جوان آنلاین: درحالی که مقامات واشینگتن از نزدیک شدن به توافق صلح در اوکراین سخن میگویند، ترامپ به عنوان طراح آتشبس، اعلام کرده که زلنسکی حتی پیشنهاد او را نخوانده و این نشان میدهد کییف هنوز برای امضای آن آماده نیست. شدت ناامیدی ترامپ به حدی است که پسرش احتمال داده واشینگتن از این روند کنار بکشد و مسئولیت حل بحران را بر دوش اروپاییها بیندازد. با توجه به سخنان زلنسکی درباره دشواری مذاکرات با کاخ سفید، مسیر اجرای طرح ترامپ هنوز طولانی و پرچالش به نظر میرسد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا در تلاش است به هر نحو ممکن جنگ اوکراین را پایان داده و به ادعای خود، نامش را به عنوان خاتمه دهنده نهمین جنگ بینالمللی ثبت کند، اما مسیر این بحران چنان پیچیده و سردرگم است که بر وفق مراد او پیش نمیرود.
ترامپ بامداد دوشنبه در گفتوگو با خبرنگاران گفت: «ما هم با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، هم با رهبران اوکراین از جمله ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور این کشور گفتوگو داشتهایم. من باید بگویم از اینکه زلنسکی هنوز طرح پیشنهادی من را نخوانده کمی ناراحت هستم. تا همین چند ساعت پیش که همینطور بود». ترامپ تأکید کرد: «روسیه که مشکلی با طرح ندارد. میدانید وقتی به موضع فکر کنید میبینید روسیه مایل است کل اوکراین را داشته باشد.» ترامپ گفت: «مردم اوکراین این طرح را دوست دارند، اما زلنسکی دوست ندارد و این نشان میدهد کییف هنوز برای امضای آن آماده نیست.»
ترامپ این اظهارات خود را یک روز بعد از آن مطرح کرد که «کیت کلاگ»، فرستاده ویژه او به اوکراین اعلام کرد توافق صلح برای پایان دادن به جنگ اوکراین و روسیه ظاهراً به تکمیل نهایی نزدیک میشود. کلاگ در سخنانی گفت: «دو مسئله اصلی هنوز مانع صلح هستند و آن آینده منطقه دونباس اوکراین و نیروگاه هستهای زاپروژیا است که به توصیف کلاگ توسط روسیه اشغال شده است».
سه هفته پیش، ترامپ طرح صلح ۲۸بندی خود را برای پایان دادن به درگیریها در اوکراین ارائه کرد، اما به دلیل ابهامات و برخی شروط امنیتی که به ضرر اوکراینیها تنظیم شده بود، این طرح پس از توافق با کییف به ۱۹بند کاهش یافت. در دو هفته اخیر نیز مذاکرات دوجانبه واشینگتن و کییف برای دستیابی به راهحل نهایی آغاز شده، اما با پافشاری رهبران اوکراین بر خواستههایشان تاکنون نتایج ملموسی حاصل نشده است. یکی از مهمترین بندهای اختلافی، واگذاری سرزمینهای اشغالی اوکراین به روسیه است که مقامات اوکراینی به شدت با آن مخالفند و حتی زلنسکی این مسئله را با عزت، کرامت و شرف ملی پیوند زده است که همین مسئله مسیر صلح را مسدود کرده است.
اظهارات ترامپ مبنی بر اینکه زلنسکی حتی طرح صلح او را مطالعه نکرده، نشان میدهد که مقامات اوکراینی این پیشنهاد را مغایر با منافع و الزامات ملی خود ارزیابی میکنند و احتمالاً تن دادن به برگزاری مذاکرات اخیر نیز به خاطر فشارهای سیاسی کاخ سفید انجام شده است. ترامپ پیشتر هشدار داده بود در صورت عدم پذیرش طرحش، کمکهای تسلیحاتی امریکا به اوکراین متوقف خواهد شد و بیتوجهی زلنسکی میتواند فرصتی برای واشینگتن فراهم کند تا این تهدید را به مرحله اجرا درآورد، امری که در روند جنگ اوکراین تأثیر بسزایی خواهد گذاشت.
احتمال کنار کشیدن واشینگتن
باتوجه به اظهارات ترامپ و ابراز ناامیدی از مسیر سخت رسیدن به صلح در اوکراین، به نظر میرسد که واشینگتن در صورت مخالفت اوکراینیها از این بحران خودساخته خود را کنار بکشد. چیزی که دونالد ترامپ جونیور، پسر ترامپ نیز دیروز رسما آن را تأیید کرد و گفت که پدرش ممکن است روند صلح اوکراین را رها کند، چون این مسئله برای امریکاییها اولویت ندارد و اروپا باید برنامه جدیتری ارائه دهد.
این اظهارات همچنین کنایهای به شرکای اروپایی است که با طرح صلح ترامپ موافقت نکرده و آن را امتیاز بزرگی به روسیه میدانند؛ امتیازی که نه تنها رقیب سنتی را متوقف نخواهد کرد، بلکه میتواند در آینده تهدیدی برای دیگر کشورهای اروپایی نیز باشد. ازاینرو، امریکا با احتمال کنار کشیدن از پرونده اوکراین، توپ را به زمین اروپاییها میاندازد تا آنها با وارد آوردن فشار بر کییف، زمینه پذیرش طرح پیشنهادی ترامپ را فراهم کنند. این درحالی است که «بلومبرگ» دیروز گزارش داد: «کشورهای اروپایی تلاش میکنند زلنسکی را از خارج کردن نیروهای نظامی این کشور از منطقه دونباس، آنگونه که روسیه در چارچوب احتمال دستیابی به توافق آتشبس درخواست کرده، منصرف سازند».
اروپاییها که در خط مقدم جنگ با روسیه قرار دارند، نمیخواهند به هر طرح صلحی تن دهند و حتی حاضرند که جنگ را ادامه دهند ولی در برابر مسکو تسلیم نشوند. به همین دلیل، صدراعظم آلمان روز دوشنبه ابراز نگرانی کرد که شاید برلین مجبور شود هزینههای حمایت از اوکراین را در سال آتی هم به دوش بکشد.
مسیر دشوار صلح
هرچند ترامپ روند مذاکرات صلح را ساده میبیند، اما برای مقامات کییف این مسئله مانند معمایی لاینحل دشوار است. زلنسکی یکشنبه شب در سخنرانی ویدئویی خود در این باره گفت: «نمایندگان امریکا مواضع اساسی اوکراین را میدانند. گفتوگوی ما سازنده بود اگرچه آسان نبود». همزمان، ارنا مودرا، معاون رئیس دفتر زلنسکی نیز در مصاحبه با شبکه «آی ۲۴ نیوز» گفت که اوکراین، به رغم آمادگی برای دیپلماسی، صلح را به هر قیمتی نمیپذیرد. وی تأکید کرد: «اوکراین به دیپلماسی متعهد است، اما دیپلماسی مبتنی بر حقوق بینالملل، نه فقط بر اساس مطالبات روسیه، زیرا مطالبات روسیه دیپلماتیک نیستند.»
اوکراینیها به دلایل امنیتی و ملی حاضر نیستند سرزمینهای خود را به روسیه واگذار کنند و معتقدند پس از چهار سال جنگ و تلفات سنگین، در این شرایط تن دادن به خواستههای مسکو سبب میشود تلاشهایشان بیمعنی شود. از سوی دیگر، مسکو واگذاری سرزمین را شرط توقف درگیریها اعلام کرده و همین مسئله اجرای طرح صلح ترامپ را دشوار کرده است. بنابراین، مسیر تحقق این طرح طولانی و پرچالش است و ترامپ برای پایان دادن به بزرگترین بحران بینالمللی همچنان باید صبر پیشه کند و با رایزنیهای طولانی منتظر پیشرفت مذاکرات باشد.
مخالف اوکراینیها با واگذاری سرزمین درحالی است که زمان به نفع کییف پیش نمیرود، زیرا روسها در هفتههایی که اوکراینیها با واشینگتن گفتوگو میکردند، توانست مناطق جدیدی را تحت کنترل خود درآورد.
