۱
زیرساختهای موجود صنعتی هستهای دست نخورد. در طول این سالها مدیران و مسئولان و فعالان این صنعت کارهای مهمی انجام دادهاند، زیرساختهای مهمی را ایجاد کردهاند. ممکن است در یک زمینههایی بخواهید توافقهایی بکنید؛ عیب ندارد، توافق کنید، اما زیرساختها دست نخورد، اینها خراب نشود، اینها محصول زحمت دیگران است.
۲
این ظرفیت به این بزرگی را با مردم در میان بگذارید. مردم از انرژی هستهای چه میفهمند؟ از انرژی هستهای همین مسئله انرژی را میفهمند؛ میفهمند که شما میخواهید مثلاً یک مرکز تولید برق یا تولید انرژی به دست بیاورید. مسئله این نیست؛ مسئله [این است که]در همهی بخشهای زندگی مردم، این صنعت میتواند حضور مؤثر و مفید داشته باشد. این را به مردم بگویید تا مردم قدر این صنعت را بدانند و اینکه میگفتند «حق مسلم ما است»، واقعاً بدانند که حق مسلم آنها است. البتّه صداوسیما نقش دارد، دستگاههای مختلف نقش دارند، اما عامل کار خود شما هستید؛ به شیوههای مختلف با مردم تفاهم کنید.
۳
محصولات و خدمات هستهای تجاریسازی بشود که البته در این گزارشهایی که به من دادند، [آمده بود که]بعضیهایش تجاریسازی شده؛ این را باید توسعه داد. این پیشرفتهای ما بازارهای خوبی در دنیا دارد و برای اقتصاد کشور، برای درآمد کشور، میتوان واقعاً استفاده کرد. با کشورهای همسو که با ما معارضهای در این قضیه ندارند، همکاری بشود که البته در بخشی از این گزارشها بود که یک همکاریهایی دارد میشود؛ یا آنها درخواست کردند یا ما خواستیم. این هم باید دنبال بشود؛ همکاری بشود و هر چه ممکن است، از امکانات موجود دنیا استفاده کنیم، از پیشرفتهای علمی دنیا استفاده کنیم.
۴
موضوع ۲۰ هزار مگاواتی است که ما چند سال پیش اعلام کردیم این را جدی بگیرید. فرض بفرمایید که مثلاً الان ما حدود هزار مگاوات از برق هستهای داریم استفاده میکنیم و طراحی برای بیشترش هم هست، اما هدف ۲۰ هزار مگاوات است؛ از حدود مثلاً فرض کنید که ۸۰، ۹۰ هزار مگاواتی که کشور در آینده متوسط و در میانمدت احتیاج دارد، حتماً ۲۰ هزار مگاواتش باید هستهای باشد که هم صرفه مالی دارد، هم صرفه زیستی دارد، هم صرفه محیطی دارد؛ این را بهطور جدی و بهصورت برنامهریزیشده دنبال بکنید. روی نیروگاههای توان پایین و کمظرفیت کار بشود. خب حالا روی فناوری نیروگاههای با ظرفیت بالای هزار مگاوات کار شده، تجربههایی به دست آمده، اما میتوان این تجربهها را در مورد نیروگاههای ظرفیت پایین [هم به کار برد]که شنیدهام امروز در دنیا معمول این است، بیشتر روی نیروگاههای با ظرفیت پایین کار میکنند؛ ۲۰۰ مگاوات، ۱۰۰ مگاوات و حتی کمتر از ۱۰۰ مگاوات. بنده - سه، چهار سال پیش - از یکی از این کشورهایی که دارای این فناوری است خواستم، گفتم شما نیروگاه ۳۰مگاواتی دارید، به ما بدهید؛ او گفت نداریم، من گفتم چرا، من گزارش دارم که شما دارید؛ همانجا وزیرش نشسته بود، پرسید، یکچیزی جواب دادند، فهمیدیم که قبول دارد که این را دارند، ولی خب نمیدهند دیگر؛ یعنی سخت است برایشان. ما برای بخشهای مختلف، به این نیروگاههای کمتوان و کمظرفیت احتیاج داریم؛ دنبال کنید.
۶
توصیه مؤکد من این است که ارتباط با آژانس را حفظ کنید؛ یعنی همکاری و تعامل با آژانس بینالمللی انرژی هستهای را حفظ کنید. البته در چارچوب مقررات پادمانی؛ یعنی زیر بار بیشترش نروید و [فقط]آنچه طبق مقررات پادمانی باید انجام بدهیم انجام بدهید. از اول هم توصیه بنده به این مسئولین مختلفی که در این بیستوچند سال آمدند در این صنعت و رفتند، همیشه همین بوده؛ گفتهایم باید با آژانس هستهای همکاری داشته باشید.
۵
از قانون مجلس تخطی نشود؛ این هم توصیه بعدی من است. مجلس یک قانونی گذرانده، این قانون به نفع ما است، به نفع کشور است و به نفع صنعت هستهای است. بعضیها خیال میکنند این قانون برای کشور مشکلدرستکن است؛ اشتباه میکنند. این قانون، قانون خوبی است؛ اصلاً قانون هم هست، قانون را باید عمل کرد؛ بحثی نداریم. از قانون تخطی نشود. چه در دسترسیهایی که دیگران توقع دارند، چه در اطلاعاتی که ارائه میکنید، طبق این قانون عمل بشود. گاهی ادعاهای خلاف واقعی و خواستههای زورگویانهای مطرح میشود؛ زیر بار نروید. سازمان زیر بار خواستههای زورگویانه نرود؛ بر روی مواضع خودتان بِایستید. آنچه را موظفید انجام بدهید، انجام بدهید، [اما]زیر بار آنچه آنها زورگویانه از شما میخواهند نروید و قبول نکنید. گاهی ادعاهایی میکنند که این ادعا خلاف واقع است؛ این ادعاها را قبول نکنید: فلان وقت شما فلان کار را کردید؛ نه، زیر بار ادعاهای خلاف واقع آنها هم نروید. حالا بهطور خاص هم یک تعهداتی در اسفند گذشته انجام گرفت که [طبق]گزارشی که من دیدم ــ این گزارش هم در واقع جدید است ــ طرف مقابل به این تعهدات عمل نکرده، ما عمل کردهایم؛ طرف مقابل در این تعهدات، آژانس است؛ شنیدم عمل نکرده. بههرحال، توجه داشته باشید.
۷
نیروی انسانی خیلی مهم است. دانشجویانی که الان در این رشته کار میکنند، خیلی کمند؛ من نمیخواهم عدد را ذکر بکنم، اما اقلاً ۱۰ برابر این بایستی ما دانشجو داشته باشیم. دلایل مشخصی هم دارد که کمند؛ خب سخت است، مشکلاتی دارد، سختیهای خاص خودش را دارد؛ باید این سختیها جبران بشود. از دانشمندان موجود، متخصصان موجود، حداکثر استفاده بشود، حفاظتشان جدی گرفته بشود. بههرحال، تکریم منابع انسانی و حفظ منابع انسانی در این صنعت خیلی مهم است. البته عملکرد سازمان در جذب نیروی انسانی و مدیریت این منابع هم مهم است؛ چگونگی مدیریت منابع انسانی از لحاظ ارزشیابیهای گوناگون از جهات مختلف، این هم مهم است. بالاخره دشمن در این زمینهها دارد تلاش میکند که دیدید و دوستان ضربه دشمن را چشیدند؛ در یک جاهایی نفوذ میکنند، خرابکاری میکنند که کردند و همه ما دیدیم. باید به جد مراقبت کنید. نیروی انسانی خیلی باارزش است؛ حفظش کنید، در ارزشیابیاش هم حداکثر ملاحظه و توان و دقت را انجام بدهید.
۸
از ظرفیت دانش هستهای بایستی برای بخشهای مختلف زندگی مردم استفاده کرد. سرریز بحث هستهای، برای صنعت، برای سلامت، برای کشاورزی، برای محیطزیست، برای آبشیرینکن، برای درمان بیماریها و برای همهچیز در جامعه مفید است. خوشبختانه این کار را سازمان انرژی هستهای دارد انجام میدهد و به انرژی متوقف نمانده، به این کارهای اساسی و مهم [هم]دارد میرسد و من تأکید میکنم و اصرار دارم که به این اهمیت بدهید، دنبال بکنید، زندگی مردم را از پیشرفت علمی مربوط به صنعت هستهای برخوردار کنید.