در حالی که بانک مرکزی از ادامه روند کاهشی تورم در آذر ماه امسال خبر داده، اما با اعلام این بانک، نقدینگی در پایان آذر امسال ۹/۲۴ درصد نسبت به پایان سال گذشته رشد داشته‌است.
بانک مرکزی از سال گذشته با هدف جهت‌دهی صحیح به انتظارات تورمی و تحقق اهداف بانک مرکزی در راستای حفظ ارزش پول ملی و مساعدت به رشد اقتصادی، اقدام به ارائه منظم روند ماهانه تحولات اقتصادی کرده‌است.
خلاصه‌ای از مجموعه تحولات اقتصاد کلان در راستای دستیابی به اهداف و مأموریت‌های یاد شده در آذرماه ۱۴۰۰ به شرح زیر است:
در آذرماه ۱۴۰۰ در ادامه روند چند ماه اخیر، نرخ تورم متوسط ۱۲ ماهه و نقطه به نقطه با کاهش همراه بود. در این ماه نرخ تورم ماهانه نیز در ادامه روند دو ماه اخیر و در پی کاهش قابل‌توجه تورم ماهانه ارزش اجاری مسکن که طی ماه‌های اخیر به عنوان پیشران تورم مطرح بود، با کاهش مواجه شد. بررسی تورم ماهانه به تفکیک کالا و خدمت نشان می‌دهد بر خلاف چند ماه اخیر، اقلام کالایی در این ماه سهم عمده از تورم ماهانه را به خود اختصاص دادند؛ به‌گونه‌ای که کالا‌های بادوام که نوسانات قیمت آن‌ها همبستگی بالایی با نوسانات بازار ارز دارد، تورم ماهانه نسبتاً بالایی را در آذرماه ثبت کردند.
تجارت خارجی ایران در ۹ ماهه امسال ۴۰ درصد رشد کرد
در حوزه تجارت خارجی با توجه به گزارش انتشار یافته از سوی گمرک طی ۹ ماهه سال جاری ارزش صادرات گمرکی ۱/۳۵ میلیارد دلار بوده که نشانگر افزایش حدود ۸/۳۹ درصدی آن در مقایسه با دوره مشابه سال ۱۳۹۹ است. لازم به توضیح است که ارزش صادرات گمرکی در ۹ ماهه سال جاری فراتر از ارزش صادرات در کل سال ۱۳۹۹ بوده‌است. همچنین ارزش واردات گمرکی در دوره مزبور حدود ۹/۳۶ میلیارد دلار گزارش شده‌است که حاکی از افزایش حدوداً ۳۷ درصدی آن نسبت به مدت مشابه سال قبل است. تحولات بازار رسمی ارز در آذرماه حاکی از آن است که در این ماه متوسط نرخ دلار حواله‌ای و اسکناس در سامانه سنا به ترتیب معادل ۹/۲۳۸ و ۴/۲۷۱ هزار ریال بود که نسبت به ماه قبل از آن به ترتیب معادل ۲/ ۲ و ۹/۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. همچنین به رغم افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی طی نیمه نخست آذر ماه، این مؤلفه از اواسط ماه مورد گزارش روند نزولی را تجربه کرد.
نرخ بازار بین بانکی؛ ۲۱ درصد
بررسی روند تغییرات بازار بین‌بانکی نشان‌دهنده تثبیت نرخ این بازار در محدوده ۲۱ درصد در آذرماه است. با توجه به روند کاهنده حجم روزانه معاملات بازار که در پی کاهش منابع در دسترس بانک‌ها (ناشی از شکاف میان جریان درآمدی و هزینه‌ای دولت و در نتیجه ناترازی ذخایر بانک‌ها) از شهریورماه آغاز شده‌بود، بانک مرکزی در راستای حمایت از دالان نرخ سود و همچنین جلوگیری از افزایش بی‌رویه نرخ سود بازار، اقدام به انجام عملیات بازار باز در راستای تأمین نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها کرد. ذکر این نکته ضروری است که هر چند انجام عملیات مذکور با توجه به وثیقه‌محور بودن آن از انضباط بیشتری برخوردار است، لیکن کماکان واجد اثرات پولی (از طریق افزایش خالص سایر اقلام دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی در پایه پولی) است.
رخ بازده اوراق خزانه افزایشی شد
به تبع تداوم رویکرد دولت در عرضه بازاری انواع اوراق مالی اسلامی دولتی از مسیر تعدیل نرخ‌های بازدهی این اوراق، روند افزایشی نرخ بازده اسناد خزانه اسلامی در آذر ماه سال ۱۴۰۰ نیز ادامه یافت و پس از واگرایی نرخ‌های بازده در ابتدای آذرماه، این نرخ‌ها مجدداً در پایان ماه مزبور همگرا شده و در هفته پایانی با کاهش نسبی همراه بوده‌اند.
حجم نقدینگی ۲۵ درصد رشد کرد
حجم نقدینگی در پایان آذرماه سال ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۴/۲۷ درصد رشد یافته‌است. لازم به توضیح است که ۵/۲ واحد درصد از رشد نقدینگی در ۹ ماهه منتهی به آذرماه ۱۴۰۰ مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفتر کل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفتر کل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک سپه (به واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیرو‌های مسلح در بانک سپه) و فاقد آثار پولی است. بر همین اساس نرخ رشد نقدینگی در ۱۲ ماهه منتهی به آذرماه ۱۴۰۰ به ۴/۴۱ درصد رسید که ۷/۲ واحد درصد از آن مربوط به افزایش پوشش آماری مذکور است.
به عبارت دیگر در صورت لحاظ نشدن پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی در پایان آذرماه ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۹/۲۴ درصد و در ۱۲ ماهه منتهی به آذرماه ۱۴۰۰ معادل ۷/۳۸ درصد می‌بود.
رشد ۶/۳۷ درصدی پایه‌پولی
رشد پایه پولی در ۱۲ ماهه منتهی به آذرماه ۱۴۰۰ به ۶/۳۷ درصد رسید. لازم به ذکر است پایه‌پولی در پایان آذرماه ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹، رشدی معادل ۲/۲۲ درصد داشته که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل (۵/۱۵ درصد) به میزان ۷/۶ واحد درصد افزایش یافته‌است. در این مقطع، خالص سایر اقلام دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها به ترتیب با سهمی معادل ۸/۱۲ و ۰/۸؟ واحد درصد مهم‌ترین عوامل رشد پایه‌پولی بوده‌اند.
