جوان آنلاین: آلودگی هوا سال‌هاست دستش را بر گلوی کلانشهر‌هایی همچون تهران گذاشته و بر هم نمی‌دارد! منبع این آلودگی‌ها هم مشخص است! طبق گزارش دستگاه‌های مسئول حدود ۷۰ درصد ذرات معلق و ۸۰ درصد گاز‌های آلاینده از منابع متحرک از جمله خودروها و موتورسیکلت‌ها منتشر می‌شود. این در حالی است که بنا به تأکید رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بررسی‌ها نشان می‌دهد بخشی از خودرو‌هایی که در دوره چهارساله معافیت از معاینه فنی قرار دارند، به دلیل آلایندگی مردود می‌شوند. حالا بر اساس مصوبه هیئت وزیران، از سال ۱۴۰۶ تولید خودروها باید بر اساس استاندارد یورو۶ انجام شود، اما مشکل اینجاست که برخی از پیشرانه‌های فعلی قابلیت انطباق با استاندارد یورو۶ را ندارند!
گرمای هوا آن هم در نیمه فصل پاییز تنها خاصیتی که داشته آن است که پدیده وارونگی هوا را به تأخیر انداخته است. حالا، اما با پیش‌بینی کاهش دمای هوا باز هم باید نگران آلودگی هوا باشیم. نگرانی‌هایی که البته بدون اقدام و عمل ثمره‌ای ندارد!
بر اساس مهم‌ترین قانون بالادستی کشور در این حوزه یعنی قانون هوای پاک، تمامی دستگاه‌ها موظف به همکاری برای اجرای مفاد آن هستند، اما این همکاری‌ها تا چه حد اجرای می‌شود، موضوعی است که خروجی آن را می‌توان در وضعیت آلودگی هوا به عینه دید! حالا آنطور که شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته است از ابتدای دولت چهاردهم، کارگروه ملی آلودگی هوا به ریاست معاون اجرایی رئیس‌جمهوری جلسات منظم خود را با هدف پیگیری مصوبات و اجرای دقیق آیین‌نامه‌های اجرایی برگزار کرده‌است.
اجبار به استاندارد یورو ۶ از ۱۴۰۶
قانون هوای پاک را شاید بتوان یکی از مظلوم‌ترین قوانین نوشته شده دانست؛ قانونی که روی کاغذ بند‌های خوبی دارد، اما این بند‌ها اجرایی نمی‌شود!
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست که در مراسم افتتاح آزمایشگاه آلایندگی یورو۶ و چهارچرخ محرک که با حضور جمعی از مدیران و مسئولان ملی و استانی سخت می‌گفت، با تأکید بر سهم بالای منابع متحرک در تولید آلودگی هوا در کلانشهر‌ها افزود: «در تهران حدود ۷۰ درصد ذرات معلق و ۸۰ درصد گاز‌های آلاینده از منابع متحرک از جمله خودروها و موتورسیکلت‌ها منتشر می‌شود. طبق ماده ۴ قانون هوای پاک، تولید و واردات انواع وسایل نقلیه موتوری منوط به رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده‌هاست که توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست تصویب و در مراکز مورد تأیید این سازمان و سازمان ملی استاندارد آزمون می‌شود.»
به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مطابق مصوبه هیئت وزیران، از سال ۱۴۰۶ تمامی خودروهای تولیدی کشور باید منطبق با استاندارد یورو۶ باشند. از این‌رو خودروسازان باید از هم‌اکنون اقدامات لازم را برای ارتقای سطح کیفی محصولات خود انجام دهند تا امکان انجام آزمون‌های آلایندگی مطابق با استاندارد‌های جدید فراهم شود. وی با اشاره به اجرای طرح «کد شناسایی یکتا برای کاتالیست‌ها» گفت: «این طرح که با پیگیری‌های انجام‌شده در کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به مرحله اجرا رسیده‌است، امکان رصد عملکرد کاتالیست‌ها در زمان فعالیت خودرو را فراهم می‌کند و می‌تواند به کاهش وضعیت آلایندگی کمک شایانی کند.»
ضرورت بازنگری در ساز و کار معاینه فنی
هیچ خودرویی نمی‌تواند بدون داشتن معاینه فنی تردد کند و در صورت تردد روزانه ۲۰۰ هزار تومان جریمه می‌شود. با وجود این، طبق قانون ماشین‌های صفر تا چهار سال از انجام معاینه فنی معافند و قاعدتاً نباید آلاینده باشند، اما انگار حتی خوردرو‌های صفر کیلومتری که از کارخانه بیرون می‌آیند هم می‌توانند منبع متحرک آلودگی باشند! انصاری با بیان اینکه سازوکار فعلی معاینه فنی خودروها نیازمند بازنگری جدی است، خاطرنشان کرد: «مطابق ماده ۶ قانون هوای پاک، باید ساختار نظارت بر مراکز معاینه فنی اصلاح شود. متأسفانه بررسی‌ها نشان می‌دهد بخشی از خودرو‌هایی که در دوره چهارساله معافیت از معاینه فنی قرار دارند، به دلیل آلایندگی مردود می‌شوند، بنابراین افزایش نظارت در مرحله تولید و کنترل کیفیت خودروها اهمیت بالایی دارد.»
وی همچنین با اشاره به اهمیت قطعه کاتالیست در کنترل انتشار آلاینده‌های هوا افزود: «تدوین و الزام اجرای استاندارد ملی برای کاتالیست‌ها باید در دستور کار سازمان ملی استاندارد قرار گیرد تا بتوان از ظرفیت این بخش برای کاهش آلاینده‌های هوا بیشترین بهره را برد.»
طبق تأکید انصاری مدیریت مؤثر آلودگی هوا نیازمند همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی است. در کنار ارتقای کیفیت خودروها، ارتقای کیفیت سوخت، اسقاط خودروهای فرسوده و کنترل منابع ثابت نیز باید با همکاری همه نهاد‌های مرتبط دنبال شود.
استاندارد یورو ۶ با زیرساخت‌هایی که نیست!
استاندارد و به روز نبودن خودروهای تولیدی کشور، اما یکی از کلید‌های اصلی آلودگی هواست!
فرشاد مقیمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) هم با اشاره به الزام اجرای استاندارد یورو۶ از سال ۱۴۰۶ گفت: «بر اساس مصوبه هیئت وزیران، از سال ۱۴۰۶ تولید خودروها باید بر اساس استاندارد یورو۶ انجام شود. این موضوع تأثیرات گسترده‌ای بر صنعت خودروی کشور دارد و خودروسازان برای انطباق با الزامات جدید، پروژه‌های متعددی را آغاز کرده‌اند. تاکنون بیش از ۱۰ همت پروژه در این زمینه تعریف شده‌است.»
وی درباره امکان اجرایی شدن مصوبه استاندارد یورو ۶ برای خودروها اینگونه توضیح داد: «برخی از پیشرانه‌های فعلی قابلیت انطباق با استاندارد یورو۶ را ندارند و در نتیجه برخی از محصولات خودروسازان تغییر خواهند کرد. خودروسازان باید از هم اکنون برنامه جایگزینی محصولات و توسعه پیشرانه‌های جدید را آغاز کنند. بخشی از این پیشرانه‌ها با تغییرات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و بخشی دیگر با سرمایه‌گذاری جدید در حوزه مهندسی و زنجیره تأمین قابل تطبیق هستند.»
به گفته رئیس ایدرو، زمان اجرای برخی از این پروژه‌ها تا ۱۸ ماه برآورد شده و اگر صنعت خودرو بخواهد تا سال ۱۴۰۶ به اهداف تعیین‌شده برسد، باید از همین امروز سرمایه‌گذاری‌ها را آغاز کند. برآورد کارشناسان نشان می‌دهد حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو لازم است تا امکان انطباق کامل با استاندارد یورو۶ فراهم شود. تحقق این هدف منوط به فراهم شدن شرایط اقتصادی و جلوگیری از زیاندهی خودروسازان است.
مقیمی با اشاره به اهمیت توجه همزمان به کیفیت سوخت گفت: «اگر صنعت خودرو به سمت کاهش آلایندگی حرکت کند، اما کیفیت سوخت ارتقا نیابد، اهداف مورد انتظار محقق نخواهد شد، بنابراین باید اکوسیستم کاهش آلودگی هوا به صورت جامع و هماهنگ میان بخش‌های مختلف اجرایی شود.»
وی در ادامه به برخی اقدامات وزارت صنعت و سازمان گسترش در حوزه کاهش آلایندگی اشاره کرد و گفت: «در سفر اخیر رئیس‌جمهور به استان کرمانشاه، طرح تولید بیواتانول کرمانشاه با سرمایه‌گذاری ۷۰ میلیون دلاری افتتاح شد. این طرح سالانه ۶۰ میلیون لیتر اتانول تولید می‌کند که جایگزین افزودنی‌های پرخطر بنزین می‌شود. نتایج آزمایش‌های انجام شده نیز بسیار موفق بوده و فاز دوم این پروژه در شهرستان بیستون در حال اجراست که با بهره‌برداری از آن ظرفیت تولید دو برابر خواهد شد.»
به گفته وی در حال حاضر ۹۰ کشور دنیا از اتانول در ترکیب بنزین استفاده می‌کنند و بر اساس برآوردها، برای پوشش کامل نیاز داخلی به سوخت پاک، کشور به احداث حدود ۳۰ واحد تولید بیواتانول مشابه نیاز دارد.
معاون وزیر صنعت در بخش دیگری از سخنانش به عملکرد حوزه اسقاط خودرو اشاره کرد و گفت: «از سال ۱۴۰۳ تاکنون، حدود ۴۷۷ هزار دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شده‌است. به طور میانگین از هر خودرو ۵۰۰ کیلوگرم ورق فولادی و ۳۵ کیلوگرم مس بازیافت می‌شود که نقش مؤثری در بازگشت مواد به چرخه تولید دارد. همچنین مصرف سوخت خودروهای جایگزین شده تا ۵۰ درصد کمتر از خودروهای اسقاطی است که اثر قابل‌توجهی بر کاهش آلایندگی دارد.»
به گفته طبق قانون برنامه هفتم توسعه، اگر واحدی برای نوسازی تجهیزات خود نیاز به واردات ماشین‌آلات داشته‌باشد، از پرداخت عوارض گمرکی معاف خواهد بود. علاوه بر این برخی واحد‌های صنعتی که نوسازی انجام‌شده، مصرف برق تا یک پنجم کاهش یافته‌است.
