نبرد بر سر آسمان خاورمیانه/ اف-۳۵‌های اسرائیل زمین‌گیر شدند؛ سوخو-۳۵‌های ایران در آستانه پرواز

نشریه نظامی میلیتری‌وچ می‌نویسد: در حالی که ایران به‌زودی جنگنده‌های پیشرفته سوخو-۳۵ را از روسیه تحویل می‌گیرد، اسرائیل بخشی از ناوگان اف-۳۵ خود را به دلیل نقص فنی زمین‌گیر کرده است.

به گزارش جوان آنلاین به نقل از مشرق نیوز، انتشار اخبار دستیابی قریب‌الوقوع ایران به جنگنده‌های پیشرفته‌ی سوخو-۳۵، رقابت بر سر برتری در آسمان خاورمیانه را داغ‌تر کرده است. در حالی که تا پیش این تصور می‌شد از یک سو، جای خالی جنگنده‌های نسل جدید در نیروی هوایی ایران، و از سوی دیگر، دستیابی رژیم صهیونیستی به جنگنده‌های نسل پنجمی اف-۳۵، پرونده‌ی این رقابت را دست‌کم در آینده‌ی نزدیک بسته باشد، اما تحولات ماه‌های اخیر ورق را به طور کامل به سود ایران برگردانده است.

همزمان با زمین‌گیر شدن ناوگان اف-۳۵ اسرائیل به دلایل مختلف، ایران در آستانه‌ی دریافت جنگنده‌های نسل ++۴ خود قرار دارد. به این ترتیب، بعید نیست اسرائیل عطای جنگنده‌های اف-۳۵ خود را به لقای آن‌ها ببخشد و اتفاقاً به سراغ جنگنده‌های قدیمی‌تر برود. نشریه‌ی نظامی «میلیتری‌واچ» اخیراً طی گزارشی تحت عنوان «همزمان با آمادگی ایران برای دریافت سوخو-۳۵، اسرائیل بهترین جنگنده‌هایش را زمین‌گیر کرد: مشکلات گسترده‌ی اف-۳۵ از کره تا تگزاس[۱]» به همین مسئله پرداخته است. آن‌چه در ادامه می‌آید، ترجمه‌ی گزارش میلیتاری‌واچ است.

نیروی هوایی اسرائیل ۲۵ دسامبر [۲۰۲۲، مصادف با ۴ دی ۱۴۰۱] ۱۱ فروند از جنگنده‌های اف-۳۵اِی خود را پس از چندین مورد حادثه برای این کلاس جنگنده در طول سال [گذشته، ۲۰۲۲ میلادی]، زمین‌گیر کرد. این تصمیم، نگرانی‌های گسترده‌ای را بیش‌تر کرده است که پیشاپیش درباره‌ی توانایی این جنگنده‌ها برای مقابله با چالش‌های کوتاه‌مدت در زمینه‌ی تأمین امنیت اسرائیل، و به همین ترتیب، مقابله با تهدیدات پیش روی بیش از ده مشتری دیگر اف-۳۵ در سراسر جهان، وجود داشت. سخنگوی ارتش اسرائیل در رابطه با تصمیم اخیر اعلام کرد: «با توجه به یافته‌ها [ی تحقیقات] و اطلاعات مخابره‌شده، مشخص شد که این هواپیماها نیاز به بازرسی اختصاصی دارند تا احتمال وقوع نقص مکرر در سامانه‌ی اسرائیلی از بین برود.»

به این ترتیب، این‌که آیا ممکن است بقیه‌ی ناوگان اف-۳۵های اسرائیل نیز، که ابتدای سال [۲۰۲۲] شامل ۳۰ فروند می‌شد، به همین سرنوشت دچار شوند یا خیر، اکنون در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. گزارش‌ها همچنین حاکی از آن است که یک ارزیابی داخلی نشان داده این جنگنده‌ها احتمالاً دچار همان نواقصی هستند که چندی قبل‌تر به سقوط یک فروند اف-۳۵ در تگزاس منجر شده بود؛ اگرچه جنگنده‌ی حادثه‌ی تگزاس از نوع اف-۳۵بی با قابلیت فرود عمودی بود.

اسرائیل اواسط همان سال، ماه جولای، پس از کشف نقص در صندلی پرتاب جنگنده‌های اف-۳۵، این جنگنده‌ها را زمین‌گیر کرده بود. این در حالی است که در همان مقطع، ارتش آمریکا نیز ناوگان اف-۳۵ خود را زمین‌گیر کرده بود. سایر مشتریان نیز با ناوگان اف-۳۵ خود به مشکلاتی برخورده‌اند: به عنوان نمونه، ماه اکتبر [سال ۲۰۲۲] کمیته‌ی دفاع ملی مجلس ملی کره‌ی جنوبی در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که اف-۳۵های این کشور طی ۱۸ ماه، از ژانویه‌ی ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۲، با ۲۳۴ مورد نقص مواجه شده‌اند[۲].

این موارد شامل ۱۷۲ مورد «ناتوانی در پرواز» و ۶۲ مورد «ناتوانی در انجام مأموریت‌های خاص» می‌شد. ضمناً ۱۱۷ مورد ناتوانی در پرواز و ۴۵ مورد ناتوانی در انجام مأموریت‌های خاص، که سال ۲۰۲۱ رخ داده بودند، در نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۲ نیز حل‌وفصل نشدند. مقامات کره‌ی جنوبی، آن زمان، آمادگی اف-۳۵ برای شرکت در نبرد، در صورت وقوع جنگ در شبه‌جزیره‌ی کره، را به طور جدی زیر سؤال بردند. این کلاس جنگنده، به‌رغم این‌که اولین پرواز خود را ۱۶ سال پیش، سال ۲۰۰۶، انجام داد، هنوز با آمادگی لازم برای شرکت در نبردهای سنگین، فاصله‌ی زیادی دارد.

اف-۳۵ تنها جنگنده‌ی «پسانسل‌چهارم» غربی در جهان است که در حال حاضر تولید می‌شود. این جنگنده و جِی-۲۰ چین، تنها جنگنده‌های نسل پنجمی در حال تولیدی هستند که در سطح اسکادران عملیاتی شده‌اند. ظرفیت بالقوه‌ی اف-۳۵ برای پیشی گرفتنِ آسان از سایر کلاس‌های جنگنده‌ی غربی، موجب شده تا به‌رغم مشکلاتی که در عملکرد آن مشاهده شده، علاقه‌ی خارجی گسترده‌ای نسبت به آن وجود داشته باشد؛ آن‌قدر که پنتاگون بارها اعلام کرده سفارش‌های داخلی احتمالاً با کمبودهای شدیدی مواجه خواهند شد[۳].

یکی از مشکلات اصلی اف-۳۵ که انتظار نمی‌رود حل شود، هزینه‌های عملیاتی بالای آن است که امکان استفاده‌ی گسترده از آن به عنوان جایگزینی برای یگان‌های اف-۱۶ و اف-۱۸ را محدود می‌کند. بر خلاف رقیب چینی‌اش جی-۲۰[۴]، که یک جنگنده‌ی دوموتوره‌ی سنگین است که برای مأموریت‌های برتری هوایی و خدمت در یگان‌های نخبه طراحی شده، اف-۳۵ یک هواپیمای نسبتاً سبک تک‌موتوره است که قرار بود در تعداد زیاد عملیاتی شود. آمریکا برای ساخت یک جنگنده‌ی سنگین نسل پنجم، معادل جی-۲۰، برنامه‌ی اف-۲۲[۵] را راه‌اندازی کرده بود. با این حال، مشکلات جدی و گسترده‌ی[۶] این جنگنده منجر شد تا کم‌تر از چهار سال پس از آغاز خدمت، دستور پایان تولید آن صادر شود.

همان تعداد معدود اف-۲۲یی که تولید شده‌اند نیز از سال ۲۰۲۳، پس از گذراندن صرفاً بخش اندکی از عمر عملیاتی پیش‌بینی‌شده‌ی خود، کم‌کم بازنشسته می‌شوند[۷]. اگرچه قبلاً انتظار می‌رفت اسرائیل، در کنار ژاپن و احتمالاً مشتریان دیگری مانند استرالیا، اف-۲۲ را خریداری کند، اما این جنگنده به دلیل نیازهای فوق‌العاده‌اش در زمینه‌ی تعمیر و نگهداری هرگز قابلیت صادرات را پیدا نکرد. همین مسئله همراه با تأخیر در توسعه‌ی اف-۳۵، مشتریان آمریکا را از یک ناوگان پایدار از جنگنده‌های نسل پنجم محروم کرده است.

عملیاتی‌سازی جنگنده‌های نسل پنجم، به‌ویژه در خاورمیانه [و توسط اسرائیل]، ضرورت بالایی نداشته است، زیرا بر خلاف دهه‌ی ۱۹۷۰ که جنگنده‌های نسل چهارم کم‌کم وارد خدمت شدند، امروزه احتمال زیادی ندارد که دشمنان بالقوه‌ی اسرائیل جنگنده‌های فوق‌العاده پیشرفته‌ای را به خدمت بگیرند. این واقعیت، در نتیجه‌ی وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه و نیز مشکلات روسیه‌ی پساشوروی[۸] در انتقال صنایع ساخت جنگنده‌اش به نسل پنجم بوده است.

با این وجود، ایران، دشمن اصلی منطقه‌ای اسرائیل، قرار است سال ۲۰۲۳ جنگنده‌های نسل ++۴ سوخو-۳۵ را از روسیه دریافت کند[۹] که به طرز چشم‌گیری پیشرفته‌تر از اف-۱۶ها و اف-۱۵های قدیمی اسرائیل هستند. همین مسئله، ضرورت ویژه‌ای به ارتقای ناوگان اف-۳۵ اسرائیل از نظر قابل‌اتکا بودن بخشیده است. اگرچه اف-۳۵ در بسیاری از جنبه‌های نبرد هوابه‌هوا با محدودیت [و مشکل] مواجه است، اما به‌خوبی برای مأموریت‌های حمله‌ی زمینی بهینه‌سازی شده است، که باعث شده این جنگنده‌ها نقش کلیدی‌ای در برنامه‌های اسرائیل برای حملات احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران[۱۰] ایفا کنند؛ سناریویی که اغلب در مانورهایی که شامل حضور این جنگنده‌های رادارگریز هستند، تمرین می‌شود[۱۱].

تصور می‌شود تهدید حملات اسرائیل با اف-۳۵ دلیل اصلی تصمیم ایران مبنی بر سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی خرید جنگنده‌های سوخو-۳۵ بوده باشد. این‌که خرید سوخو-۳۵ توسط ایران چه تأثیری بر برنامه‌های خرید جنگنده‌ی اسرائیل در آینده خواهد گذاشت، هنوز مشخص نیست. با این وجود، این احتمال مطرح شده است که اسرائیل بخواهد به نوبه‌ی خودش به دنبال جنگنده‌های ارتقایافته‌ی نسل چهارم، در قالب اف-۱۵ای‌ایکس، باشد تا اتکایش به جنگنده‌های پردردسرتر اف-۳۵ را کاهش دهد.

[۱] As Iran Prepares to Receive Su-۳۵s - Israel Grounds Its Top Fighters: F-۳۵ Issues Widespread From Korea to Texas Link

[۲] South Korean Defense Sources Express Concerns About Unreliable F-۳۵ Fighters Link

[۳] Major Cuts to F-۳۵ Orders Under Consideration: Air Force Chief Wants a Simpler ‘۴+ Generation’ Fighter to Replace It Link

[۴] Zhuhai Air Show Reveals China’s Fleet of J-۲۰ Fifth Generation Fighters is Significantly Larger Than Thought Link

[۵] Evaluating America’s Fifth Generation Fleet Today: F-۲۲ and F-۳۵ Numbers and Performances Far Behind Plans Link

[۶] ۲۵ Years Since the F-۲۲’s Maiden Flight: America’s First Fifth Gen. Fighter Increasingly Looks Like a Failure Link

[۷] Pentagon Wants to Begin Retiring Relatively New F-۲۲s: Troubled Stealth Fighter Increasingly Out of Favour Link

[۸] Russia’s Early Plans for the Su-۵۷: Over ۱۰۰ Operational By ۲۰۲۲, New Variants and Exports to South Korea, Iran and India Link

[۹] Iranian Air Force Pilots Have Begun Training on Russian Su-۳۵s: Was the Fighter the Right Choice? Link

[۱۰] Range Extension for Israeli F-۳۵s Places Iranian Nuclear Facilities Within Reach: Could They Strike Soon? Link

[۱۱] Dozens of Israeli Fighters Simulate Mass Attack on Iranian Nuclear Facilities: How Likely is an Actual Strike? Link