جوان آنلاین: کمتر از دو ماه و نیم بعد از آتشبس در غزه، حماس در حال برداشتن گامهایی جدی برای بازسازی ساختارهای نظامی و اداری خود است. افسران ذخیره ارتش رژیم صهیونیستی که در محدوده موسوم به «خط زرد» مستقر هستند در اعترافاتی نادر گفتهاند حماس در حال ساماندهی نیروها و بازگرداندن زیرساختهای خود است، چیزی که گزارشهای متواتر نیز آن را تأیید میکند. کارشناسان شورای روابط خارجی امریکا (CFR) بهتازگی گفتهاند حتی پس از یک دوره عقبنشینی و فشار، این گروه همچنان توان قابلتوجهی برای اداره و سازماندهی نیروهایش دارد.
افسران ذخیره ارتش اسرائیل که در محدوده موسوم به «خط زرد» مستقر هستند، در اعترافاتی نادر گفتهاند که حماس در حال ساماندهی نیروها و بازگرداندن زیرساختهای خود است، در حالی که ارتش اسرائیل محدود به تصمیمگیریهای سیاسی و انتظار چراغ سبز امریکا است. برخی افسران به یدیعوتآحارونوت گفتهاند: «حماس با آزادی کامل رفتوآمد میکند، چادر نصب میکند و مؤسسات دولتی را راهاندازی میکند، در حالی که ما درجا میزنیم.» پیامدهای این بازسازی، فراتر از تحولات میدانی است. طی هفتههای اخیر، حادثهای در محله دراج در شمال غزه رخ داد که در آن یک مدرسه هدف آتش نظامیان اسرائیلی قرار گرفت و سه کودک جان خود را از دست دادند. تحقیقات اولیه نشان داده که گروهی از نیروهای ارتش رژیم صهیونیستی بدون اخذ مجوز لازم، به هدفی مشکوک شلیک کردهاند و در ساختمانی که به آن شلیک شده، تعدادی خانواده آواره سکونت داشتهاند که زیر آوارها و در آتش جان دادهاند. این حادثه که در کشاکش بحثها درباره ورود به فاز دوم آتشبس اتفاق افتاده، باعث شد که دستورالعملهای سختگیرانهتری درباره اقدامات ارتش رژیم صهیونیستی صادر شود. حالا یدیعوتآحارونوت از قول افسران اسرائیلی نوشته که ارتش اکنون تنها یک ابزار اجرایی است که بدون چراغ سبز امریکا نمیتواند اقدامی مستقل انجام دهد. برخی افسران ارتش رژیم صهیونیستی از این وضعیت ناراضیاند و به یدیعوتآحارونوت گفتهاند ارتش اسرائیل در حال از دست دادن کنترل واقعی بر تحولات جاری در غرب خط زرد است. یک افسر ذخیره جدید در نوار غزه گفت: ما بر شرق خط زرد کنترل داریم، اما در غرب آن حضور نظامی نداریم، در آنجا حماس با آزادی کامل رفتوآمد میکند و این وضعیت نگرانکننده و ناامیدکننده است.
نصف حماس همچنان زنده
در شرایطی که «اسرائیل کاتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در کنفرانسی در «بیت ایل» واقع در رامالله کرانه باختری گفته که ما حتی یک میلیمتر از سوریه عقبنشینی نخواهیم کرد و در شمال غزه نیز به جای شهرکهایی که (در سال ۲۰۰۵) تخلیه شدهاند، پایگاههای نظامی- کشاورزی ایجاد خواهیم کرد، وضعیت بازسازی حماس در غزه برای اسرائیلیها نگرانکننده است. کاتس که لحن نژادپرستانه او نمایان است، گفته که وقتی زمان مناسب فرا برسد، ما «هستههای نهال» را در شمال غزه تأسیس میکنیم و این کار را به روش درست و در زمان مناسب انجام خواهیم داد. اشاره او، به طرح نظامی ارتش اسرائیل در دهه ۱۹۴۰ برای تأسیس جنبش جوانان صهیونیستی با هدف اشغال و شهرکسازی در فلسطین است. کاتس گفته است: «در دوره «حاکمیت عملی» هستیم؛ اینجا فرصتهایی وجود دارد که مدتهاست وجود نداشته است. ما تا عمق غزه حضور داریم و هرگز کل غزه را ترک نخواهیم کرد؛ چنین چیزی روی نخواهد داد.»
اتفاقاتی که در غزه در حال رخ دادن است، با روایت کاتس از وضعیت متفاوت است. ارزیابیها و گزارشهای میدانی نشان میدهد که پس از ۲ سال جنگ، توان عملیاتی حماس بازسازی شده و قدرت مدیریت محلی خود را حفظ کرده و علاوه بر بازسازی نیروهای نظامی، شبکههای مالی و اجتماعی خود را نیز تقویت کرده و آماده حضور بلندمدت در غزه است. بهتازگی شورای روابط خارجی امریکا در تحلیلی تأکید میکند که توان سازمانیافته حماس، تهدیدی واقعی برای امنیت اسرائیل و مانعی جدی برای اجرای هرگونه توافق سیاسی محسوب میشود. در گزارش این شورا آمده که حماس با وجود خسارات سنگین، هنوز نیروی مؤثر نظامی دارد و از جنگ آسیب دیده، اما کاملاً نابود نشده است. به نوشته CFR، تحلیلهای رسمی ایالات متحده نشان میدهد که حماس اکنون میتواند بین ۹ تا ۱۲ هزار مبارز را سازماندهی کند، یعنی چیزی حدود نیمی از نیروهای آن نسبت به قبل از جنگ حفظ شدهاند. در عمل، حماس میتواند ۱۲ تا ۱۵ گردان نظامی در میدان داشته باشد که این عدد بسیار بزرگتر از «چند واحد باقیمانده» است که بعضی از تحلیلهای اسرائیلی برای توجیه ادامه عملیات خود مطرح کردهاند.
بازسازی اجتماعی
گزارش شورای روابط خارجی تصریح میکند که سقوط کامل حماس نه در عرصه نظامی رخ داده و نه در عرصه سیاسی، حتی پس از ازدسترفتن بخشهایی از نیرو و زیرساختها، این گروه هنوز «قدرت اجرایی و کنترل در غزه» را دارد. بر اساس نظرسنجی که مرکز فلسطینی سیاست و نظرسنجی (PCPSR) در اکتبر ۲۰۲۵ انجام داده، حدود ۷۰درصد از فلسطینیان در کل غزه و کرانه باختری با هرگونه خلع سلاح حماس مخالفت کردهاند، حتی اگر این شرط تبدیل به اصلیترین شرط برای جلوگیری از بازگشت جنگ شود. در کرانه باختری مخالفت بسیار بالاتر و تا ۸۰درصد بوده است و در غزه نیز همچنان اکثریت (۵۵درصد) مخالف خلع سلاح هستند. تحت چنین شرایطی، تلآویو نگران است که اگر هسته فرماندهی و ساختار سازمانی حماس حفظ شود و نیروهایی باتجربه هنوز فعال باشند، این گروه میتواند به تهدید خود ادامه دهد و حافظه و دانش جنگی خود را حفظ کند. حتی اگر حماس نتواند حملهای مشابه ۷ اکتبر ۲۰۲۳ را تکرار کند، تواناییاش برای «آزار، تهدید، و فشار امنیتی» بر اسرائیل باقی است و بازسازی ساختارهایش میتواند این ظرفیت را افزایش دهد. در حالی که اسرائیل با تشکیل دولت تکنوکرات در غزه مخالفت کرده و تلاش دارد نقش سیاسی حماس را به حداقل برساند، مذاکرات بینالمللی و نقض مکرر آتشبس نشان میدهد که اجرای این سیاست دشوار است. فارینافرز بهتازگی تأیید کرد که بازسازی حماس نه تنها در عرصه نظامی بلکه در ساختارهای اجتماعی و حکومتی نیز مشهود است. این گروه مقاومت تلاش میکند خدمات محلی، مؤسسات اجتماعی و امنیتی را دوباره سازماندهی کند، روندی که تثبیت حضور سیاسی و اجتماعی آن را در غزه تضمین میکند.
