به دنبال هفته‌ها جنگ در اوکراین و تلاش نیرو‌های روسی برای تصاحب بندر راهبردی ماریوپل، دیروز بنابر تأیید مقامات اوکراینی از جمله رئیس‌جمهور و وزارت دفاع این کشور، کنترل آخرین پایگاه نظامیان اوکراین از دست آن‌ها خارج شد.
در پی حمله ۲۴ فوریه (۵ اسفند) روسیه به اوکراین، همواره تصاویری از شهر بندری ماریوپل منتشر می‌شد که این تصاویر به عنوان نماد «مقاومت» اوکراین تعبیر می‌شدند. ماریوپل بندری با موقعیت راهبردی در دریای آزوف است که در جریان جنگ ۲۰۱۴ هم یکی از نقاط مورد بحث بود. خبرگزاری رویترز چندی پیش درباره اهمیت تسلط روسیه بر این شهر نوشته بود: «اگر ماریوپل سقوط کند، این بزرگ‌ترین دستاورد روسیه تاکنون در این جنگ خواهد بود. این بندر اصلی منطقه دونباس است؛ منطقه‌ای متشکل از دو استان در جنوب شرقی که مسکو خواستار واگذاری کامل آن به استقلال‌طلبان است.» تصرف ماریوپل از اهداف مهم نظامی مسکو بود، چون علاوه بر اینکه با تصرف این بندر، کنترل یکی از بزرگ‌ترین بنادر اوکراین را به دست خواهد آورد، امکان دسترسی راحت‌تر به دیگر مناطق هم برای مسکو فراهم خواهد شد. پس از مدت‌ها نبرد سنگین، دیروز به دنبال موافقت مسکو و آغاز روند خروج نظامیان اوکراینی از کارخانه فولاد آزوف‌استال که از آن به عنوان سنگری برای مقابله با نیرو‌های روس استفاده می‌کردند، عملاً کنترل کامل این شهر بندری استراتژیک به دست نیرو‌های روسیه درآمد. این خروج، احتمالاً پایان طولانی‌ترین و خونین‌ترین نبرد جنگ اوکراین است و شکستی قابل توجه را برای این کشور رقم خواهد زد. ارتش اوکراین روز سه شنبه گفت که می‌کوشد تمام نیرو‌های باقی‌مانده خود را از کارخانه فولاد محاصره‌شده در ماریوپل خارج و کنترل شهر را به روسیه واگذار کند.
تلاش برای نجات جان نظامیان
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز بامداد دیروز با تأیید روند تخلیه ماریوپل گفت: «امیدواریم بتوانیم جان افرادمان را نجات دهیم. برخی از آن‌ها به شدت مجروح شده‌اند. آن‌ها مراقبت می‌شوند. اوکراین به قهرمانان اوکراینی زنده نیاز دارد.» همچنین، ستاد کل نیرو‌های مسلح اوکراین در بیانیه‌ای اعلام کرد که پایگاه ماریوپل مأموریت رزمی خود را انجام داده و افزود: «فرماندهی عالی نظامی به فرماندهان واحد‌های مستقر در آزوف‌استال دستور داد جان پرسنل را نجات دهند. مدافعان ماریوپل قهرمانان زمان ما هستند.»
آنا مالیار، معاون وزیر دفاع اوکراین هم گفت: ۵۳ سرباز زخمی از کارخانه فولاد آزوف‌استال به بیمارستانی در شهر «نووازوفسک» تحت کنترل روسیه در ۳۲کیلومتری شرق منتقل شدند. مالیار افزود که ۲۱۱ نفر دیگر به شهر «اولنیوکا» در منطقه‌ای تحت کنترل جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه منتقل شدند. وی افزود که همه افراد خارج شده در معرض تبادل احتمالی زندانیان با روسیه خواهند بود.
اولین عملیات خروج نظامیان، اواخر روز دو شنبه ساعاتی پس از آن انجام شد که روسیه اعلام کرد با انتقال سربازان مجروح اوکراینی به یک مرکز پزشکی در نووازوفسک موافقت کرده است. در گزارشی که رویترز در این مورد منتشر کرده، آمده است که مشخص نیست چه تعداد نیروی اوکراینی در آزوف‌استال باقی مانده است.
ارتش اوکراین گفته که تلاش‌ها برای خارج کردن افرادی که هنوز در داخل هستند در جریان است. این خبرگزاری تأیید کرد که مشاهداتش حاکی از این است که پنج اتوبوس حامل نظامیان اواخر روز دو شنبه از آزوف‌استال به «نووازوفسک» رسیدند. تعدادی از نیرو‌های خارج شده مجروح بودند و با برانکارد از اتوبوس‌ها خارج شدند. گفته می‌شود حدود ۶۰۰سرباز در داخل کارخانه فولاد حضور داشتند.
اهمیت آزوف‌استال
وزارت دفاع روسیه اوایل اردیبهشت از گشودن کریدور بشردوستانه از کارخانه آزوف‌استال در ماریوپل برای خروج غیرنظامیان خبر داده و اعلام کرده بود که سربازان روس در اطراف کارخانه فولاد محاصره شده آتش‌بس را رعایت خواهند کرد تا غیرنظامیان خارج شوند. در حالی که سایر بخش‌های ماریوپل کاملاً در دست روسیه بود، صد‌ها سرباز و غیرنظامی اوکراینی در کارخانه فولاد آزوف‌استال مخفی شده بودند. غیرنظامیان داخل این تأسیسات در هفته‌های اخیر خارج شدند و بیش از ۲۶۰ سرباز که برخی از آن‌ها زخمی بودند، اواخر روز دو شنبه کارخانه را به مقصد مناطق تحت کنترل روسیه ترک کردند. مجتمع فولاد آزوف‌استال با مساحت ۱۰ کیلومتری، یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های تولید فلز در اروپاست. در این کارخانه شبکه بزرگی از اتاق‌ها و تونل‌های زیرزمینی قرار دارد که در دوران جنگ سرد به عنوان پناهگاه هسته‌ای ساخته شده بودند.
پیش‌بینی‌ها از تحولات آتی
وزارت دفاع امریکا پیش‌بینی کرده است که به این ترتیب، ۱۲ گردان، با حدود ۸ هزار سرباز آزاد خواهند شد و انتظار می‌رود که این نیرو‌ها به دونباس اعزام شوند. ماریوپل همچنین به مسکو یک پایگاه استراتژیک در دریای آزوف می‌دهد تا از آنجا به سمت شمال حرکت کند تا با نیرو‌های روسی که به خارکف روانه می‌شوند پیوند بخورد. ساموئل چاراپ، کارشناس ارشد علوم سیاسی معتقد است: «آن‌ها باید از ماریوپل عبور کنند تا به شمال برسند. همچنین به مسکو اجازه می‌دهد دو محور اصلی حمله خود را به هم مرتبط کند؛ کریمه و دونباس.» به دست گرفتن کنترل کل منطقه، به مسکو ابزار چانه‌زنی قابل‌توجهی در مذاکرات صلح می‌دهد و راه را برای مسکو هموار می‌کند تا اعلام پیروزی کند.
