جوان آنلاین: درگیری‌ها در سوریه شدت گرفته و اسرائیل حملات هوایی خود را علیه همسایه شمالی‌اش آغاز کرده است. این حملات در پی ماه‌ها تنش در جنوب سوریه میان اقلیت دروزی و نیرو‌های وابسته به دولت جدید دمشق رخ داده است. اخیراً درگیری‌هایی شکل گرفته که باعث شده اسرائیل برای دفاع از دروزی‌ها، با هدف قراردادن پایگاه‌های دولتی، تانک‌ها و تسلیحات سنگین، حملات هوایی انجام دهد.
آمیشای چیکلی وزیر اسرائیلی، احمد الشرع رئیس‌جمهور سوریه را «تروریست، قاتل وحشی و کسی که باید فوراً از بین برود» خوانده است. با وجود این اظهارات تحریک‌آمیز، آتش‌بس برقرار شده و فعلاً درگیری‌ها متوقف شده‌اند. نیرو‌های سوری شروع به عقب‌نشینی تسلیحات سنگین از منطقه و نیرو‌های دروزی نیز با تعلیق مقاومت مسلحانه موافقت کرده‌اند تا ارتش بتواند کنترل شهر اصلی دروزی‌ها، یعنی السویداء را مجدداً به دست گیرد.
دروزی‌ها چه می‌خواهند؟
دروزی‌ها اقلیت مذهبی کوچکی هستند که جمعیت آنها بیش از یک میلیون نفر تخمین زده می‌شود و عمدتاً در مناطق کوهستانی لبنان، سوریه، اسرائیل و اردن ساکن هستند. در سوریه، جمعیت آنها حدود ۷۰۰ هزار نفر (از جمعیت حدود ۲۳ میلیونی کشور) تخمین زده می‌شود که عمدتاً در استان جنوبی السویداء زندگی می‌کنند که پایگاه سنتی آنهاست.
از زمان آغاز طغیان علیه رژیم اسد در سال ۲۰۱۱، دروزی‌ها توانسته‌اند تا حدودی خودمختاری داشته باشند و منطقه خود را از تهدیدات گوناگون، از جمله داعش و دیگر گروه‌های جهادی دفاع کنند. پس از سقوط بشاراسد در اواخر سال گذشته، دروزی‌ها - همراه با دیگر اقلیت‌ها مانند کرد‌ها در شرق و علوی‌ها در غرب – خواستار فدرالی شدن کشور شده‌اند. آنها از مدلی غیرمتمرکز حمایت می‌کنند که به جوامع منطقه‌ای خودمختاری بیشتری بدهد، اما دولت انتقالی دمشق در پی برپایی یک دولت متمرکز است و می‌کوشد کنترل کامل سراسر سوریه را دوباره در دست گیرد. این اختلاف بنیادین موجب درگیری‌های دوره‌ای میان نیرو‌های دروزی و نیرو‌های وابسته به دولت شده است. با وجود آتش‌بس موقت، تنش‌ها همچنان بالاست و از آنجا که ریشه‌های اختلاف حل نشده باقی مانده‌اند، بسیاری انتظار دارند درگیری‌ها به‌زودی از سر گرفته شود.
چرا اسرائیل دخالت می‌کند؟
سقوط اسد فرصتی راهبردی برای اسرائیل ایجاد کرده تا نفوذ خود را در جنوب سوریه گسترش دهد. دخالت اسرائیل دو دلیل اصلی دارد؛
۱- تأمین امنیت مرز شمالی: اسرائیل خلأ قدرت در جنوب سوریه را تهدیدی بالقوه می‌داند، به‌ویژه احتمال شکل‌گیری گروه‌های ضداسرائیلی در نزدیکی مرز شمالی‌اش. در جریان درگیری‌های اخیر، ارتش اسرائیل اعلام کرده که اسرائیل اجازه نخواهند داد تهدیدی نظامی در جنوب سوریه شکل بگیرد و علیه آن اقدام خواهد کرد. همچنین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر گفته که اجازه نخواهد داد نیرو‌های سوری به جنوب دمشق وارد شوند: «ما در حال اقدام برای جلوگیری از آسیب به دروزی‌ها و تضمین غیرنظامی شدن مناطق مرزی با سوریه هستیم.» در همین راستا، نیروی هوایی اسرائیل حملاتی گسترده به زیرساخت‌های نظامی سوریه انجام داده و پایگاه‌ها، هواپیماها، تانک‌ها و تسلیحات سنگین را هدف قرار داده است. این عملیات‌ها با هدف جلوگیری از تقویت ظرفیت نظامی‌ای انجام می‌شود که ممکن است در آینده از خاک سوریه علیه اسرائیل استفاده شود.
۲- حمایت از سوریه‌ای فدرال: اسرائیل از دو اقلیت متحد خود در سوریه – کرد‌ها در شمال‌شرق و دروزی‌ها در جنوب – در تلاش برای ساختار فدرالی حمایت می‌کند. سوریه‌ای تقسیم‌شده براساس خطوط قومی و مذهبی از نظر برخی سیاست‌گذاران اسرائیلی راهی برای حفظ سلطه اسرائیل در منطقه محسوب می‌شود. این چشم‌انداز بخشی از آن چیزی است که برخی مقام‌های اسرائیلی از آن با عنوان «خاورمیانه جدید» یاد می‌کنند – جایی که ثبات منطقه‌ای و عادی‌سازی روابط از طریق تغییر مرز‌ها و اتحاد‌های جدید شکل می‌گیرد.
گیدئون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل، اخیراً این راهبرد را تکرار کرده و گفته است: «یک دولت سوری واحد با کنترل و حاکمیت مؤثر بر تمام خاکش غیرواقع‌گرایانه است. برای اسرائیل، مسیر منطقی پیش‌رو، اعطای خودمختاری به اقلیت‌های مختلف سوریه در چارچوب یک ساختار فدرالی است.»
نقش ایالات متحده چیست؟
طبق گزارش‌های تأیید نشده، واشینگتن به‌صورت غیررسمی از اسرائیل خواسته حملات نظامی به سوریه را کاهش دهد تا از تشدید درگیری‌ها و بی‌ثباتی منطقه‌ای جلوگیری شود. امریکا در حال افزایش حمایت از رژیم جدید سوریه است تا به بازپس‌گیری کنترل کشور و ایجاد ثبات کمک کند.
همچنین نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه امریکا و متحدانش، دولت سوریه را به عادی‌سازی روابط با اسرائیل تشویق می‌کنند. گزارش‌ها حاکی از آن است که تل‌آویو مذاکراتی با رژیم جدید به رهبری الشرع انجام داده درباره امکان پیوستن سوریه به توافقات ابراهیم (توافق‌های دیپلماتیک میان اسرائیل و چند کشور عربی) که رژیم دمشق نیز نسبت به آن گشایش نشان داده است.
تام باراک، فرستاده ویژه امریکا، در مورد درگیری‌های اخیر اظهار نگرانی کرده و خواستار کاهش تنش شده و بر ضرورت رسیدن به «نتیجه‌ای صلح‌آمیز و فراگیر برای همه طرف‌ها – از جمله دروزی‌ها، قبایل بدوی، دولت سوریه و نیرو‌های اسرائیلی» تأکید کرده است. با توجه به شکاف‌های عمیق سیاسی، اهداف متضاد منطقه‌ای و خواسته‌های تحقق‌نیافته اقلیت‌ها، بعید است ناآرامی‌های جنوب سوریه به این زودی پایان یابد. با وجود آتش‌بس موقت دیگر، تنش‌ها پابرجاست و احتمال درگیری‌های تازه همچنان بالاست.
ترجمه: دستیار AI- chatgpt
منبع: Conversation
۱۵ ژوئیه ۲۰۲۵
پژوهشگر مطالعات خاورمیانه، دانشگاه دیکین
