جوان آنلاین: رئیس دبیرخانه شورای سالمندان کشور با بیان اینکه ۱۲ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند، گفت: ایران مانند بسیاری از کشور‌ها با پدیده «فمینیزه شدن سالمندی» یا همان زنانه‌شدن سالمندی مواجه است.
مژگان رضازاده افزود: نسبت زنان در گروه‌های سنی بالا از مردان بیشتر است یعنی سالمندان زن سهمی بیش از نیمی از جمعیت سالمند دارند، این پدیده دلایل مختلفی از جمله امید به زندگی بالاتر در زنان، مرگ‌ومیر بالاتر مردان در سنین میانسالی و دلایل اجتماعی ـ اقتصادی دارد.
وی با اشاره به پیامد‌های زنانه شدن سالمندی گفت: این موضوع به مواردی مانند افزایش نیاز به سیاست‌های حمایتی ویژه زنان سالمند شامل بازنشستگی و درآمد پایدار، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی ویژه زنان، مقابله با فقر در میان زنان تنها، نیاز به خدمات تعیین‌شده برای زنان شامل مراکز روزانه، مراقبت‌های خانگی حساس به جنسیت و توجه به اشکال خاص آسیب‌پذیری شامل سکوت در مورد خشونت، فقر بازنشستگی و سطوح پایین‌تر مشارکت اقتصادی نیاز دارد.
بسیاری از سالمندان نیازمند هنوز خارج از شبکه حمایتی رسمی هستند
رئیس دبیرخانه شورای سالمندان کشور درباره اینکه چند درصد از سالمندان تحت پوشش مستقیم خدمات سازمان بهزیستی هستند، عنوان کرد: آمار‌ها و اطلاعیه‌های رسمی اخیر سازمان بهزیستی و رسانه‌ها نشان می‌دهد تعداد افراد تحت پوشش بهزیستی بیش از چند میلیون نفر گزارش شده است و همزمان برآورد از جمعیت سالمندان کشور حدود ۹ تا ۱۰ میلیون نفر مطرح شده است.
وی ادامه داد: به‌طور مشخص سازمان بهزیستی گزارش کرده که بخش قابل‌توجهی از جامعه تحت پوشش مثلاً حدود یک‌سوم مددجویان را سالمندان تشکیل می‌دهند، اما اگر منظور این است که چند درصد از همه سالمندان کشور تحت پوشش بهزیستی هستند، فقدان یک آمار واحد و یکسان رسمی شفاف است و عددی قطعی که بتوان نقل‌قول کرد در دسترس عمومی نیست، به‌عبارت دیگر، پوشش رسمی کامل نیست و بسیاری از سالمندان نیازمند هنوز خارج از شبکه حمایتی رسمی هستند.
رضازاده درباره اینکه مهم‌ترین نیاز‌های امروز سالمندان ایران چه مسائلی است، گفت: نیاز‌ها هم‌پوشان و چندبعدی هستند و نمی‌توان یکی را به‌تنهایی برجسته کرد، نیاز به مراقبت مانند خدمات در منزل، مراکز روزانه و مددکاری اجتماعی برای سالمندان دارای ناتوانی یا تکیه‌گاه کم، نیاز‌های بهداشتی از جمله پیشگیری و مدیریت بیماری‌های مزمن، تیم‌های چندرشته‌ای، دسترسی به دارو و توانبخشی، نیاز‌های اجتماعی و روانی شامل پیشگیری از انزوای اجتماعی، سلامت روان، حمایت اقتصادی و اجتماعی جزو نیاز‌های سالمندان است.
وی بیان کرد: البته اولویت‌بندی منطقه‌ای لازم است به‌عنوان مثال در مناطقی با فقر بالاتر، نیاز‌های اقتصادی و مراقبتی اولویت دارد و در مناطق مسن‌تر، خدمات بهداشتی و توانبخشی و مراکز روزانه اهمیت می‌یابند.
بحران سالمندی در شمال و مرکز کشور
رئیس دبیرخانه شورای سالمندان کشور گفت: آمار‌ها نشان می‌دهد استان‌های شمالی و مرکزی کشور بیشترین سهم سالمند را دارند، اما زیرساخت‌های مراقبتی و بهداشتی در همین مناطق ضعیف است، وضعیتی که زنگ خطر بحران سالمندی را به صدا درآورده‌است.
رضازاده درباره روند سالمندی جمعیت در ایران گفت: در سال‌های اخیر سرعت سالمندی در ایران افزایش قابل‌توجهی داشته‌است، برآورد‌های رسمی و گزارش‌های پژوهشی نشان می‌دهد سهم افراد مسن «۶۵ سال به بالا» از جمعیت از حدود تک‌رقمی در دهه‌های قبل به چیزی حدود ۱۲ درصد رسیده‌است و پیش‌بینی‌ها حاکی از ادامه رشد قابل‌توجه این سهم در دهه‌های آتی است یعنی ظرف یک تا دو نسل آینده، نسبت سالمندان به کل جمعیت به‌طور چشمگیر افزایش خواهد یافت.
وی درباره روند پرسرعت‌تر سالمندی جمعیت در برخی استان‌های کشور بیان کرد: الگوی توزیع سنی نشان می‌دهد استان‌های شمالی و برخی استان‌های مرکزی مسن‌ترند، گیلان و مازندران بار‌ها به‌عنوان استان‌هایی با بالاترین سهم جمعیت سالمند گزارش شده‌اند، استان‌هایی مثل آذربایجان شرقی، اصفهان و تهران نیز روند پیری روشن‌تری دارند، در مقابل استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان نسبتاً جوان‌تر هستند.
شبکه مراقبت‌های در منزل برای سالمندان ناکافی است
رضازاده گفت: بحران منطقه‌ای بیشتر در مناطقی مانند گیلان، مازندران و برخی استان‌های مرکزی است که هم سهم سالمند بالا است و هم زیرساخت‌های اقتصادی ـ پزشکی برای مراقبت از آنها ضعیف است.
رئیس دبیرخانه شورای سالمندان کشور درباره اینکه زیرساخت‌های کشور تا چه اندازه برای مواجهه با پدیده سالمندی آماده‌اند و چه تدابیری برای مواجهه با این وضعیت لازم است، گفت: وضعیت آماده‌سازی فعلی مختلط است، اسناد ملی «سند ملی سالمندان» و برنامه‌های نظری وجود دارد، اما ظرفیت عملی «شبکه مراقبت‌های در منزل، مراکز روزانه متناسب با نیاز‌های عمومی، نیروی مراقب ماهر، پوشش مالی پایدار و هماهنگی بین‌بخشی» هنوز ناکافی است.
وی ادامه داد: برای مواجهه مؤثر، نوسازی و توسعه شبکه مراقبت در منزل و مراکز روزانه مطابق با الگوی سالمندی کشور؛ تقویت خدمات بهداشتی ـ پیشگیرانه و برنامه‌های مدیریت بیماری‌های مزمن در سطح اولیه (PHC)، تضمین منابع مالی پایدار شامل سیاست‌های بیمه‌ای، بودجه‌های اختصاصی و مشوق‌های مالی برای خدمات اجتماعی، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی حرفه‌ای مراقبت سالمندی، تقویت سیاست‌های میان‌نسلی و اجتماعی برای جلوگیری از انزوا و فقر سالمندان پیشنهاد می‌شود، سند ملی سالمندان نیز به همین راهبرد‌ها و به‌ویژه تأمین منابع مالی پایدار اشاره کرده‌است.
