سرویس بینالملل جوان آنلاین: خروج سراسیمه امریکا از افغانستان، یک شروع جدید بود، اما نه صرفاً شروعی برای افغانستان پس از اشغال. سخنگوی پنتاگون گفته که کشورش در حال بازنگری در چیدمان نظامی امریکا در جهان است؛ چیدمانی که مشخص شده که فراتر از افغانستان، متحدان عرب امریکا را هم تحت تأثیر قرارمی دهد. «لوید آستین» وزیر دفاع امریکا هفته قبل برای قدردانی از همپیمانان عرب کاخ سفید، «سفری برنامهریزی شده» به کویت، قطر، بحرین انجام داد تا ظاهراً از کمک متحدان به خروج از افغانستان قدردانی کند. او قرار بود به عربستان هم برود، ولی محمد بنسلمان، ولیعهد، لوید آستین را به حضور نپذیرفته است روایت پنتاگون این است که این ملاقات صرفاً بهدلیل «پر بودن» برنامه دیدارهای طرف سعودی، به تأخیر افتاده است.
جان کربی، سخنگوی پنتاگون دو شنبه شب در گفتگو با خبرنگاران، خبرهای مربوط به بازنگری چیدمان نظامی امریکا در جهان را تأیید کرد و گفت: «پس از تکمیل بررسیهای چیدمان حضور نظامی امریکا در جهان، درباره آرایش بینالمللی نیروهای خود و تغییر آن تصمیمگیری خواهد شد.»کربی گفته که ممکن است در پایگاههای محل استقرار سربازان امریکایی، کشتیها و هواپیماها، تغییراتی ایجاد شود، ولی جزئیات بیشتری در این باره ذکر نکرده است. پیش از این، لوید آستین، وزیر دفاع امریکا، چین را «یک تهدید در حال رشد برای امریکا» توصیف کرده و گفته بود که روسیه نیز در مقابل امریکا ایستادگی میکند. او هرچند گفته که واشنگتن باید با تهدیدهای نشئت گرفته از کرهشمالی و ایران نیز مقابله کند، ولی استراتژی دفاعی امریکا در حال تمرکز فزاینده بر «رقابت با قدرتهای بزرگ»، با تمرکز بر منطقه آسیا-پاسیفیک است که در آن، چین در حال تبدیل شدن به یک قدرت هماورد امریکا است. این تمرکز که از اواسط دولت اوباما در سال ۲۰۱۲-۲۰۱۱ در چارچوب استراتژی «چرخش شرقی» شروع شد، دولت امریکا را مجبور کرده در مناسبات با متحدان سنتی خود، به خصوص در خاورمیانه بازنگری کند تا نیروی امریکا برای تمرکز بر نقاط ثقل جدید، به خصوص در شرق آسیا یکجا جمع شود.
اوایل این هفته، به فاصله کمی بعد از خروج آخرین سرباز امریکایی از افغانستان، آسوشیتدپرس با استناد به عکسهای ماهوارهای گزارش کرد که امریکا سامانههای دفاعی بسیار پیشرفته و موشکهای ضدهوایی پاتریوت خود را طی هفتههای گذشته از عربستان خارج کرده است. در حالی که هنوز دهها هزار نظامی امریکایی در شبهجزیره عربستان باقی ماندهاند، خروج این سامانه دفاعی برای دولتهای عربی به خصوص عربستان که به مدت ۷۰ سال مناسبات تنگاتنگی با امریکا داشته، پیشزمینه خروج سربازان امریکایی است. «البوابه الاخباریه الیمنیه» نوشته آن چیزی که احتمال خروج نیروهای امریکایی از عربستان را تقویت میکند، اعلام برچیده شدن سامانههای ضدموشکی «پاتریوت» و «تاد» امریکا از عربستان است؛
امریکا مجبور است
آسوشیتدپرس خبر خروج سامانه دفاعی واشنگتن را در شرایطی منتشر کرد که لوید آستین، وزیر دفاع امریکا، در یک سفر برنامه ریزی شده به قطر، کویت و بحرین رفته بود و قرار بود بعد پس از آن به ریاض سفر کند. آستین میخواست در این سفر از متحدان عرب امریکا به دلیل حمایت از ایجاد پل هوایی در افغانستان بعد از سیطره طالبان قدردانی کند، ولی طرف سعودی اعلام کرد که این سفر به دلیل مشغله کاری محمدبنسلمان به تعویق افتاده است. خود آستین گفته که امیدوار است به زودی دیدار او با بنسلمان انجام شود و «جان کربی» سخنگوی پنتاگون هم روایت طرف سعودی را تأیید کرده که سفر وزیر دفاع امریکا، بهدلیل «پر بودن» برنامه دیدارهای طرف سعودی به تأخیر افتاده، ولی روایت غیر رسمی این است که عربستان در اعتراض به پشت کردن واشنگتن به متحد قدیمی خود، ملاقات با بنسلمان را بههم زده است.
اکثر کشورهای عربی از درک تغییر رویکرد امریکا در قبال خودشان ناتوانند، ولی واقعیت این است که همانطور که بلینکن، وزیر خارجه امریکا درباره افغانستان گفته «چارهای جز خروج از افغانستان نداشتیم»، هر دولتی هم در واشنگتن روی کار بیاید، مجبور است برای متمرکز کردن نیروی خود در رقابت با چین و روسیه و تمرکز بر حوزههای نوظهوری مانند شرق آسیا، تعهدات خود را در مناطق قدیمی کاهش دهد. کریستیان اولریچسن، کارشناس مؤسسه سیاستهای عمومی جیمز بیکر سوم دانشگاه رایس میگوید آنچه واضح است، از دید بسیاری از سیاستگذاران منطقه، امریکا دیگر آن تعهد سابق خود به متحدان عرب را ندارد. به گفته او، از دید اعراب، دولتهای اوباما تا ترامپ و بایدن، همگی تصمیماتی اتخاذ کردهاند که به نوعی رها کردن متحدان عرب واشنگتن در منطقه بوده است و تصمیمات اخیر جو بایدن نیز نشان میدهد که او هم سیاست «اول امریکا» را که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ عنوان شد، با لحن دیگری ادامه میدهد.
ریاض گام در پشت گامهای آنکارا
سرمایی که کاهش مناسبات سنتی امریکا با متحدان سنتی را به وجودآورده، باعث شده، دولتهایی مانند عربستان، به سمت رقبای واشنگتن متمایل شوند. شاهزاده سطام، نزدیک به «محمد بنسلمان» ولیعهد عربستان، همزمان با لغو سفر وزیر دفاع امریکا به ریاض در توئیتی طعنهآمیز نوشت: «زمانی که کشور پادشاهی بزرگ، سفر وزیر آستین را لغو کرد، از لئونید اسلوتسکی، رئیس کمیته امور بینالملل دومای روسیه استقبال کرد.» عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأیالیوم در تحلیلی با اشاره به تنشهایی که اخیراً بین ریاض، واشنگتن به وجود آمده، نوشته که روابط بین عربستان و متحد تاریخی آن ایالات متحده امریکا از بد به سمت بدتر میرود و در دو هفته گذشته وارد مرحله بیسابقهای از تنش شده است که ممکن است در روزها و ماههای آینده به انتقامجویی سیاسی و اقتصادی تبدیل شود. در حالی که روز سه شنبه مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که امریکا باید قبول کند که پروژه خرید سامانه موشکی «اس ۴۰۰» از روسیه از سوی ترکیه کاری تمام شده است، به نظر میرسد سعودیها دیر یا زود مجبور خواهند شد در همان مسیری گام بردارند که ترکیه چند سالی است در آن قدم گذاشته است. بایدن ممکن است مانند ترامپ سعودیها را «گاو شیرده» خطاب نکند، ولی انتشار آرام آرام اسناد ۱۱ سپتامبر که این هفته شروع شد، نشان میدهد شیر گاو سعودی که همان نفت باشد، دیگر برای امریکا اهمیت سابق را ندارد.