سرویس دانشگاه جوان آنلاین: بزرگترین طرح انتقال آب کشور سریلانکا که شامل دو سد و یک نیروگاه ۱۲۰مگاواتی و یک شفت عمودی به ارتفاع ۶۳۰ متر (بلندتر از برج میلاد) است توسط شرکتهای دانش بنیان ایرانی و محققان دانشگاههای شریف و تهران ساخته شد. تحقیقات دانشگاهی صورت گرفته که اساس این پروژه بود توسط جمعی از نخبگان دانشگاهی کشور انجام شد و پروژهای که هیچ نمونه دیگری در جهان ندارد را خلق کرد.
شرکتهای مهندسی دانش بنیان ایرانی که از سوی پژوهشگران دانشگاهی تغذیه میشوند اکنون به سطحی رسیدهاند که در مناقصه کشورهای خارجی و همزمان با شرکتهای بزرگ بینالمللی رقابت میکنند.
تونلی بینظیر در جهان
به تازگی در مراسمی با حضور رئیسجمهور کشور سریلانکا سد پوهولپولا و تونلهای انتقال آب پروژه چند منظوره اوما اویا در این کشور افتتاح شد.
این طرح چند منظوره شامل یک تونل ۴/ ۵ کیلومتری بین دو سد و یک تونل ۱۵ کیلومتری در انتهای سد دوم است. در انتهای سد دوم هم یک شفت عمودی ۶۳۰ متری قرار دارد که در دنیا بینظیر است و این طرح در شرایط سخت جغرافیایی و با وجود دریاچههای بزرگ زیرزمینی احداث شده است و علاوه بر تولید برق، آب مورد نیاز برای آبیاری زمینهای کشاورزی را نیز تأمین خواهد کرد.
با افتتاح سد پوهولپولا انتقال آب به وسیله تونلهای انتقال آب به سد دایرابا آغاز شد و همچنین مراحل ساخت نیروگاه آبی ۱۲۰ مگاواتی این پروژه چندمنظوره شروع به کار کرد.
پوهولپولا یا هیولا؟
پروژه چندمنظوره اوما اویا در جنوب شرقی کشور سریلانکا و در فاصله ۲۰۰ کیلومتری پایتخت این کشور واقع شده و شامل دو سد دایرابا و پوهولپولا، نیروگاه آبی ۱۲۰ مگاواتی و ۲۵ کیلومتر تونل انتقال آب است. هدف از اجرای پروژه، بهبود آبیاری ۵ هزار هکتار زمین کشاورزی، انتقال ۱۴۵ میلیون مترمکعب آب در سال و تولید ۲۹۰ گیگاوات ساعت انرژی در سال است.
شرکت دانش بنیان فراب، پیمانکار EPC) طراحی، تأمین و ساخت) پروژه چندمنظوره اوما اویاست که از بزرگترین پروژههای صدور خدمات فنی و مهندسی شرکتهای ایرانی به شمار میرود.
حفاری این تونل که یکی از طولانیترین تونلهای انتقال آب در کشور سریلانکا به شمار میرود، با دو دستگاه حفاری مکانیزه TBM یکی از بخش ورودی و دیگری از بخش خروجی تونل انجام شد و با بههمرسیدن این دو دستگاه، حفاری تونل به پایان رسید.
۹ سال تلاش جهادی
در سال ۲۰۱۰ میلادی وزارت آبیاری سریلانکا قراردادی به مبلغ ۵۲۹ میلیون دلار را با یک شرکت ایرانی به نام «فراب» امضا کرد که به موجب آن قرار شد شرکت فراب، بهعنوان پیمانکار اصلی، مسئولیت طراحی و ساخت دو سد، تونل انتقال آب و یک نیروگاه ۱۲۰ مگاواتی برق را در کشور سریلانکا به عهده بگیرد.
این پروژه در همان سال و در جنوب شرقی سریلانکا در فاصله ۲۰۰ کیلومتری پایتخت این کشور کلید خورد. با توجه به اینکه پروژه مذکور روی رودخانه «اوما اویا» اجرا شد، نام پروژه نیز بهنام همین رودخانه نامیده شد.
طبق قرارداد منعقد شده، مهندسان ایرانی باید یک سد روی رودخانه اوما اویا در ناحیه «پاهول پولا» احداث کنند تا آب رودخانه از طریق تونلی به طول حدود ۷/ ۳ کیلومتر (تونل انتقالدهنده) به داخل مخزن سد دیگری بهنام «دیرابا» که روی رودخانه «ماهاتوتیلا اویا» احداث میشود، ریخته شود. پس از آن با احداث یک تونل بلند آبرسان به طول حدود ۲/ ۱۵ کیلومتر و یک شفت قائم به ارتفاع ۶۳۰ متر، آب به یک نیروگاه زیرزمینی منتقل میگردد.
بزرگان جهان زیر دست دانشگاهیان ایران
درمجموع یک تیم ۲۰ نفره از پژوهشگران دانشگاه تهران هم مطالعه این پروژه را بهعهده داشت. کار طراحی پروژه هشت ماه و ساخت قطعات، در دو کارگاه اصلی حدود چهار ماه به طول انجامید. تمامی تجهیزات در ایران ساخته و سپس به سریلانکا منتقل شد، اما مهمترین بخش این پروژه طراحی، ساخت و نصب شفت قائمی بود که توسط محمد دورعلی، استاد مکانیک دانشگاه صنعتی شریف و تیمی از دانشجویان و مهندسان ایرانی طراحی و ساخته شد.
در اجرای پروژه اوما اویا حدود ۲۰۰ شرکت داخلی و خارجی شامل ۱۵۰ شرکت خارجی و ۵۰ شرکت داخلی، شرکت فراب را که پیمانکار اصلی این پروژه بود، همراهی کردند. شرکت «پویری» از سوئیس و «آندریتز» از اتریش، «هرنکنشت» از آلمان، «مارتی» از سوئیس و «فورتون الکتریک» از کرهجنوبی مهمترین شرکتهای خارجی در اجرای این پروژه بودند. همچنین شرکت «مهندسین مشاور مهاب قدس»، «نیمرخ» «شهران سازه»، «اویول» «پرهون طرح»، «کرمان تابلو»، «الکتروکویر یزد» و «تانا انرژی» نیز مهمترین شرکتهای ایرانی بودند که با شرکت فراب همکاری کردند.
بزرگترین شفت عمودی جهان
پشوتن احمد دزفولی، مدیر پروژه اوما اویا درباره روند اجرای این پروژه میگوید: «تونل انتقال آب اوما اویا از معدود تونلهای بلند انتقال آب در جهان است که هیچگونه دسترسی میانی برای نقشهبرداری آن وجود نداشته است. کار حفاری این تونل بلند آبرسان با دو دستگاه حفاری مکانیزه «تی. بی. ام» یکی در بخش ورودی و دیگری از بخش خروجی انجام شد و با بههم رسیدن این دو دستگاه، کار حفاری به پایان رسید. این تونل بخشی از پروژه چندمنظوره اوما اویا بود که آب را از مخزن سد دوم به نیروگاه آبی این پروژه انتقال میدهد.» به گفته وی طراحی و ساخت شفت عمودی که در این پروژه مورد استفاده قرار گرفته، بزرگترین شفت عمودی است که برای اولینبار در ایران ساخته شده است. ارتفاع این شفت بیش از ۶۳۰ متر بوده و حفاری آن به روشی کاملاً نوین انجام شده است.
برای حل مشکلات چیزی کم نداریم
محمد دورعلی، استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه شریف و طراح این شفت هم در این باره گفت: «مجموعه روباتیکی این پروژه که از بخشهای کلیدی و بسیار مؤثر این طرح محسوب میشود، بهطور کامل در ایران طراحی و ساخته و به کشور سریلانکا ارسال شد. نصب شفت عمودی در پروژه «اوما اویا»ی سریلانکا نیز در زمانی کمتر از یکچهارم روشهای رایج انجام شد.»
این استاد دانشگاه شریف بر این باور است که کشور ما از نظر عملیاتی برای حل نیازهای فعلی و آیندهاش چیزی کم ندارد و از نظر دانش فنی و نرمافزاری در سطح نیازهای مطرح کشور کاملاً بهروز است. تنها حلقه گمشده قدرت کم ریسکپذیری برخی از مدیران تصمیمگیرنده کشور است که در اغلب موارد مانع اصلی انجام کارهای بزرگ میشوند. همچنین نگاه مطلق و قبول راهحلهای ارائه شده از خارج از کشور، مانع اصلی در مقابل رشد تواناییهای مهندسی و استفاده از نیروهای داخلی است.