جوان آنلاین: با توجه به اهمیت توسعه روستایی در فرایند توسعه ملی کشور، در سال‌های اخیر شیوه‌ها و رویکرد‌های متفاوتی جهت دستیابی به اهداف توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفته که یکی از مهم‌ترین آنها اجرای طرح‌های هادی روستایی است. به‌رغم اهداف و برنامه‌های اولیه این طرح‌ها جهت توسعه روستاها در مناطق مختلف کشور به نظر می‌رسد در عمل تهیه و اجرای آنها با مشکلات متعددی در ابعاد مختلف روبه‌رو شده است، به طوری که اثربخشی و کارایی این طرح‌ها تا حدود زیادی کاهش یافته است.
دی ۱۳۷۸ بود که به منظور ساماندهی و تنظیم و اصلاح ساختار روستاها، طرح هادی از سوی مسئولان و دولتمردان به تصویب رسید. از جمله اهداف این طرح می‌توان به مشخص کردن درصد گسترش اراضی موجود منطقه برای کاربری‌های مختلف همچون تجاری، مسکونی، صنعتی، زراعی و مطابق با چارچوب تعیین شده اشاره کرد.
هر چند در آن روز‌ها اعلام شد طرح هادی به عنوان یک نقشه راه در جهت بهسازی و توسعه شهر یا روستا از سوی کارشناسان بنیاد مسکن ایجاد و اقتباس شده است، اما گذر زمان نشان داد این طرح مشکلات زیادی به همراه داشته و حالا با گذشت بیش از ۲۵ سال از اجرای آن هنوز نتوانسته است به اهداف از پیش تعیین شده برسد.
اجرای نادرست طرح هادی
طرح هادی روستاها در راستای توسعه و ارتقا تدوین و مقرر شده تا روستاها با استفاده از این طرح در حوزه‌های مختلف ارتقا پیدا کنند.
این موضوع با هدف جلوگیری از مهاجرت از روستاها، ارتقای جایگاه روستاها و افزایش رفاه ساکنان در روستاها پیش‌بینی شده بود که با تأمین زیرساخت‌های لازم، رفاه اجتماعی را به ارمغان آورد و بخشی از مشکلات روستاییان را کاهش دهد.
این طرح اگرچه در حرف و تئوری بسیار عالی بوده، اما متأسفانه عدم اجرای صحیح و کامل آن علاوه بر آنکه مشکلی از اهالی روستا حل نکرده، بلکه اجرای ناقص این طرح در برخی روستاها مشکلاتی را به دیگر مشکلات روستاییان اضافه کرده است.
طرح هادی قرار بود نشان دهد که زمین‌ها در چه وضعیتی هستند. یعنی فرقی ندارد که طرح هادی شهری باشد یا روستایی، آگاهی از این طرح هنگام فروش و معامله زمین بسیار مهم است، زیرا خریدار را در رسیدن به اهداف خود کمک می‌کند.
مثلاً اگر شخصی در شهر یا روستا زمینی خریداری می‌کند و بعد از آن متوجه شود که زمین خریداری شده خارج از طرح هادی است و اجازه احداث و ساخت بنا را ندارد، ضرر اقتصادی سنگینی به او وارد خواهد شد. بنابراین باید در ارتباط با مشمول بودن زمین در طرح هادی استعلامات لازم را انجام دهید.
اما بعد از گذشت بیش از دو دهه از اجرای طرح هادی در بسیاری از روستاها و حتی شهر‌ها این طرح نتوانسته است به نتایج لازم برسد.
در آذربایجان غربی به گفته معاون توسعه و عمران روستایی اداره کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی این استان طرح هادی ۴۶۱ روستای این استان نیاز به بازنگری دارد.
بهمن محبی با اشاره به اینکه صددرصد طرح‌های هادی روستا‌های بالای ۲۰ خانوار آذربایجان غربی که بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ روستا را شامل می‌شود آماده هستند، می‌گوید: «روستا‌های زیادی نیازمند بازنگری در تهیه طرح هادی هستند و مطالعات طرح هادی ۱۷۷روستا نیز آغاز شده است. ضمن اینکه طرح هادی روستایی نیز نزدیک به ۵۱ درصد در روستا‌های استان اجرا شده که ۲ هزار و ۱۰۰روستا را شامل می‌شود.»
وی با بیان اینکه در سطح کشور ۵۳ درصد مسکن‌های روستایی مقاوم‌سازی شده‌اند ادامه می‌دهد: «۳۶ درصد مسکن‌های روستایی استان مقاوم‌سازی شده که از لحاظ رده‌بندی از استان‌های آخر هستیم.»
روستاها و بازنگری‌های دوباره
طرح هادی روستایی در پیچ و خم بی‌مهری مسئولان گرفتار شده است و هنوز برخی روستاها در زمینه نحوه اجرای این طرح با مشکلات زیادی مواجه هستند.
در اردبیل مدیرکل بنیاد مسکن استان می‌گوید: «سالانه ۱۱۰ طرح هادی در استان اردبیل مورد بازنگری و توجه کارشناسی قرار می‌گیرد.»
حامد کیخسروی با بیان اینکه اجرای دقیق طرح هادی اسباب رضایتمندی روستاییان را به همراه داشته و با بازنگری در این طرح سعی بر این است تا ضعف و کاستی‌های گذشته رفع شود، می‌افزاید: «سالانه ۸۰ طرح هادی روستایی نیز در مناطق مختلف استان اجرایی و عملیاتی می‌شود که عمدتاً با محوریت بنیاد مسکن و دهیاری و شورا‌ها این کار به سرانجام می‌رسد.»
وی از تأمین زمین برای احداث ۶۰۰ واحد مسکن روستایی خبر می‌دهد و تصریح می‌کند: «بیش از ۶۵ درصد مسکن‌های روستایی استان اردبیل در دو دهه اخیر بازسازی و مقاوم‌سازی شدند.»
کیخسروی ساخت ۸۰۰ واحد مسکن برای محرومان را یادآور می‌شود و می‌افزاید: «این پروژه نیز در شهر‌های مختلف استان با محوریت بنیاد مسکن اجرا می‌شود که در روستاها با همکاری کمیته امداد و مشارکت این نهاد انقلابی ساخت خانه برای مددجویان و محرومان اجرایی و عملیاتی می‌شود.»
وی به کسب رتبه شش کشوری بنیاد مسکن استان در بحث بازسازی مسکن روستایی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «استان اردبیل در بازسازی مسکن روستایی جایگاه شش کشوری را دارد و با ادامه این روند، امسال این رتبه قابل ارتقاست. در حال حاضر بیش از ۱۰۵هزار واحد مسکن روستایی غیرمقاوم داریم که انتظار می‌رود این واحد‌ها نیز به سرعت تعیین تکلیف شوند. ۶۸ هزار واحد مسکن روستایی که ۶۵ درصد واحد‌های موجود روستاها را شامل می‌شود با بهره‌مندی از تسهیلات ارائه شده از سوی بنیاد مسکن مقاوم‌سازی شدند.»
