينماي جهان، با بهره‌گيري از دو نكته مهم توانستند در اذهان مخاطبان ايراني بمانند. نكته اول را بايد حضور دوبلورهايي دانست كه صدايشان به تك تك شخصيت‌هاي يك فيلم، جان مي‌بخشيد.
مورد ديگر ترجمه دقيق ديالوگ‌هاي اين فيلم‌هاست. برخي از بهترين ترجمه ديالوگ‌هاي اين آثار، حاصل زحمات اساتيد بزرگ صدا بازيگري در كشور است؛ اساتيدي كه اين روزها نامشان در گروه صداهاي ماندگار اين مرز و بوم تعريف مي‌شود.
به طور مشخص صداي ماندگار هميشه مفهومي كل‌نگربوده و هيچ وقت به مجموعه عواملي كه در كنار يكديگر قرار مي‌گيرند تا باعث ماندگاري يك صوت انساني شوند، پرداخته نشده است، حتي در همايش هايي هم كه هر ازچند گاهي درنقاط گوناگون كشور برگزار مي‌شود و از صداهاي ماندگار تقدير به عمل مي‌آيد، اما هيچ نوع واكاوي و معيار مشخصي براي انتخاب وجود ندارد؟
البته دراينكه افراد مورد تقديرحاذق و درخوراين اتفاق هستند شكي وجود ندارد، اما پرسش اين است كه از كجا آمدند؟ چه كردند كه تا به اينجا رسيدند و شايسته تقدير به عنوان صداي ماندگار شدند و در نهايت اينكه «صدايشان» چگونه «ماندگار» شده است؟
تا پاسخ بابي باشد براي علاقه‌منداني كه قدم در اين عرصه مي‌گذارند و باعث شود اگر به واقع عاشق و دلباخته اين تخصص هستند و در آن مستعد و با انگيزه، بتوانند از ابتدا مسير درست و مشخصي را يافته و از بيراهه نروند تا فرجامي نكو پيش رو داشته باشند. براي پيدا كردن پاسخي قابل اتكا و بياني شفاف براي پرسش‌هاي فوق حدود ۶۰۰ دقيقه مصاحبه با افرادي كه خود در اين حرفه حضوري مستمر و رزومه‌اي قابل اتكا دارند و همينطور افرادي كه همكاري نزديكي با صدابازيگران دارند، همچون سردبير راديو و صدابردار صورت گرفته است.
بسياري از اشخاص ديگر در تخصص‌هاي گوناگون داراي نگرشي ويژه هستند كه قادر به ايراد و آشكار كردن جوانب بسياري ازعملكرد فعالان حرفه‌اي اين حيطه از نقطه نظرات متفاوت و قابل توجهند كه به علت محدوديت زمان و شرايط، توفيق گفت‌وگو با آنها حاصل نيامد.
اكثر افراد شركت كننده در مصاحبه‌ها صدابازيگراني را كه درمدت اشتغال حرفه‌اي خود بيشتر در دوبلاژ حضور داشته‌اند، داراي صدايي آشناتر و ماندگارتر در اذهان مي‌دانند و آن هم به دليل شنيده شدن صداي آنها از طريق رسانه تلويزيون(همينطور رسانه‌هاي وابسته به تصوير) است كه زمان بيشتري از وقت عموم را در ميان رسانه‌هاي ديگر به خود اختصاص مي‌دهند.
آنچه صداي ماندگار به آن اطلاق مي‌شود تنها صدايي كه شخص به شكل طبيعي داراست يا با اندكي زير و بم به آن رسيده، نيست بلكه از يك سو مجموع اصواتي است كه در بين اين قشر صداسازي و تيپ‌سازي نام دارد و در اين بين چنگيز جليلوند، منوچهر اسماعيلي، مرحوم ژاله كاظمي، ناصر طهماسب و مرحوم عزت الله مقبلي، از جمله نام‌هاي شاخص در ژانرهاي گوناگون آن هستند و از سوي ديگر عده‌اي همچون ژرژ پطروسي، خسرو خسرو‌شاهي، ايرج ناظريان و نصرالله مدقالچي از جمله افرادي هستند كه با تراش و شكل دهي يك صداي واحد و با قوام و اندكي صداسازي ماندگار شده‌اند.
به غير از افرادي قليل از كارشناسان مصاحبه شونده و پاسخ دهنده به پرسشنامه ها، تمامي افراد از مرحوم ايرج ناظريان به عنوان صداي هميشه ماندگارخود درميان ماندگارانشان ياد مي‌كنند كه در بيشتر موارد رتبه اول را دارا هستند يا در زمره سه نفر نخست قرار دارند. مرحوم ناظريان با توجه به مجموع نظرات صدايي با حجم وسيع، صاحب خش، بياني مقتدر با طنيني خاص و جذاب، داراي صلابت و مردانگي در صوت را دارا بوده‌اند كه در كنار اين ويژگي‌ها توانايي بالايي در صدابازيگري با گام‌هاي پايين آوا از دلايل ماندگاري آن مرحوم پس از دو دهه از فوتشان است.
همين مورد از دلايل خاص شدن مرحوم ناظريان در قالب يك صدابازيگر منحصر به فرد است، البته توانايي صدابازيگري وي درگام‌هاي مياني و بالاي صدا نيز قابل اتكاست. براي مثال مي‌توان به فيلم «شبكه» با بازيگري پيتر فينچ و كارگرداني سيدني لومت اشاره كرد. آنچه مرحوم ايرج ناظريان را متمايزمي كند همانا رنگ و جلوه خاص صوتي وي است كه ويژگي‌هايش برشمرده شد(مهم‌ترينش توانايي بازيگري با نت‌هاي پايين صدا) و فرصتي كه وي در برهه‌اي خاص (اواخر دهه ۵۰ و اوايل دهه ۶۰) به دست آورد تا با مديريت دوبلاژ بسياري از فيلم‌هاي مطرح تاريخ سينما و صدابازيگري به جاي بازيگران بزرگ اين توانايي را بيش از پيش به منصه ظهور برسانند و بر تنه دوبلاژ ايران براي هميشه يك يادگاري حك كنند.
همان از دلايل متفاوت بودن و ماندگار شدن ناظريان درنظر خانم‌ها و آقايان مورد مصاحبه است كه جز اندكي همه از او ياد كردند. به يقين اينها تنها اسباب ماندگاري ناظريان نبوده‌اند. دلايل مهم‌تري نيز بوده كه در ادامه آنها را مرور خواهيم كرد. ژاله كاظمي، منوچهر اسماعيلي، احمد رسول زاده، بهرام زند، چنگيز جليلوند، رفعت هاشم پور، ناصر طهماسب، مهين كسمايي، منوچهر زنده دل، افشين زي نوري، ابوالحسن تهامي، خسرو خسرو شاهي و مرحومان ژاله كاظمي، ايرج دوستدار و عزت الله مقبلي از جمله ديگر ماندگاران در عرصه صدابازيگري هستند كه تأكيد بيشتري روي نام ناظريان از جانب كارشناسان مورد مصاحبه صورت گرفت.
موارد زير به صورت خلاصه شاخصه هايي هستند كه از ميان صحبت صاحب‌نظران جمع بندي شده‌اند: داشتن سبك خاص و مؤلفه‌هاي منحصر به فرد، پويايي، نوآوري هميشگي و به روز بودن، شناخت و پرورش نت‌هاي مختلف صدا و به موازات آن قوام دادن و قدرت بخشيدن به نت‌هاي پايين صدا به سبب گيرايي و تاثير گذاري بيشتر نت‌هاي پايين و بم آوا كه بسياري از آن غافلند.
خلاقيت، شعور و درك موسيقايي بالا، توان بازيگري، دانش ادبيات و ترجمه (زبان مادري و زبان انگليسي به طور اخص در ميان زبان‌هاي خارجي). عشق و علاقه وافر به اين حرفه حتي در سخت‌ترين شرايط مادي و معنوي و تن ندادن به سيستم كارمندي در هنر(ماشين‌وار كار كردن و به دور شدن از شاخص‌هاي يك فعاليت هنري).
داشتن نگاهي تخصصي و نه تفنن و تفريح صرف به اين هنر، قدرت صداسازي و انطباق صدا با كاراكتر در دوبلاژ، تداوم حضور (چندين دهه)، اخلاق نيكو (كه باعث رشد و همينطور ايجاد فرصت‌هاي بيشمار پيشرفت براي صاحب آن است) اين مورد از ديد اكثر افراد در زمره مهم‌ترين موارد قرار داده شد. سواد تئوريك (كه مجموع دانش‌ها، علوم و آگاهي‌هايي است كه براي يك صدا بازيگر فراگيري‌اش لازم است) همه و همه در كنار هم بنيان يك صداي ماندگار را شكل مي‌دهند.
