جوان آنلاین: روزانه دهها نفر در جریان سوانح رانندگی جان خود را از دست میدهند و صدها نفر مجروح یا معلول میشوند. عدم آموزش صحیح، رعایت ناقص قوانین و ضعف در فرهنگ جادهای، هر روز جان شهروندان نفر را تهدید میکند. تصادفات مرگبار، جراحات طولانیمدت و آسیبهای اجتماعی، نتیجه بیتوجهی به آموزش رانندگان و ناکارآمدی نظارت و قانونگذاری است. تنها با فرهنگسازی گسترده، آموزش اصول رانندگی، رعایت قوانین و همکاری کامل دستگاهها میتوان از این فاجعه ملی جلوگیری کرد که این موضوع را در گفتوگو با دکتر تقی جباریفر، عضو هیئت علمی دانشگاه یزد بررسی کردهایم.
چرا برخلاف اصول جهانی بازار و رقابت، خودروسازان ایرانی با وجود کیفیت پایین محصولات، همچنان با پیشفروش گسترده و تقاضای بالا مواجهند و این وضعیت چگونه بر بهبود کیفیت تأثیر میگذارد؟
در هیچ یک از کشورهای تولیدکننده اتومبیل در دنیا به اندازه شرکتهای خودروساز ایرانی، اتومبیل پیشفروش نشده است. همچنین در هیچ یک از این کشورهای تولیدکننده، تقاضای خرید اتومبیل قبل از تولید آن به اندازه کشورمان نبوده است! عقیده بر این است کالا و جنس تولید شده باید مورد توجه و انتخاب خریدار قرار گیرد و سپس راجع به قیمت و چگونگی پرداخت آن تبادلنظر شود. شما چیزی را که تولید نکردهاید، به فروش میرسانید؟ این چگونه تجارتی است؟
چگونه ضعف همزمان در کیفیت خودروهای تولید داخل و ایمنی جادهها، بهطور مشترک بر افزایش خطرات رانندگی و کاهش اعتماد عمومی به صنعت حملونقل کشور تأثیر میگذارد؟
ما با بررسی تاریخچهای شرکتهای تولیدی اتومبیل به این نتیجه رسیدیم که در تاریخ تولید اتومبیل در ایران به هرگونه و هر شکلی نتوانستیم بهترین محصول را به بازار عرضه کنیم و قادر به تولید اتومبیلهای با کیفیت عالی هم نیستیم. در این باره محصول تولید نشده را پیشفروش میکنیم و خریداران (مردم) در انتظار دریافت محصول باکیفیت و مرغوب هستند، اما متأسفانه کالای نامرغوب دریافت میکنند. ما نتوانستیم با دیگر تولیدکنندگان جهان رقابت کنیم! محصول تولید شده فاقد هرگونه کیفیت مطلوب است. دومین عامل بسیار مهم در فرهنگ رانندگی، داشتن جاده ایمن و استاندارد شده است. جادههای کشور از کیفیت خوبی برخوردار نیستند و مسئولان وزارت راه و شهرسازی باید با جدیت مطالعات دقیق و بیشتر در این حوزه جهت رفع مشکلات جادهای و طراحی نامناسب جادهها، اقدامات لازم را برای سلامت جان مردم انجام دهند. ما باید جاده ایمن داشته باشیم. اما موضوع سوم و اصلی در فرهنگ رانندگی، رانندگان هستند. حدود ۱۲۷ سال پیش که اولین اتومبیل با راننده به ایران آمد، متأسفانه موضوع آموزش راننده در برنامه کاری نبود و نیست و اتومبیل خریداری شده را با راننده به کشور آوردند. بعد از ۱۲۷ سال هنوز نتوانستهایم این فرهنگ رانندگی را به خوبی اصلاح و رانندگان قانونمند و کار آزموده تربیت کنیم! مشکل کار کجاست؟ (عدم آموزش، قانونمندی و ارزشمندی جان انسانها)، به خوبی به یاد میآورم که یکی از اساتید دانشگاه میشیگان امریکا در جمع و در مقابل دیگر دانشجویان اظهار داشت: «اگر ایرانیها بخواهند کاری را انجام دهند، هیچ چیز غیرممکن نیست.» پروفسور دین تنسن گفت: آموزش کلید موفقیت هر کاری است. هیچ کاری نیست که از طریق آموزش امکانپذیر نباشد و هیچ وسیلهای به پای آموزش نمیرسد. آموزش میتواند اخلاق بد را به خوب تبدیل کند. اصول غلط را نابود و اصول صحیح را جایگزین آن کند و انسان را تا حد فرشته بالا ببرد.
چگونه رعایت دقیق قوانین و اصول رانندگی، کنترل رفتارهای غیراجتماعی و احترام به دیگر رانندگان میتواند به کاهش تصادفات و بهبود سلامت اجتماعی کمک کند؟
اگر فرهنگ رانندگی را خوب یاد بگیریم و به دقت رعایت کنیم، میتوانیم از عوامل مهمی از جمله ایجاد ترافیک و بروز تصادف و سوانح جادهای به خوبی جلوگیری کنیم. برای فرهنگ رانندگی، رانندگان باید رفتارهای غیراجتماعی خود را کنترل کنند. در این صورت علاوه بر ارتقا و بهبود رفتارهای اجتماعی خودشان، نسبت به ارتقا و بهبود سبک زندگی و افزایش سلامت جامعه نیز تأثیرگذار باشند. برای ارتقای فرهنگ رانندگی، رانندگان باید عادتهای نادرست و ناشایست حین رانندگی و همچنین سرپیچی کردن از قوانین و مقررات راهنمایی را کنار بگذارند و سعی کنند ضمن آشنایی با تمامی قوانین راهنمایی و رانندگی و احترام به دیگر رانندگان در بهبود سطح رانندگی در جامعه کوشا باشند. اجرای قوانین و مقررات نیز محور دیگری در کاهش تصادفات است. قوانین باید کارآمد و اثرگذار باشد و پلیس راهور باید در اجرای آنها سختگیرانه عمل کند. جریمهها باید به حدی باشد که راننده حتی به فکر ارتکاب به تخلف هم نیفتد. با سرعت غیرمجاز، سبقت غیرمجاز و عبور از چراغ قرمز باید به شدت برخورد شود. مواردی که رانندگان باید حین رانندگی به آنها توجه و رعایت کنند و جزو فرهنگ رانندگی محسوب میشود و در آییننامه راهنمایی و رانندگی نیز به آن توجه شده باید رعایت شود.
چرا با وجود آمار تکاندهنده مرگومیر و مجروحان حوادث جادهای، موضوع تصادفات هنوز به اولویت اصلی دولت و نهادهای مسئول تبدیل نشده و چه عواملی باعث استمرار این بحران در سالهای اخیر شده است؟
رفتارهایی که از فرد حین رانندگی سر میزند؛ احترام به حقوق دیگران، صبور بودن حین رانندگی و ترافیک، رعایت قوانین و مقررات رانندگی بیانکننده فرهنگ راننده است. البته موضوع تصادفات جادهای نباید در حاشیه قرار داشته باشد، بلکه باید در مرکز توجه دولت، وزارت راه و شهرسازی و وزارت بهداشت قرار گیرد.
هیچ دلیلی وجود ندارد که دو سال قبل، ۲۱ هزار نفر جان خود را بر اثر تصادفات جادهای از دست بدهند و بیش از ۳۸۱ هزار نفر مجروح، قطع عضو و برای بقیه عمر خود خانهنشین شوند. در نیمه اول امسال، ۱۰ هزار و ۴۴۰ نفر بر اثر تصادفات جادهای جان خود را از دست دادهاند و بیش از ۲۰۲ هزار و ۱۴۵ نفر نیز مجروح شدهاند! چرا؟ چرا در شهریورماه امسال ما باید مرگبارترین ماه در سال را داشته باشیم که در آن ۲ هزار و ۶۴ نفر نفر جان خود را از دست بدهند که متأسفانه یک رکورد چند ساله به شمار میرود. این یک هشدار جدی نسبت به شدت گرفتن بار مرگ و میر در جادههای کشور است. در جامعه ما خودرو به سمبل تمایز و برتری تبدیل شده و رقابت برای داشتن خودروهای گرانقیمت و مجهز، فرهنگ رانندگی را تحت تأثیر قرار داده است و رفتارهای پرخطر را تشویق میکند.
چرا با وجود نیاز جدی کشور به آموزش و فرهنگسازی رانندگی، رسانه ملی طی سالهای گذشته نتوانسته نقش مؤثری ایفا کند و چه مانعی باعث عدم همکاری صداوسیما با دانشگاهها و نهادهای تخصصی در این حوزه شده است؟
جای بسیار نگرانی دارد که صداوسیما در فرهنگسازی رانندگی هیچگونه مساعدت و همکاری در تنظیم یک برنامه منسجم و منظم در ارتباط با آموزش فرهنگ رانندگی نداشته یا در این راه موفق نبوده است. مثلاً سال ۱۳۸۹ مسئله فرهنگ رانندگی مورد توجه گروه علوم تربیتی دانشگاه یزد قرار گرفت و یک همایش ملی تحت عنوان «فرهنگ رانندگی، قانونگریزی و رفتار تهاجمی» در این دانشگاه برگزار شد و درخواست پیدرپی از صداوسیمای یزد جهت شرکت در جلسات دانشگاه انجام شد، اما هیچ توجهی به این درخواست نشد. اینگونه چطور میتوانیم با رسانه ملی یک برنامه فرهنگسازی رانندگی تنظیم کنیم. سال ۱۳۹۴ موضوع جلسه فرهنگ رانندگی به حوزه معاونت حملونقل و ترافیک شهرداری و حوزه ترافیک استانداری اصفهان رسید، اما باز هم رسانه ملی اقبالی نشان نداد. در سطح کلان هم همینطور است. سال ۱۳۹۹ موضوع فرهنگ رانندگی در دانشگاه ادیان و مذاهب مطرح شد و جلسات متعدد در جمکران با حضور مسئولان استان قم و همچنین چند جلسه در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد که البته دانشگاه ادیان و مذاهب یکی از حامیان بسیار جدی در فرهنگسازی رانندگی بوده و از هیچگونه حمایت و مساعدتی دریغ نکردهاند، اما باز هم نتوانستیم مسئولان صداوسیما را در جلسات فرهنگ رانندگی داشته باشیم. با توجه به بودجهای که صداوسیما در سال دریافت میکند، برنامه خاصی را در حوزه فرهنگسازی رانندگی پوشش نداده است و همیشه به دنبال تأمینکننده مالی برنامه بودهاند! اکنون از رسانه ملی و همچنین ریاست محترم جمهور آقای دکتر پزشکیان درخواست داریم اگر جان مردم برایشان مهم است به این موضوع توجه ویژهای داشته باشند و زمانی را به برنامه فرهنگ ترافیک اختصاص دهند تا شاید یک نفر کمتر جان خود را از دست بدهد. این همه تصادفات داریم و اینکه روزانه ۵۰ الی ۶۰ نفر از شهروندان عزیزمان در جادههای کشور جان خود را از دست میدهند! باید فرهنگسازی کنیم. باید آموزش دهیم. باید قواعد و اصول را رعایت کنیم و قوانین رانندگی را سر لوحه کارمان قرار دهیم و به حریم دیگران احترام بگذاریم.
