جوان آنلاین: داده‌های جدید مرکز آمار نشان می‌دهد تولید گوشت قرمز با سرعتی فراتر از دوره‌های گذشته افزایش یافته و ترکیب گونه‌های دامی، سهم گروه‌های اصلی و میزان تغییرات در مقایسه با سال قبل وضعیت متفاوتی را رقم زده است. این نتیجه ظرفیت تولید، شرایط عرضه، نحوه مدیریت زنجیره تأمین و جهت‌گیری سیاستگذاری اقتصادی در حوزه دام را نیز برجسته می‌سازد. رشد ثبت‌شده در تولید گوشت، با توجه به سهم بالای گاو و گوساله و وزن قابل‌توجه گوسفند و بره، از بازآرایی نسبی بخش دام سبک و سنگین خبر می‌دهد. افزایش عرضه نسبت به ماه مشابه سال قبل در کنار بهبود اندک نسبت به ماه گذشته، نشان می‌دهد کشتارگاه‌های رسمی توانسته‌اند بخشی از فشار‌های واردشده بر بازار را کاهش دهند و مسیر جدیدی برای تنظیم بازار ترسیم کنند.
گزارش تازه منتشر شده از عملکرد کشتارگاه‌های رسمی کشور در مهر ۱۴۰۴ نشان می‌دهد روند عرضه گوشت قرمز در این ماه به نقطه‌ای رسیده که می‌تواند بخش قابل توجهی از تحولات بازار پروتئین کشور را توضیح دهد. این گزارش وزن کل گوشت قرمز عرضه شده را ۱۳۵/۴۶ تن اعلام می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه ترکیب تولید میان گونه‌های مختلف دامی تغییر کرده و سهم هر گروه به‌طور مشخص چه تأثیری بر حجم نهایی عرضه گذاشته است. بر اساس داده‌ها، گوشت گاو و گوساله با ۷۶۰/۲۵ تن اصلی‌ترین بخش عرضه را تشکیل می‌دهد و با سهم ۸۴/۵۵ درصدی، همچنان محور اصلی تولید رسمی گوشت سنگین در کشور به شمار می‌رود.
در کنار این گروه، گوشت گوسفند و بره با ۶۰۰/۱۵ تن عرضه و سهم ۸۱/۳۳ درصدی جایگاه مهمی در زنجیره تأمین پروتئین کشور دارد. این میزان عرضه بیان می‌کند دام سبک همچنان بخش مؤثری در پاسخگویی به تقاضای بازار محسوب می‌شود و نقش آن در تنظیم قیمت و دسترسی مصرف‌کنندگان به منابع پروتئینی اهمیت بالایی دارد. گروه بز و بزغاله با ۶۹۷/۳ تن و سهم ۰۱/۸ درصد در جایگاه بعدی قرار گرفته و سهم سایر دام‌ها نیز با ۰۷۸/۱ تن حدود ۳۴/۲ درصد گزارش شده است. این توزیع وزنی مجموعه‌ای کامل از تغییرات بازار دامی را آشکار می‌سازد و نشان می‌دهد هر گروه تا چه اندازه می‌تواند در شکل‌دهی به قیمت نهایی، مسیر عرضه و توان پاسخ‌دهی به تقاضای داخلی اثر بگذارد.
آمار‌های منتشر شده در این گزارش حاکی از آن است که کشتارگاه‌های رسمی در مقایسه با مهر ۱۴۰۳ میزان عرضه گوشت را ۳۴ درصد افزایش داده‌اند. این جهش نشانه‌ای از تغییرات بخش دام و تأثیر سیاست‌های حمایتی، تغییرات نهاده‌ها، مدیریت خوراک دام و بهبود شرایط پرواربندی در سال اخیر است. بررسی جزئی‌تر داده‌ها حکایت از آن دارد که تولید گوشت گوسفند و بره ۲۵ درصد، تولید بز و بزغاله ۲۹ درصد، تولید گاو و گوساله ۴۱ درصد و تولید گاومیش و بچه‌گاومیش ۸۰ درصد نسبت به دوره مشابه سال گذشته افزایش یافته است. در مقابل، تولید شتر و بچه‌شتر ۷ درصد کاهش یافته است و این کاهش می‌تواند ناشی از تغییرات اقلیمی، کاهش تعداد دام‌های مولد یا جابه‌جایی تقاضا میان گونه‌های مختلف دامی باشد.
تحلیل این ارقام نشان می‌دهد رشد تولید دام سنگین سهم قابل‌توجهی در افزایش عرضه دارد. افزایش ۴۱ درصدی تولید گوشت گاو و گوساله می‌تواند ناشی از گسترش واحد‌های پرواربندی، بهبود شرایط تغذیه دام، دسترسی بهتر به نهاده‌ها و تغییرات انجام‌شده در نظام خرید و حمایت باشد. این رشد همچنین می‌تواند اثر قابل‌توجهی بر قیمت نهایی داشته باشد، زیرا دام سنگین سهم اصلی را در عرضه رسمی تشکیل می‌دهد و تغییرات آن به‌طور مستقیم بر شاخص‌های قیمتی اثر می‌گذارد. از طرف دیگر، رشد ۸۰ درصدی در تولید گاومیش و بچه‌گاومیش نشان می‌دهد این گونه در برخی مناطق ظرفیت جدیدی برای توسعه یافته است و می‌تواند سهم بیشتری در آینده بازار داشته باشد. بخشی از این افزایش احتمالاً ناشی از توسعه مناطق پرورش ویژه، بهبود دسترسی به آب و خوراک یا افزایش جذابیت اقتصادی پرورش گاومیش در برخی استان‌هاست.
افزایش تولید دام سبک نیز درخور توجه است. رشد ۲۵ درصدی تولید گوسفند و بره نشان می‌دهد دامداران این گروه توانسته‌اند بخشی از کاهش‌های سال‌های قبل را جبران کنند. این گروه همچنان اصلی‌ترین گزینه مصرف‌کنندگان در بسیاری از مناطق کشور محسوب می‌شود و تغییرات آن می‌تواند مستقیم بر قیمت خرده‌فروشی تأثیر بگذارد. رشد ۲۹ درصدی تولید بز و بزغاله نیز حکایت از آن دارد که این گونه در بسیاری از مناطق روستایی و عشایری همچنان نقش مهمی در معیشت خانوار‌ها دارد و ظرفیت تولید آن به‌ویژه در مناطق گرم و خشک قابل‌اتکا باقی مانده است. این تغییرات نشان می‌دهد دام سبک در کنار دام سنگین همچنان نقطه توازن بازار محسوب می‌شود و هرگونه تحول در این حوزه می‌تواند جریان عرضه را تغییر دهد.
بخش دیگری از گزارش به تغییرات عرضه نسبت به ماه قبل اشاره می‌کند. داده‌ها نشان می‌دهد میزان عرضه گوشت قرمز در مهر ۱۴۰۴ نسبت به شهریور حدود ۲درصد افزایش یافته است. این روند حاکی از آن است که کشتارگاه‌های رسمی توانسته‌اند در مسیر افزایش تدریجی تولید حرکت و بخشی از نیاز بازار را با شیبی ملایم تأمین کنند. رشد ماهانه کوچک، اما پایدار معمولاً نشان‌دهنده بهبود شرایط تولید و کاهش فشار‌های ناشی از نوسانات قیمتی نهاده‌هاست. این روند همچنین بیانگر آن است که دامداران توانسته‌اند در ماه پیش از مهر بخشی از دام آماده کشتار را نگه دارند یا با توجه به شرایط بازار، کشتار را در مهر افزایش دهند.
نکته دیگری که در گزارش به آن اشاره شده، سهم قابل توجه کشتار خارج از کشتارگاه‌های رسمی است. این گزارش تأکید می‌کند بخشی از کشتار دام سبک در خارج از سیستم رسمی انجام می‌شود و به همین دلیل در این آمار لحاظ نشده است. این موضوع تصویری دوگانه از بازار عرضه ایجاد می‌کند، زیرا از یک‌سو آمار رسمی افزایش قابل توجه را نشان می‌دهد و از سوی دیگر حجم بخشی از کشتار غیررسمی همچنان در دسترس نیست. این فاصله می‌تواند ارزیابی دقیق‌تر از وضعیت واقعی عرضه را دشوار کند، اما در عین حال نشان می‌دهد ظرفیت بالقوه عرضه بیشتر از ارقام رسمی است و اگر مدیریت شود، می‌تواند در تنظیم قیمت‌ها نقش مؤثری ایفا کند.
بررسی‌های اقتصادی حاصل از این داده‌ها نشان می‌دهد بازار گوشت کشور در حال عبور از یک دوره بازآرایی است. رشد عرضه رسمی می‌تواند فشار تورمی را کاهش دهد و در کوتاه‌مدت مسیر قیمت‌ها را کنترل کند. اگر این روند پایدار بماند، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای واردات، تنظیم ذخایر راهبردی و حمایت از تولید داخلی فراهم می‌شود. تحلیلگران اقتصادی معتقدند افزایش تولید دام سنگین اثر بلندمدت‌تری بر بازار دارد، زیرا این گروه سهم اصلی را در هزینه خانوار تشکیل می‌دهد و تغییرات قیمت آن به سرعت در شاخص‌های کلان اثر می‌گذارد. در مقابل، دام سبک همچنان عامل تعیین‌کننده در مناطق مصرف‌کننده سنتی است و تغییرات قیمت آن تأثیر مستقیمی بر الگوی مصرف دارد.
از نگاه سیاستگذاری، داده‌های مهر ۱۴۰۴ زمینه‌ای فراهم می‌کند تا برنامه‌ریزی تولید در ماه‌های آینده هدفمندتر انجام شود. افزایش ۳۴ درصدی عرضه در مقایسه با سال قبل نشان می‌دهد بخش دام طی ماه‌های گذشته از برخی گره‌ها عبور کرده و امکان توسعه بیشتری یافته است. این روند اگر با سیاست‌های حمایتی مناسب همراه شود، می‌تواند ظرفیت تولید را تثبیت کند و فشار‌های ناشی از نوسانات قیمت نهاده‌ها را کاهش دهد. بخش قابل‌توجهی از موفقیت در این زمینه به مدیریت بازار خوراک دام، بهبود دسترسی به خدمات دامپزشکی، تثبیت سیاست‌های ارزی مرتبط با واردات نهاده و حمایت از تولیدکنندگان کوچک وابسته است.
از سوی دیگر، افزایش عرضه رسمی بدون مدیریت صحیح می‌تواند به افت قیمت تولیدکننده بینجامد و در بلندمدت انگیزه تولید را کاهش دهد. بنابراین لازم است میان عرضه، تقاضا و سیاست‌های حمایتی توازن ایجاد گردد تا هم مصرف‌کننده با قیمت مناسب روبه‌رو شود و هم دامدار توان ادامه تولید داشته باشد. نقش کشتارگاه‌ها در این چرخه بسیار کلیدی است، زیرا این مراکز نقطه اتصال دام زنده و بازار مصرف هستند و کیفیت، بهداشت و شفافیت عرضه در آنها تعیین‌کننده سلامت بازار است.
