جوان آنلاین: ممنوعیت واردات کتاب «آیات شیطانی» نوشته «سلمان رشدی» به دلیل عدم یافتن بخشنامه رسمی پایان مییابد!
ممنوعیت واردات کتاب «آیات شیطانی» نوشته سلمان رشدی به هند در سال ۱۹۸۸ میلادی و در زمان فعالیت «راجیو گاندی» به عنوان نخستوزیر این کشور صادر شد. اکنون رسانهها گزارش دادهاند که پس از گذشت ۳۶ سال به نظر میرسد که این ممنوعیت پس از ناکامی دولت هند در یافتن بخشنامه اصلی لغو میشود، چرا که گفته میشود بخشنامه مربوط به آن مفقود شده است!
رمان موهن «آیات شیطانی» در زمان انتشار در سپتامبر سال ۱۹۸۸ میلادی جنجال جهانی به دنبال داشت. این رمان توهینآمیز نسبت به پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص) و قرآن نوشته شده بود و توسط شخصیتهای اسلامی به عنوان اثری کفرآمیز محکوم شد و منجر به صدور فتوا علیه رشدی توسط امام خمینی (ره) شد.
روزنامه انگلیسی گاردین در اینباره نوشته است که در زمان انتشار «آیات شیطانی»، دولت هند از ترس واکنش منفی نمایندگان مسلمان تصمیم گرفت واردات این کتاب را به کشور ممنوع کند؛ تصمیمی که رشدی آن را «عمیقاً ناراحتکننده» خوانده بود. این روزنامه در ادامه آورده که «اکنون این سؤال مطرح شده است که آیا دستور گمرکی که طبق گزارشها از سوی وزارت دارایی هند صادر شده است، اصلاً به طور رسمی ابلاغ شده است یا خیر؟»
این ابهام در سال ۲۰۱۹ پس از تشکیل پروندهای توسط «ساندیپانخان»، یک شهروند هندی آشکار شد که گفت تلاش کرده است این رمان را از کتابفروشیها بخرد، اما به او اطلاع داده شده که غیرقانونی است. با این حال، زمانی که او سعی کرد اطلاعیه ممنوعیت واردات را پیدا کند، در هیچ وبسایت دولتی آن را پیدا نکرده است.
«خان» این موضوع را در دادگاه عالی دهلی مطرح کرد و در آنجا ممنوعیت واردات را مغایر قانون اساسی خواند. این پرونده سالها به طول انجامید زیرا دولت در تلاش برای ردیابی بخشنامه اصلی بود، اما فایدهای نداشت.
در پروندهای در ۵ نوامبر، دولت مجبور شد در برابر دادگاه عالی دهلی قبول کند که دستور ممنوعیت واردات «غیرقابل ردیابی بوده، بنابراین نمیتوان آن را ارائه کرد.»
قضات ناظر بر این پرونده گفتند که دادگاه «هیچ راه دیگری ندارد جز اینکه فرض کند چنین اطلاعیهای وجود ندارد.»
وکیلی که وکالت «خان» را در این پرونده به عهده دارد، گفت این تنها میتواند به این معنا باشد که عملاً محدودیتهای واردات این رمان در هند برداشته شده است. وی گفت: «این ممنوعیت از ۵ نوامبر برداشته شده است، زیرا هیچ اطلاعیهای وجود.»
کتاب توهینآمیز «آیات شیطانی» در زمان انتشار خود با واکنشهای تندی نه فقط از سوی مسلمانان، بلکه از سوی بزرگان مذهبی و دیگر ادیان مواجه شد. علاوه بر تجمعها، تظاهراتها و خشم عمومی از انتشار این کتاب، امامخمینی (ره) نیز حکم ارتداد سلمان رشدی را صادر کرد و او در سالهای پس از آن، از ترس خشم مسلمانان مجبور به زندگی مخفیانه شد. بعید نیست که انتشار احتمالی «آیات شیطانی» در کشوری مانند هند که جمعیت مسلمان زیادی دارد، بار دیگر موجب واکنشهایی درباره این کتاب توهینآمیز نسبت به پیامبر اسلام (ص) شود.