جوان آنلاین: محمد اثناعشری میگوید «صدام را بکش» روایت مردی است که شباهت ظاهریاش به یکی از جنجالیترین چهرههای تاریخ، مسیر زندگی او را برای سالها دگرگون کرده است.
محمد اثناعشری، کارگردان مستند «صدام را بکش» درباره ایده و دلایل ساخته شدن این مستند به «جوان» گفت: اولین عاملی که من را به انتخاب این سوژه رساند، مواجهه با شخصیت اصلی فیلم، کاظم بنیتمیم بود. در همان زمان، اتفاقی مشغول ساخت پشتصحنه فیلم سینمایی «صددام» بودم؛ همان فیلم کمدی که رضا عطاران در آن ایفای نقش کرده است. کاظم بنیتمیم یکی از بازیگران اصلی آن فیلم بود و برای من در همانجا به یک کاراکتر جذاب تبدیل شد. این جذابیت باعث شد راهی اهواز شوم و کمی درباره شخصیت و شرایط زندگیاش تحقیق کنم. در این میان متوجه شدم که او ۱۴ سال است به دلیل شباهت بسیار زیاد چهرهاش به صدام حسین وارد سینما شده است. درواقع همین شباهت نیز باعث شده او از شغل قبلی خود فاصله بگیرد و بهتدریج وارد عرصه هنر و سینما شود. حالا هم بعد از ۱۴ سال هنوز از این نقش فاصله نگرفته است. همین مسئله، سوژه را برای من تبدیل به یک موضوع جذاب کرد که ارزش ادامه دادن داشت و نتیجهاش این مستند شد.
اثناعشری اضافه کرد: این فیلم در ظاهر یک مستند پرتره درباره یک فرد است، اما در لایه زیرین درباره مفهوم بازیگری صحبت میکند؛ درباره نقابی که انسان برای یافتن هویتش بر چهره خود میگذارد. منظور من از بازیگری فقط شغل بازیگری نیست، بلکه همان نقابی است که آدمها در جامعه به چهره میزنند. امروز ما بدلهای زیادی میبینیم: یکی بدل آنجلینا جولی است، یکی بدل رضا گلزار، یکی بدل مسی و البته کاظم بنیتمیم که سالهاست بدل صدام حسین است.
کنار گذاشتن نقابها
این کارگردان در رابطه با عنوان این فیلم توضیح داد: این مستند، همانطور که از نام آن، «صدام را بکش» پیدا است، در سطح مفهومی درباره کشتن این نقاب حرف میزند؛ درباره کنار گذاشتن پوششی که افراد برای پنهان کردن هویت واقعیشان استفاده میکنند. انگار تصورشان این است که با این نقاب کاریزماتیکتر میشوند، احترام بیشتری میگیرند و بیشتر دیده میشوند. فیلم میگوید که میشود این نقاب را کنار گذاشت، خود واقعی را پذیرفت و با آرامش زندگی کرد.
این مستندساز درباره چالشهای ساخت فیلم گفت: یکی از چالشهای اصلی من در طول تولید، این بود که نگران بودم پرداختن به شخصیت فردی که در ایران زندگی میکند و سابقه جنگزدگی دارد و سالهاست بدل صدام حسین شده است، باعث خراب شدن تصویر او در نگاه عموم نشود. همیشه مراقب بودم کانسپت فیلم به سمتی نرود که نگاه مردم نسبت به او تغییر منفی پیدا کند. همچنین از نظر تولیدی نیز چالشهای زیادی داشتیم. درواقع مستندسازی یعنی ثبت موضوع در گذر زمان و این فیلم برای من دو سال زمان برد. در هوای بسیار گرم اهواز فیلمبرداری میکردم؛ شرایطی که برای گروه و خانواده بنیتمیم سخت بود. چون خانواده او معمولاً زیاد بیرون نمیرفتند و حضور جلوی دوربین برایشان ساده نبود. گرمای شدید، آن دوره را برای من و گروهم بهشدت دشوار کرده بود. حتی مدتی کار را متوقف کردم تا در پاییز ادامه دهم.
آشتی دادن مردم با مستند
او درباره ویژگی برجسته این اثر گفت: به نظرم این فیلم نسبت به کارهای قبلیام متفاوت است. من همیشه در تلاش بودم مخاطب عام را به سینمای مستند نزدیک کنم و تأثیر اجتماعی فیلم برایم اهمیت دارد. تلاش کردم ببینم با چه زبانی باید برای مردم روایت کنم تا برایشان جذاب باشد و با مستند آشتی کنند. در این فیلم تلاش کردم در عین ارائه یک روایت مستند و کانسپتمحور، داستانگویی هم داشته باشم. بنابراین فضا را کمی به سمت ماکیومنتری و مستندنما بردم؛ یعنی روایت واقعی در دل خود قصه و ریتم هم دارد. فکر میکنم اگر بعدها این فیلم در یک پلتفرم نمایش داده شود، مردم بتوانند آن را در خانههایشان مثل یک فیلم جذاب تماشا کنند.
علاقه به جشنواره سینما حقیقت
اثناعشری درباره علاقه شخصی خود به جشنواره «سینماحقیقت» گفت: از دوران نوجوانی جشنواره سینماحقیقت را دنبال میکنم. برای من همیشه جشنواره جذابی بوده و خروجیهای مهمی داشته؛ مستندسازان بزرگی از دل آن بیرون آمدهاند. همیشه آرزو داشتم روزی در این جشنواره حضور داشته باشم. به نظر من سینماحقیقت یکی از جشنوارههای مهم سینمای ایران است و فقط به مستند محدود نمیشود. فکر میکنم مخاطب امروز، قصهگویی سنتی سینما را کمتر باور میکند و واقعیت برایش جذابتر شده است؛ همین باعث شده اهمیت سینمای حقیقی بیشتر شود. امیدوارم امسال هم جشنواره با کیفیت خوب برگزار شود و اتفاقات خوبی رقم بخورد.
او در پایان از همراهان خود قدردانی کرد و گفت: در طول ساخت فیلم، آقای مجتبی رشوند، تهیهکننده، بسیار کمکم کردند. دوست عزیزم پدرام پورامیری، نیز که سالها در سینما فعالیت کرده، در کنارم بود و مشاورههای زیادی داد. آقای رضا عطاران هم همراهی بسیار ارزشمندی داشت و واقعاً در روند ساخت مستند به من ایده داد و کمک کرد؛ به همین دلیل هم نامشان در پوستر آمده است. همچنین کاظم بنیتمیم و همسرشان، معصومه بوعذار، طی این دو سال بسیار زحمت کشیدند و با صبر و همراهیشان امکان ساخت این فیلم را فراهم کردند؛ واقعاً از همه آنها تشکر میکنم.
مستند «صدام را بکش» ساخته محمد اثنا عشری در بخش مسابقه مستندهای نیمه بلند ملی نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» رقابت میکند.
