جوان آنلاین: مکانیسم «اسنپ‌بک» علیه ایران طبق روایت اروپا و امریکا به سرانجام رسید و از سحرگاه یک‌شنبه، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران، یعنی شش قطعنامه صادر شده شورای امنیت علیه ایران مربوط به دهه ۱۳۸۰ احیا شدند. دیپلمات‌ها در واشینگتن و بروکسل با این حال، اصرار دارند که مسیر دیپلماسی با ایران همچنان باز است، چیزی که البته ایران آن را رد نمی‌کند. با این حال تهران این را هم روشن کرده که به تبع بی‌اعتبار بودن فعال‌سازی مکانیسم ماشه، بازگشت قطعنامه‌های تحریمی را هم بی‌اعتبار می‌داند و قطعنامه ۲۲۳۱ درباره لغو تحریم‌های ایران همچنان معتبر است. وزیر امور خارجه ایران در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت نوشته «ایران بازگشت تحریم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و هیچ تعهدی (هم) برای اعضای سازمان ملل از جمله ایران ایجاد نمی‌شود» و تأکید کرده که «مطابق قطعنامه ۲۲۳۱، تمامی تحریم‌ها در تاریخ ۱۸ اکتبر خاتمه می‌یابند و ما قاطعانه بازگرداندن این تحریم‌ها را مردود می‌دانیم.»
سید عباس عراقچی دیروز همزمان با به سرانجام رسیدن مکانیسم اسنپ‌بک، چیزی که اروپا و امریکا آن را بازگشت شش قطعنامه سازمان ملل درباره تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خوانده‌اند، در گفت‌وگویی، به تلاش‌های سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان اشاره کرد که به گفته او، با سوءاستفاده از سازوکار برجام و مکانیسم اسنپ‌بک تحریم‌های گذشته را بازگشته خوانده‌اند. عراقچی گفته که «مردم باید بدانند که دستگاه دیپلماسی ایران تا آخرین لحظه فعال بود، اما خواسته اروپایی‌ها تحویل همه ذخایر اورانیوم در ازای تعلیق شش‌ماهه اسنپ‌بک بود. هیچ‌گاه چنین چیزی را نخواهیم پذیرفت.» عراقچی این را هم روشن کرد که «بخش زیادی از تجارت ما تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نخواهد گرفت و نوسانات بازار پشتوانه اقتصادی ندارند.» عراقچی گفته که «تروئیکای اروپایی و امریکا به دلیل نقض تعهدات خود در برجام، حقی برای بازگرداندن تحریم‌ها ندارند.» او همچنین در شبکه ایکس نوشت که «تحریم‌های لغو شده شورای امنیت در مورد ایران نمی‌توانند دوباره اعمال شوند و هرگونه تلاش برای این کار باطل و بی‌اعتبار است.» عراقچی می‌گوید که در سخنان روز جمعه خود در شورای امنیت سازمان ملل تأکید کرده که «سه کشور اروپایی به تعهدات‌شان طبق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل عمل نکرده‌اند و بنابراین هیچ حقی برای ادعای کنونی خود ندارند.» وزیر خارجه با بیان اینکه استناد آنها به سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» چیزی جز سوءاستفاده آشکار از روند‌های قانونی نیست، اظهار کرد: «قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) منقضی خواهد شد.» او دیروز در نامه‌ای به دبیرکل سازمان‌ملل و رئیس مجمع عمومی نیز همه این موارد را مکتوب کرد: «اعلام سه کشور اروپایی برای آغاز فرآیند سازوکار موسوم به اسنپ‌بک از لحاظ حقوقی، رویه‌ای معیوب بوده و «کأن‌لم‌یکن» می‌باشد... اقدام برای احیای قطعنامه‌های خاتمه‌یافته نه تنها از لحاظ حقوقی بی‌اساس است بلکه از نظر سیاسی و اخلاقی نیز توجیه‌ناپذیر است.»
همزمان، وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای جداگانه اعلام کرده که هرگونه تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های خاتمه‌یافته، «نه تنها از نظر حقوقی فاقد مبنا است، بلکه از منظر اخلاقی و منطقی نیز کاملاً مردود می‌باشد.» ایران ضمن تأکید بر دفاع از حقوق ملی خود، اعلام کرد که هر اقدامی برای آسیب رساندن به منافع کشور، با «پاسخ مقتضی و قاطع» مواجه خواهد شد.
با وجود به سرانجام رسیدن پروسه موسوم به مکانیسم ماشه، کایا کالاس، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از تهران خواسته است همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اجرای تعهدات خود را از سر بگیرد و تأکید کرده است: «بازگشت تحریم‌ها نباید به معنای پایان دیپلماسی تلقی شود.» دیپلمات‌های اروپایی بر این باورند که همچنان راه برای مذاکرات و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز موضوع هسته‌ای باز است، هرچند اعمال تحریم‌های گذشته، نشان می‌دهد که اروپا و امریکا قصد دارند ایران را تحت فشار قرار دهند. ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه نیز دیروز با بیان اینکه «امروز تحریم‌ها اعمال می‌شوند، اما گفت‌و‌گو ادامه دارد»، گفت: «ما می‌خواهیم گفت‌و‌گو را ادامه دهیم، گفت‌وگویی دقیق و سختگیرانه که منجر به نظارت بسیار شدید بر برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران، برنامه توسعه موشکی آن و حمایت این کشور از گروه‌های تروریستی در منطقه شود.» بارو همچنین مدعی شد که بازگشت تحریم‌ها «به نفع ایران است تا گفت‌و‌گو را ادامه دهد و تضمین‌های لازم را ارائه کند.» همچنین «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه امریکا بامداد یک‌شنبه در سازمان ملل متحد گفته که بار دیگر تحریم‌ها و سایر محدودیت‌ها را بر اساس شش قطعنامه شورای امنیت - ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹ - علیه ایران اعمال کرد، اما در عین حال خواستار گفت‌و‌گو‌های مستقیم واشینگتن- تهران شد: «رئیس‌جمهور ترامپ بار‌ها تأکید کرده است که دیپلماسی همچنان یک گزینه است؛ توافق، بهترین نتیجه برای مردم ایران و جهان باقی می‌ماند. اما تحقق این امر منوط به آن است که ایران مستقیماً وارد گفت‌و‌گو شود، با حسن نیت، بدون وقت‌کشی یا ابهام‌آفرینی.»
موضع روسیه و چین همسو با ایران
دست‌کم تا الان، موضع روسیه و چین کاملاً همسو با تهران به نظر می‌رسد. در حالی که عباس عراقچی گفته که چین و روسیه معتقد هستند که فعال‌سازی اسنپ‌بک صورت نگرفته، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در موضعی که مؤید صحبت‌های عراقچی است، فعال‌سازی اسنپ‌بک از طرف سه کشور اروپایی را حقه‌بازی حقوقی خواند و گفت: «آنها با دور زدن سازوکار حل مناقشه، روند قانونی را نقض کردند. ما معتقدیم تحریم‌های اعمال‌شده فاقد مشروعیت هستند.» او گفته که تحریم‌های حقوقی آنها معتبر نیست. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز در نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفته که غرب با هدف گرفتن امتیاز از تهران به روش فشار و باج‌گیری عمل می‌کند و این اقدام، برخلاف اصول بین‌الملل و منشور سازمان ملل است. او همچنین گفت: «استفاده غیرقانونی از زور و تهدید به زور از سوی غرب در طول سال‌های گذشته بار‌ها تکرار شده است و اکنون نیز تحریم‌ها علیه ایران نمونه تازه‌ای از این رفتار است.» دیپلمات روس اضافه کرد: طرفین باید در وهله اول ادعا‌ها را در سازوکار حل مناقشه بررسی کرده و تنها زمانی که همه راه‌ها به بن‌بست رسید، مسئله را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند. برخلاف ادعا‌های سه کشور اروپایی، این سازوکار مورد استفاده قرار نگرفت. لندن، پاریس و برلین آن مراحل را حذف و بلافاصله کاغذی را به شورای امنیت تحویل دادند. این اقدام از منظر قوانین بین‌المللی، به فریبکاری شباهت دارد: «اگر شما خودتان مقررات را نقض بکنید، آنگاه حق استفاده از مکانیسم‌های مندرج در آن را از دست می‌دهید.» چین نیز ضمن تأکید بر اعتبار ادامه‌دار برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، خواستار بازگشت به مذاکرات سازنده و حفظ تمامی حقوقی توافق شد.
تأثیر تحریم‌ها
روز جمعه، شورای امنیت سازمان ملل با رد قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه برای تمدید شش ماهه قطعنامه ۲۲۳۱، مسیر بازگشت خودکار تحریم‌های پیشین علیه ایران را هموار کرد. این تحریم‌ها شامل شش قطعنامه شورای امنیت از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ است و محدودیت‌هایی را بر برنامه هسته‌ای، موشکی و فعالیت‌های نظامی ایران اعمال می‌کند. تروئیکای اروپایی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما از بازگشت قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹ استقبال می‌کنیم و انتظار داریم ایران و همه کشور‌ها به آنها پایبند باشند» ولی درباره میزان مؤثر بودن این شش قطعنامه در شرایط کنونی اختلاف‌نظر وجود دارد. معاون عراقچی گفته که «باید در مورد آثار تحریم‌ها واقع‌بین بود» و تأکید کرده که «بخش زیادی از تجارت ما تأثیری از تحریم‌ها نخواهد پذیرفت.» وزارت امور خارجه کره جنوبی هم گفته اقدام سازمان ملل برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، تأثیر محدودی بر کره خواهد داشت. وزارت امورخارجه کره جنوبی همچنین با اشاره به اینکه تجارت دوجانبه بین تهران و سئول همچنان کم باقی خواهد ماند، خاطرنشان کرد: به‌عنوان یک عضو مسئول جامعه بین‌المللی، ما به تلاش‌های جهانی برای حل مسالمت‌آمیز مسئله هسته‌ای ایران و برقراری صلح و ثبات در خاورمیانه ادامه خواهیم داد. بنابر گزارش خبرگزاری یونهاپ، در این بیانیه آمده است که دولت کره جنوبی به تلاش‌های خود برای به حداقل رساندن مشکلات احتمالی پیش روی کسب‌وکار‌های کره‌ای ادامه خواهد داد.
