سرویس ایران جوان آنلاین: آبیاری کم فشار روش نسبتاً جدیدی است که در آن آب با استفاده از فشار موجود یا با ایجاد فشار کم به محل مورد نظر میریزد. در این روش هیچ نیازی به پمپاژ، استخر و قطرهچکان نمیباشد و انرژی اولیه با توجه به اختلاف ارتفاع سطح آب از مبدأ تا مزرعه قابل تأمین است. در آبیاری کمفشار از مصرف انرژیهای اضافه جهت پمپاژ، تعویض قطرهچکانها به دلیل گرفتگی و تبخیر آب درون استخر جلوگیری به عمل میآید.
چندی پیش یکی از کارشناسان پژوهشکده مردمشناسی درباره وضعیت آب کشور تا ۲۰ سال آینده، نکاتی را عنوان کرده بود که میتوانست هر شنوندهای را به فکر فروببرد، وقتی که گفت: «بدون در نظر گرفتن میزان بارشها، بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران تا سال ۲۰۴۰، حدود ۸۰ درصد از منابع آبی خود را از دست میدهند مگر این که در سیاستهای خود تجدیدنظر جدی داشته باشند.» با اینکه تا همین امسال اعلام وضعیت قرمز کمآبی برای تکتک شهروندان دلهرهآور بوده و حتی با بارشهای اخیر هم هنوز هشدارهای زیادی در مورد کمآبی به گوش میرسد، اما این کارشناس هم تأکید کرده که تجدید نظر در سیاستهای نحوه استفاده از آب میتواند از وقوع بسیاری از فجایع جلوگیری کند. کاری که هماکنون در مازندران آغاز شده و بر اساس آن رئیس سازمان جهاد کشاورزی این استان از اجرای طرح سامانه آبیاری کمفشار برای نخستین بار در مازندران خبر میدهد.
آبیاری نوین بهترین صرفهجویی
استفاده از سیستم نوین آبیاری کمفشار در مازندران در شرایطی آغاز میشود که بر اساس گزارشهای موجود، در کشورهای با درآمد بالا معمولاً ۱۱ درصد آب برای شرب، ۵۹ درصد برای صنعت و ۳۰ درصد برای کشاورزی استفاده میشود، اما در کشورهایی با درآمد پایین این رقم ۸ درصد شرب، ۱۰ درصد صنعت و ۸۲ درصد کشاورزی است؛ این در حالی است که در ایران ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی، یک درصد در بخش صنعت و ۷ درصد در بخش شرب استفاده میشود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان این که اجرای سامانه آبیاری کمفشار برای نخستین در مازندران شروع به کار کرده است، در مورد میزان سطحی که برای استفاده از این سیستم آماده شده میگوید: «۲ هزار هکتار از اراضی استان در دست مطالعه و ۵۰۰ هکتار در ساری و بابلسر در حال اجراست.» دلاور حیدرپور ادامه میدهد: «آبیاری کمفشار یک نوع از آبیاریهای نوین سامانه آبیاری بوده که با هدف توسعه مکانیزاسیون، کاهش مصرف آب و کاهش خطر آفات در حال اجراست.» وی اظهار میکند: «در اراضی که استفاده از آبیاری تحت فشار امکانپذیر نیست و املاح آب بالاست و باعث گرفتگی لوله میشود یا زراعت برنج که امکان آبیاری تحت فشار وجود ندارد، میتوان با استفاده از انتقال آب لوله و شبکه داخل مزرعه از این سامانه استفاده کرد که بهره بیشتر آب و هم کارآیی آبیاری را افزایش میدهد.» حیدرپور در مورد تسهیلات دولت در طرح آبیاری کمفشار نیز میگوید: «در این طرح به ازای هر هکتار ۴ میلیون تومان کمک بلاعوض و مازاد هزینه در قالب تسهیلات به متقاضیان پرداخت میشود.»
البته این مسئول به کشاورزان هم تأکید کرد با توجه به مزیتهای این روش از فرصت به وجود آمده استفاده کنند و در آبیاری محصولات با روشهای جدید حداکثر صرفهجویی را در مصرف آب داشته باشند. بنا بر پیشبینیها در سال ۲۰۲۵ حدود ۸ میلیارد نفر از جمعیت جهان در مناطقی با کمبود مطلق آب زندگی خواهند کرد و در این سال دو سوم جمعیت جهان در کشورهای دارای تنش آبی خواهند بود. هماکنون یکی از مهمترین مشکلات کشاورزی ایران در توسعه کشاورزی از طریق گسترش سطح کشت آبی به جای افزایش تولید در واحد سطح است. بازده پایین آبیاری در بخش کشاورزی به دلیل مشکلاتی از جمله نبود آگاهی، ضعف دانش فنی مناسب، شیوههای سنتی کشت و زرع و نبود شبکههای مناسب آبرسانی و نبود مدیریت مصرف آب منجر به اتلاف آب میشود. این در حالی است که بازده آب در بخش کشاورزی کمتر از ۳۰ درصد است و اصلاح الگوی مصرف تنها راه گذر از بحران کمآبی به شمار میآید.