مرحله نخست آتشبس در غزه با کارشکنیهای رژیم صهیونیستی به درستی اجرایی نشده است. با این حال، دولت امریکا طرحی را با همکاری رژیم صهیونیستی برای بازسازی نوار غزه تدوین و ارائه کرده است که راه را برای تسلط هرچه بیشتر امریکا بر این باریکه هموار خواهد کرد. این طرح که به نظر نمیرسد به خودی خود، قابلیت اجرایی شدن داشته باشد، در سایه تداوم اشغالگری و محاصره این باریکه غزه، بیش از پیش زیر سؤال رفته است.
بسیاری از کشورها به دلیل اقدام صهیونیستها در نقض مکرر توافق آتشبس که احتمال از سرگیری جنگ در غزه را تقویت میکند، همچنان از تأمین مالی روند بازسازی خودداری میکنند. اما امریکا از یک سو بر اجرای مرحله دوم پافشاری میکند و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده در تازهترین موضعگیری درباره تحولات این باریکه تأکید کرده است: «جنگ در غزه متوقف شده است و کارهای بیشتری برای انجام دادن وجود دارد. ما در حال تلاش برای نهایی کردن مرحله اول و حرکت به سمت اجرای مراحل دوم و سوم هستیم.» روبیو یادآوری کرد که دولت ایالات متحده با چندین کشور در مورد نیروی تثبیت بینالمللی در غزه صحبت کرده است و اضافه کرد: «غزه پس از جنگ، آتشبس را تجربه میکند و ما در حال تلاش برای تعریف اختیارات و اختیارات خاص نیروهای بینالمللی هستیم و پاکستان بخشی از این نیرو خواهد بود واشینگتن به مشارکت آن علاقهمند است.» او گفت: «ما همچنین در تلاشیم یک تیم دولتی تکنوکرات را اعلام کنیم که نقش مهمی ایفا خواهد کرد و همچنین بر حقوق و مزایای نیروهای ثباتبخش بینالمللی تمرکز داریم.» وزیر امور خارجه ایالات متحده بر همان نقطهای دست گذاشت که یکی از عوامل مهم مانع ورود به منطقه دوم آتشبس است و افزود: «اگر حماس همچنان قادر به تهدید یا مقابله با اسرائیل در آینده باشد، هیچ امکانی برای دیدن صلح پایدار وجود ندارد.» او اذعان کرد که اگر خطر نابودی دوباره وجود داشته باشد، هیچکس در غزه سرمایهگذاری نخواهد کرد. او با تأکید بر خلع سلاح برای اطمینان از عدم وقوع جنگ در آینده، اظهار داشت که گام فعلی، «اعلام شورای صلح، تشکیل نیروی بینالمللی و همچنین تیمی از تکنوکراتهای فلسطینی برای مدیریت امور نوار غزه و زندگی روزمره» است. روبیو گفت: «ما برای مرحله اول، که آتشبس بشردوستانه است، تلاش میکنیم و طی آن میتوانیم بر سایر عناصری که منجر به این درگیری شدهاند تمرکز کنیم و برای حل آنها تلاش کنیم.»
واشینگتن در نقش لنگرگاه
از سویی دیگر و در کنار برنامههای روبیو، نام استیو ویتکاف فرستاده امریکا در امور غرب آسیا به همراه جرد کوشنر مشاور ویژه و داماد رئیسجمهور امریکا با پروژهای گره خورده موسوم به «طلوع آفتاب». در گزارشی که روزنامه امریکایی «والاستریت ژورنال» درباره مفاد این پروژه به نقل از منابع آگاه منتشر کرده است، هدف این طرح، تبدیل ویرانی غزه به «ریویرای خاورمیانه» یعنی کلانشهری با فناوری پیشرفته، زیرساختهای هوشمند، حمل و نقل پیشرفته و املاک مدرن عنوان، و هزینه اجرای آن طی ۱۰ سال حدود ۱/۱۱۲ میلیارد دلار برآورد شده است. طبق گزارش یادشده، قرار است، بخش عمده منابع مالی را علاوه بر ایالات متحده، کشورهای حوزه خلیج فارس و منطقه تأمین کنند. واشینگتن وعده داده است که در این دوره نقش لنگرگاه را ایفا کرده و نزدیک به ۶۰ میلیارد دلار کمک بلاعوض و ضمانت بدهیها را پوشش دهد. همچنین پیشبینی شده است که غزه در سالهای بعدی این طرح، بخشی از پروژهها را خود تأمین مالی کند و در نهایت بدهیهای خود را بپردازد. با این حال، طرح هیچ جزئیاتی درباره شرکتهای مشارکتکننده در بازسازی و محل اسکان ۲ میلیون فلسطینی در طول اجرای پروژه ارائه نمیدهد. این طرح پیشتر به کشورهای حوزه خلیج فارس، مصر و ترکیه که در پیشبرد طرح دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا برای پایان جنگ غزه مشارکت داشتند، ارائه شده بود و پس از دیدار اخیر ویتکاف و کوشنر با نمایندگانی از قاهره، آنکارا و دوحه در میامی، بار دیگر مطرح شد. در این نشست، موضوع تحولات غزه و مذاکرات برای پیشبرد مرحله دوم و ایجاد نیروی بینالمللی برای استقرار در نوار غزه مورد بحث قرار گرفت.
مسیر بازسازی از پایان اشغالگری میگذرد
گزارش والاستریتژورنال حاکی از این است که تدوین این طرح طی ۴۵ روز گذشته با مشورت مقامات صهیونیست، بخش خصوصی و پیمانکاران این رژیم انجام شده است. با این حال، منابع امریکایی آشنا با پروژه، امکان اجرایی شدن آن را به دیده تردید مینگرند و تأکید کردهاند که اجرای طرح مشروط به شرایطی دشوار و غیر واقعی یعنی غیرنظامیشدن غزه است. یدیعوت آحارانوت نیز به نقل از استیون کوک، عضو ارشد شورای روابط خارجی امریکا، نوشت: «هیچکس در اسرائیل فکر نمیکند این طرح، بیشتر از آنچه اکنون هست، محقق شود.» در مقابل، برخی منابع در دولت ترامپ مدعی شدهاند که اگر شرایط امنیتی اجازه دهد، اجرای پروژه ظرف دو ماه آغاز خواهد شد. برآوردهای نهچندان مثبت رسانهای از این طرح در شرایطی مطرح شده است که به نظر میرسد این طرح به دلیل هزینههای سنگین، شروط غیرواقعی و ابهامات جدی در زمینه اسکان و تأمین مالی، بیش از آنکه یک طرح عملیاتی باشد، به یک پیشنهاد سیاسی و تبلیغاتی شباهت دارد. کارشناسان تأکید دارند که بازسازی غزه بدون پایان اشغال و رفع محاصره غزه امکانپذیر نیست و طرحهای بازسازی موجود در عمل بر پایه تداوم اشغال رژیم صهیونیستی و کنترل دائم مردم فلسطین تدوین شدهاند. از این رو، حتی در صورت تأمین منابع مالی، بازسازی در سایه اشغال و نبود چشمانداز واقعی برای آینده غزه، طرحی از پیش شکستخورده خواهد بود.
