جوان آنلاین: در شرایطی که تنش‌ها پس از حملات امریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران به اوج رسیده، واشینگتن و متحدان اروپایی‌اش همچنان از ضرورت بازگشت تهران به میز مذاکره و احتمال توافق فوری سخن می‌گویند. عراقچی تازه تأکید کرد «در این وضعیت فعلاً قراری برای مذاکره با امریکا نداریم و تصمیم‌گیری در این باره بر اساس مصلحت کشور اتخاذ می‌شود»، موضعی که نشان می‌دهد چشم‌انداز ازسرگیری گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای با غرب در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و فضای دیپلماتیک بار دیگر تحت‌الشعاع تحولات میدانی قرار گرفته است.
به رغم اینکه کشور‌های غربی بار دیگر برای لزوم ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران تقلا می‌کنند، این بار تهران در برابر فشار‌های خارجی موضعی متفاوت اتخاذ کرده است و تجربه حملات نظامی اخیر به تأسیسات هسته‌ای و فضای جنگی حاکم، موجب شده ایران از موضعی مقاوم‌تر به دیپلماسی نگاه کند. در این باره، سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران پنج‌شنبه شب در گفت‌وگوی ویژه خبری صدا و سیما، در پاسخ به اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا درباره برگزاری دور بعدی مذاکرات، گفت که صحبت‌های ترامپ را خیلی جدی نگیرید، «هیچ توافقی» برای آغاز دوباره مذاکرات با امریکا صورت نگرفته است. عراقچی گفت تصمیم ما درباره مذاکره بر اساس مصلحت کشور اتخاذ می‌شود نه بر اساس احساسات محض، حتی اگر هنگام مذاکره به ما حمله کرده باشند. اینکه ما در داخل در حال بررسی هستیم که مصلحت مردم ایران چیست، موضوع دیگری است، اما تا این لحظه هیچ قراری گذاشته نشده است. وزیر خارجه گفت: اینکه به مذاکره با امریکا برگردیم یا برنگردیم در حال بررسی است. منافع برای ما مهم است. مذاکره یک امر مقدسی نیست و یک پدیده‌ای است که با توجه به محاسبه هزینه و فایده در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود.
عراقچی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود اظهارات مقامات غربی درباره ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای را زیر سؤال برد و تأکید کرد: کسانی که می‌گویند برگردیم به میز مذاکره باید بگویند کدام میز مذاکره؟ ما داشتیم با امریکا مذاکره می‌کردیم، اسرائیل آن را نابود کرد، داشتیم با اروپا مذاکره می‌کردیم امریکا آن را نابود کرد. وزیر خارجه همچنین تحرکات اروپایی‌ها برای اعمال فشار به تهران را از پیش شکست‌خورده توصیف کرد و خطاب به تروئیکای اروپا گفت: همان‌طور که با جنگ نتوانستند تأسیسات هسته‌ای ما را نابود کنند با مکانیزم ماشه هم نمی‌توانند. استفاده از مکانیزم ماشه بزرگ‌ترین اشتباه اروپا خواهد بود، چون به نقش اروپا در مذاکرات تا ابد پایان خواهد داد. عراقچی خاطرنشان کرد: «به صراحت می‌گویم امریکایی‌ها هیچ علاقه‌ای به حضور اروپا در مذاکره با ما نداشتند و این برای اروپا تحقیرآمیز بود و آنها به دنبال جبران این کنار گذاشتن بودند، ما هم منعی نمی‌بینیم اگر بتوانند نقش سازنده‌ای ایفا کنند.» تلاش غربی‌ها برای ادامه گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای درحالی است که از نگاه تهران، اقدام‌های خصمانه اخیر با منطق مذاکره سازگار نیست و اعتماد به غرب را به شدت خدشه‌دار کرده است.
عراقچی در ادامه گفت‌وگوی خود در پاسخ به سؤالی در ارتباط با طرح مجلس برای تعلیق همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «طرح در این زمینه در مجلس تصویب شد، به تأیید شورای نگهبان رسید و اکنون یک قانون است که برای ما لازم الاجراست. » عراقچی همچنین درباره توقف جنگ با رژیم صهیونیستی نیز تصریح کرد: «ما با رژیم صهیونیستی هیچ مذاکره‌ای نداشتیم، رژیم از سر استیصال حملاتش را متوقف کرد. آتش‌بس محصول یک مذاکره است و چنین روندی اتفاق نیفتاده است. بنابراین ما هیچ آتش‌بسی را قبول نداریم و از قبل گفته بودیم که اگر رژیم صهیونیستی حملات خود را متوقف کند و ادامه ندهد ما هم قصدی برای ادامه نداریم.»
تقلای غرب برای مذاکره
به رغم موضع عراقچی درباره عدم بازگشت به میز مذاکره در این شرایط تنش آلود، مقامات واشینگتن همچنان ادعا می‌کنند که در آستانه توافق فوری با تهران هستند. استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور امریکا در امور غرب آسیا، بار دیگر ادعا‌ها درباره احتمال رسیدن به توافق با ایران را تکرار کرد. وی در مصاحبه با شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» مدعی شد: «گفت‌و‌گو با ایران بر بازسازی یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی بهتر، متمرکز خواهد بود.» وی در این‌باره توضیح داد: «امریکا امیدوار است که آتش‌بس بین ایران و اسرائیل با یک روند صلح بین روسیه و اوکراین دنبال شود.» ویتکاف گفت: «من احساس قوی دارم که ایران آماده توافق است. امیدوارم یک توافق صلح جامع با ایران منعقد کنیم.»
با وجود آنکه مقام‌های امریکایی صراحتاً از هدف «نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران» سخن گفته‌اند، واشینگتن همچنان بر ضرورت مذاکره با تهران تأکید دارد، تلاشی که به نظر می‌رسد با هدف مهار دوباره برنامه غنی‌سازی و تثبیت شرایط پس از اقدام نظامی دنبال می‌شود. این درحالی است که مقامات جمهوری اسلامی بار‌ها اعلام کرده‌اند که غنی‌سازی صفر خط قرمز تهران است و هیچ توافقی با چنین پیش‌فرضی ممکن نخواهد بود. تناقض رویکرد امریکایی‌ها از آنجا آشکارتر می‌شود که اگر برنامه هسته‌ای ایران عملاً نابود شده باشد، دیگر چه ضرورتی برای توافق جدید باقی می‌ماند. ترامپ که پیش‌تر گفته بود اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح هسته‌ای برسد؛ چه از مسیر دیپلماسی و چه از مسیر جنگ، حال اگر به ادعای خود به نابودی برنامه هسته‌ای ایران رسیده باشد، مشخص نیست چه هدفی را از مذاکره دنبال می‌کند. این ابهام نشان می‌دهد که سیاست واشینگتن نه بر مبنای اصول ثابت، بلکه بر پایه مدیریت موقت بحران و اعمال فشار مستمر شکل گرفته است؛ رویکردی که نه تنها به اعتمادسازی ختم نمی‌شود، بلکه مسیر هرگونه توافق احتمالی را نیز دشوارتر خواهد کرد.
از سوی دیگر، اروپایی‌ها نیز که همواره مواضع خصمانه علیه ایران داشتند و از جنایت‌های رژیم صهیونیستی در حمله به ایران حمایت کردند، به تکاپو افتاده‌اند تا دوباره مسیر دیپلماسی را برای رسیدن به توافق با تهران احیا کنند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه روز جمعه گفت که قصد دارد در روز‌های آینده با سران پنج عضو دائم شورای امنیت درباره احتمال خروج ایران از پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی رایزنی کند. همچنین، پنج‌شنبه شب دیوید لمی، وزیر خارجه انگلیس در گفت‌وگوی تلفنی با عراقچی در خصوص آخرین وضعیت متعاقب تجاوز رژیم صهیونیستی و امریکا علیه ایران و اعلام توقف تجاوز رژیم صهیونیستی گفت‌و‌گو و تبادل نظر کرد. یوهان وادفول، وزیر خارجه آلمان نیز در سخنانی ادعا کرد که با توجه به سازوکار موسوم به مکانیسم ماشه، اروپایی‌ها در مذاکرات احتمالی با ایران درباره برنامه هسته‌ای تهران یک برگ برنده واقعی دارند. برخلاف این ادعا، همانگونه که عراقچی گفته اجرای مکانیسم ماشه نیز نمی‌تواند دردی از غربی‌ها دوا کند.
