ابوالفضل مکرمیفر با اعلام این خبر افزود: کارخانه قدیمی نخریسی مشهد از جمله میراث صنعتی شهر مشهد ویکی از مهم ترین نمونه های بجای مانده ازدوره آغاز صنعتی شدن در زمان پهلوی اول در ایران است که معماری آن نیز برگرفته از شیوه های ساختمانی کارخانه های صنعتی است.
وی گفت: برابر ماده واحده قانون ثبت آثار ملي مصوب اول آبان ماه 1352 مجلس شورای ملی دولت می تواند آثارغيرمنقولي را كه از نظر تاريخي يا شئون ملي واجد اهميت باشد ، صرفنظر از تاريخ يا پيدايش آن با تصويب شوراي عالی(وزارت میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری) در اعداد آثار ملي مذكور در قانون مزبور به ثبت برساند.
مکرمی اظهار کرد:کارخانه قدیمی نخریسی در شهر مشهد و در چهارراه نخریسی، تقاطع خیابان هفده شهریور و فدائیان اسلام قرار دارد.
وی ادامه داد: کارخانه نخریسی و نساجی خسروی، اولین و بزرگترین کارخانه در خراسان و شرق کشور بوده که به سبک جدید و دارای ماشینآلات مختلف نخرییسی و نساجی بوده است. تاسیس این کارخانه درسابقه اقتصادی شهر مشهد اثرات مطلوبی گذاشته است، زیرا با جذب حدود هزار نفر کارگر، بهطور مستقیم سهم عمدهای در زمینه اشتغال بوجود آورده بود.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشرگری و صنایع دستی خراسان رضوی تصریح کرد: در تیر ماه 1310 خورشیدی، نامهای از وزارت دربار به نیابت تولیت محمد ولی خان اسدی بدین مضمون میرسد که حسبالامر باید کارخانه نخریسی و پارچهبافی در مشهد دایر شود. از طرف رضا شاه مبلغ پنجاه هزار تومان از محل حقالتولیه پرداخت شود و از جانب آستان قدس رضوی پنجاه هزار تومان و بانک ملی و موسسات آلمانی نیز در حدود صدهزار تومان بایستی مشارکت شود. بنابراین مبلغ دویستهزارتومان سرمایه شرکت نخریسی بود که صد هزارتومان دیگر باید بر آن مبلغ اضافه می شد تا کارخانه را دایر شود و بانک ملی مامور انجام این کار شد.
وی گفت: در سال۱۳۱۳ش. پس از ورود سلمان خان اسدی، مجلسی در منزل آقای محمد ولی خان اسدی نایب التولیه با حضور سلمان خان تشکیل و عدهای از تجار مشهد تصمیم میگیرند شرکت کارخانه نخریسی را با سرمایه پانصد و پنجاه هزار تومان تاسیس کنند و قرار شده که مبلغ سیصد هزارتومان را تجار محترم مشهد تقبل نمایند و دویست و پنجاه هزار تومان هم تجار زرتشتی مقیم هندوستان بدهند.
مکرمی عنوان کرد: هدف از تاسیس شرکت چنین تعریف شده است: «برای کمک به ایجاد توازن در واردات و صادرات مملکتی و توسعه صنایع داخلی ملی ، مواد ذیل شرکتی به نام «شرکت سهامی نخریسی و نساجی خسروی مشهد » تاسیس میشود.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشرگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره صاحبان اولیه این اثر تاریخی اظهار کرد: در سال۱۳۱۱، صاحبان سهام کارخانه نخریسی خراسان ۴۶ نفر که تعدادی از آنها عبارتند از: تیمورتاش، اسدی، وهابزاده، قریشی، کافی، صولتالسلطنه، باقرزاده، خضرائی، حاجی قائم مقام، هاروطونیان و... بودند.
مکرمیفر افزود: شرکت سهامی نخریسی و نساجی خسروی مشهد در تاریخ چهاردهم اسفند ماه ۱۳۱۳ خورشیدی در مشهد تحت شماره ۳۸ و برای مدت ۵۰ سال به ثبت رسید و مراسم گشایش کارخانه نخریسی و نساجی، عصر چهارشنبه یازدهم اسفند ماه ۱۳۱۶انجام شد.
وی درباره ويژگيهای خاص اثر گفت: می توان این بنا را به عنوان یکی از اولین حرکت ها در زمینه معماری صنعتی در خراسان معرفی کرد، در گذشته کارخانه نخ ریسی، بخش اعظمی از برق منطقه اطراف را (غیر از برق موردنیاز خود) تأمین می کرد، ویژگی بارز این اثر، کاربری و قدمت آن است، هم چنین به خاطر تأثیری که از معماری آلمان در زمینه کارخانه سازی گرفته است، جزء آثار ویژه در این منطقه است، -، تکنیک های ساختمانی، تزیینات خاص و ماشین آلات صنعتی و نیز نوع روابط بخش های مختلف این کارخانه، از دیگر ویژگی های آن است.