جوان آنلاین: پس از خروج ترامپ از برجام در سال ۱۳۹۷، ماندن تروئیکای اروپایی در برجام تنها برای حفظ سرمایه مذاکره با ایران برای غرب بود. از منظر کاخ سفید، وجود ماهیت مذاکره با ایران اگر ظرفیت طرح و تمرکز بر خواسته‌های به‌روز‌شده امریکا را داشته باشد، گزینه مطلوبی خواهد بود، به ویژه که کارنامه تعهد یکطرفه و ضربتی ایران در برجام و وارد کردن ضربه به فناوری هسته‌ای و تحمل خسارت‌های اقتصادی و سیاسی، امید‌ها در واشینگتن را زنده نگه داشته است، از همین رو تروئیکای اروپایی که همپای امریکا به هیچ تعهدی عمل نکردند، حضور نیابتی و مصنوعی خود را برای تداوم مذاکره با ایران حفظ کردند. ساده‌ترین و شاید تنها تعهد ملموس اروپا، ایجاد تسهیلگر راه تجاری یا اینستکس بود که از ابتدای برجام، نه تنها عملیاتی نشد که بعد از چند سال اروپا هم آن را منحل کرد.
در پلتفرم غرب، معاهده با ایران تنها بر یک محور نامتوازن استوار شده بود: از یک سو تداوم و بازتولید بهانه‌ها و ابزار‌های فشار علیه ایران که متناسب با شرایط تغییر شکل می‌دادند و از سوی دیگر، بهره‌گیری از بهانه‌جویی‌های سیاسی برای خرید زمان، به تعویق انداختن لغو تحریم‌ها و در نهایت گریز از انجام تعهدات، اما در سوی مقابل، ایران در برابر بهانه‌جویی‌ها و مانع‌تراشی‌های غرب، رویکرد شفاف‌سازی را اختیار کرد و همواره اقدامات هسته‌ای را حتی با بهانه‌های جدید، تحت شدیدترین نوع راستی‌آزمایی قرار داد، به‌طوری که بازرسان آژانس اذعان کردند فناوری هسته‌ای ایران صلح‌آمیز بوده و هیچ انحرافی در آن دیده نمی‌شود، با وجود این جریان بهانه‌تراشی و متهم‌کردن ایران طی سال‌ها استمرار داشت و اکنون به مرحله غیرقابل انکار، فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران رسیده است، این در حالی است که به گفته سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی اگر مبنا در روابط بین‌الملل، قانون و منطق و اصول حقوقی و فنی و قانونی باشد، اسنپ بک مطلقاً قابل اجرا نیست، اما به هر نحو، در این مرحله بازیگران غربی مذاکره با ایران یعنی اروپا و امریکا همسویی و همفکری‌های پشت پرده و اشتراکات خود را علنی کردند. آنها بعد از خروج امریکا از برجام، تلاش می‌کردند دیدگاه‌های متضادی از خود بروز دهند و با سیرک سیاسی پلیس بد- پلیس خوب ماهیت اصلی خود را در مذاکره با ایران پنهان کنند. از سوی دیگر، فعال‌سازی مکانیسم ماشه در ازای پایبندی ایران به تعهداتش به همگان اثبات کرد کشور‌های غربی نه تنها قابل اعتماد نیستند که هدف نهایی آنها در این سال‌ها، رفع تحریم نبوده و افزایش فشار و محدودیت علیه ایران از هر راه ممکنه است. وقایع امروز، همان ترسیم چشم‌انداز سخنان رهبر معظم انقلاب در سال‌های گذشته با موضوع عدم‌اعتماد به اروپاست. ایشان در سال ۱۳۹۷ و با اعلام آمادگی تروئیکای اروپا برای ادامه مذاکره با ایران فرمودند: «من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. من می‌گویم به اینها هم اعتماد نکنید، [اگر]می‌خواهید قرارداد بگذارید، تضمین به دست بیاورید- تضمین واقعی، تضمین عملی- وَالّا فردا اینها هم همان کاری را خواهند کرد که امریکا کرد، [اما]به یک شیوه دیگر. روش‌های سیاسی و دیپلماسی، روش‌های ویژه‌ای است، گاهی لبخند می‌زنند و در حال لبخند، خنجر را تا دسته در سینه انسان فرو می‌کنند.»
یکی از مزیت‌های فعال‌سازی اسنپ‌بک برای ایران، همین هویداشدن نیات اصلی اروپا و امریکا برای برخی کارگزاران ایرانی و نمایان‌شدن خطای محاسباتی‌شان در برخورد دوگانه با این دو جریان غربی بود. می‌توان گفت، فعال‌سازی مکانیسم ماشه اتمام حجت غرب در برابر ایران و بستن راه هر نوع مناسبتی با ایران به طور یکطرفه است، از این رو اکنون ارکان سیاسی ایران می‌توانند به طور یکدست و همصدا، مقابله خود با بازی تروئیکای اروپا را فعال کنند.
ایران با حفظ حق دفاع، به طور چندوجهی اقدام می‌کند
فعال‌سازی مکانیسم ماشه بعد از حملات مستقیم امریکا به زیرساخت‌های هسته‌ای در جنگ ۱۲ روزه، تکرار بهانه‌ها و نمایش بازی‌های سیاسی جدید غربی‌هاست، در مقابل هم ایران نیز حق دارد مقابل این بهانه‌جویی‌ها اقدام و از حقوق هسته‌ای کشور دفاع کند. یکی از این اقدامات، هزینه‌دارکردن فعالیت علیه ایران برای غربی‌هاست. تدابیر مجلس شورای اسلامی ایران برای برخورد با غرب و تنگ‌کردن دامنه فعالیت عاملان آن در داخل کشور در همین راستا قرار دارد. چنانچه، طرح دو‌فوریتی خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و پروتکل الحاقی آماده شده است و هفته آینده در مجلس بررسی می‌شود. براساس این طرح: اول آنکه ایران از NPT و پروتکل الحاقی خارج می‌شود، همچنین هرگونه مذاکره با امریکا و سه کشور اروپایی قطع خواهد شد و مورد سوم می‌گوید که همکاری‌های نظارتی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایان می‌یابد. بعد از قانون‌شدن این طرح، وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی موظفند طی یک هفته گزارش اجرای آن را به مجلس ارائه کنند.
فعال‌سازی مکانیسم ماشه نشان خواهد داد رویکرد شفاف‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای ایران با حضور و نظارت حداکثری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هیچ فایده مؤثری برای ایران نداشته است. بدتر از آن، امکان جاسوسی، انتشار محرمانگی‌های فعالیت‌های هسته‌ای که جزو حقوق اولیه کشور‌های عضو NPT است و در انتها زمینه‌چینی فشار علیه ایران را فراهم کرده است، بنابراین منطقی برای ادامه همکاری با آژانس اتمی و مدیر امریکایی‌اش، گروسی که همواره در زمین غربی‌ها بازی کرده باقی نمانده است. لازم به ذکر است خوش‌خدمتی‌های گروسی برای امریکا و غرب، وی را به مرحله نامزدی پست دبیرکل سازمان ملل متحد رسانده است. از طرفی، آژانس که امروزه به طور عیان، بازوی خبررسانی و مداخله امریکا در امور هسته‌ای شده است، نیاز مبرم به حضور فیزیکی در کشور دارد، از این رو عدم‌همکاری ایران با آژانس، امریکا را متضرر خواهد کرد و در نتیجه آژانس را نیز به تقلا خواهد انداخت. اظهارات گستاخانه روز گذشته گروسی مبنی بر ضرورت بازگشت آژانس به همه سایت‌ها! در ایران و اینکه هیچ رژیم بازرسی انتخابی وجود ندارد، این تقلا را به تصویر کشیده است.
امریکا از بسته‌شدن دریچه مذاکرات هراس دارد
آنچه باید مدنظر داشت این است که برای اروپا و امریکا، وجود مذاکره حتی اگر در بدبینانه‌ترین حالت، ثمربخش نباشد، اما ضروری است. تمنای ترامپ برای آغاز مذاکره با ایران پس از حضور در کاخ سفید نیز بر این موضوع دلالت می‌کند، زیرا ادعای بازگذاشتن مسیر دیپلماتیک با ایران، هم به اقدامات آنها در جامعه جهانی مشروعیت می‌دهد و هم از هزینه‌های آنها می‌کاهد، از این رو به بن‌بست کشاندن مذاکرات چالش‌های متعددی برای امریکا ایجاد خواهد کرد. از نگاه امریکا، توافق با ایران می‌تواند به عنوان یک پیروزی در سیاست خارجی تلقی شود و برای تقویت روابط با کشور‌های منطقه و بهبود جایگاه امریکا در منطقه، به‌ویژه در راستای مشروعیت‌بخشی به رژیم‌صهیونیستی مورد استفاده قرار گیرد.
این امر، سیطره بر منطقه پرتلاطم و بدون دورنمای غرب آسیا را تسهیل خواهد کرد. از سوی دیگر به طور کلان‌تر، یکی از اهداف فعال کردن مکانیسم ماشه، تحت فشار قرار دادن ایران برای تسلیم در برابر خواسته‌های جدید امریکاست. ناکامی امریکا در دستیابی به اهدافش در فشار حداکثری و جنگ ۱۲ روزه، به تاکتیک‌های سیاسی جهت داده است. امریکا گمان می‌کند این فشارها، مذاکره با ایران را وارد کانال جدی‌تر با درخواست‌های جدیدتر و گسترده‌تر می‌کند، بنابراین برداشتن راه مذاکره، می‌تواند این شیوه امریکایی را باطل کند. ترامپ بعد از جنگ ۱۲ روزه و آغاز مذاکره بار‌ها اعلام کرد هدف نهایی‌اش، به تسلیم واداشتن ایران است.
