جوان آنلاین: نشست رسانهای نوزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» با حضور اصحاب رسانه و محمد حمیدیمقدم دبیر این رویداد برگزار شد. در ابتدای این نشست، محدثه واعظیپور مدیر روابط عمومی جشنواره، با خوشامدگویی به حاضران، نکاتی را بیان کرد.
محمد حمیدی مقدم، دبیر نوزدهمین جشنواره سینماحقیقت، مهمترین نکته آماری این دوره را رشد حدود ۳۰ تا ۳۵ درصدی تولید مستند در کشور نسبت به سال گذشته اعلام کرد و افزود: این رشد بهویژه در بخش فیلمهای کوتاه مشهود است که نشاندهنده «پویایی و زندگی در حوزه سینمای مستند» است.
حمیدیمقدم اعلام کرد از ۷۳۴ اثر رسیده، در نهایت تعداد فیلمهای انتخابشده در بخشهای مسابقه ملی بدین شرح است؛ ۲۵ فیلم کوتاه، ۲۳ فیلم بلند، ۲۰ فیلم نیمه بلند، ۲۴ فیلم در بخش جایزه شهید آوینی، ۱۷ فیلم در بخش جدید دانشجویی.
دبیر جشنواره از ایجاد ۲ بخش جدید در این دوره خبر داد و گفت: ابتدا بخش دانشجویی است که با تمرکز بر کارهای نو و کنکاشهای جدید فیلمسازان زیر ۳۰ سال و تا مقطع کارشناسی ارشد، که حدود ۳۰ تا ۴۰ اثر به آن ارسال شد.
وی ابراز کرد: بخش دوم «عکس متوالی» یا «عکس داستانی» است که با هدف ایجاد پیوند بین عکاسی و سینمای مستند و پرکردن خلاء پژوهشی- تصویری در برخی موضوعات برقرار شده است. این بخش با همکاری خانه هنرمندان و همراه با ورکشاپ و کلاسهای تخصصی برگزار میشود و میزبان ۱۹۷ عکس خواهد بود.
حمیدیمقدم در ادامه گفت: انتخاب نهایی فیلمهای مسابقه حاصل مشورت با حدود ۲۰ تا ۲۲ کارشناس و مشاور از صنوف سینمای مستند ایران است.
دبیر «سینماحقیقت» همچنین بر دو محور تخصصی جشنواره تأکید کرد: در این دوره تداوم توجه به «مستند انیمیشن» به عنوان قالبی مهم در تولیدات مرکز گسترش و سینمای آینده و پرداختن به «واقعیت افزوده» و «واقعیت گسترده» با برگزاری جلسات کارشناسی با حضور کارشناسان خارجی برای بررسی قابلیتهای این فناوریها در مستندسازی داریم.
دبیر جشنواره اعلام کرد همچون سال گذشته، بخش ویژهای با موضوع مقاومت فلسطین و غزه با مسابقه جداگانه در بخش بینالملل برنامهریزی شده است.
وی همچنین در پاسخ به برخی نقدها درباره پوشش رسانهای عملیات اخیر («جنگ ۱۲ روزه»)، از حضور ۳۱ فیلم در بخش ترکیب تمدن ایران با موضوع این رویداد خبر داد و تأکید کرد که مستندسازان ایرانی با امکانات موجود، به خوبی به ثبت این وقایع پرداختهاند. جشنواره بستری فراهم میکند تا حتی آثاری که در این حوزه به بخش مسابقه راه نیافتهاند نیز به نمایش درآیند.
در ادامه نشست خبری نوزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت»، حمیدیمقدم، دبیر جشنواره، به پرسشهای خبرنگاران پاسخ داد.
حمیدیمقدم در پاسخ به پرسشی درباره حضور فیلمهای سیاسی، گفت: بله، ما امسال چندین فیلم سیاسی داریم که در بخشی ویژه یا بخشهای مسابقه به نمایش در خواهد آمد.
وی ابراز امیدواری کرد که جشنواره نوزدهم بتواند «میزبان واقعی همه صداهای مختلف باشد» و فضایی مبتنی بر «صبر و متانت» برای دیدن «نگاههای مختلف» فراهم کند.
دبیر جشنواره با بیان اینکه این هفتمین سال دبیری اوست، به چالشهای بخش بینالملل اشاره کرد و گفت: حاضر است پس از جشنواره به صورت مشروح درباره «فضای ناجوانمردانهای که برای ما در حوزه بینالملل که توسط برخی هموطنان در حوزه فرهنگ شکل گرفته است» گفتوگو کند.
وی موفقیتهای اخیر دیپلماسی فرهنگی ایران مانند میزبانی ۲۰۰ مهمان بینالمللی در جشنواره جهانی فیلم فجر را نمونه دانست و گفت: جشنواره «سینماحقیقت» حتی در شدیدترین بحرانها «واقعی» بوده است.
حمیدیمقدم اعلام کرد با وجود فضاسازیهای منفی، امسال شاهد «اشتیاق» مهمانان خارجی برای سفر به ایران هستیم.
وی اضافه کرد: امسال نوید این را میدهیم که وارد دوره تحولی دیگری شدهایم. امسال ما شاهد این هستیم که مهمانان ما اشتیاق دارند که به ایران سفر کنند.
دبیر جشنواره بر تنوع جغرافیایی مهمانان و فیلمهای بخش بینالملل تأکید کرد و گفت: سعی شده است که تمرکز تنها روی کشورهای اروپایی نباشد و از کشورهایی مانند هند، برزیل، ترکیه، روسیه، چین و ایتالیا نیز فیلمهایی حضور دارند. هدف، ایجاد «رفت و آمد فرهنگی» با کشورهای همسو، مشترکالمنافع و همسایه است.
او تعداد فیلمهای بخش بینالملل را حدود ۷۰ اثر اعلام کرد.
حمیدیمقدم از نمایش دو فیلم ویژه در بخش فیلمهای ویژه بینالملل خبر داد و گفت: آخرین اثر مستند دیوید اتنبرو با هماهنگی و رعایت کپیرایت به نمایش درخواهد آمد. همچنین فیلم پرترهای از انیو موریکونه ساخته جوزپه تورناتوره نمایش داده خواهد شد که برای حضور فیلمساز آن در جشنواره و برگزاری مسترکلاس، مکاتباتی انجام شده است، اما احتمالاً تورناتوره موفق به حضور در جشنواره نشود.
وی ابراز امیدواری کرد با وجود نمایش بیش از ۲۰۰ فیلم در جشنواره و چالشهای سالنهای نمایش، مخاطبان بتوانند از این رویداد متنوع بهرهمند شوند.
در ادامه پرسش و پاسخ نشست خبری نوزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، محمد حمیدیمقدم، دبیر جشنواره، به دو پرسش کلیدی درباره میهمانان بینالمللی و استقلال جشنواره پاسخ داد.
دبیر «سینماحقیقت» در پاسخ به پرسشی درباره معیار دعوت از میهمانان خارجی، بر اولویت «جایگاه و وزن» افراد بر «تعداد» تأکید کرد و گفت: متأسفانه در بیشتر جشنوارهها تعداد مدنظر قرار میگیرد.
او به عنوان مثال از دعوت نوه رابرت فلاهرتی (مستندساز اسطورهای) که قرار است ورکشاپی برگزار کند، نام برد.
حمیدیمقدم همچنین به حضور نداشتن برخی چهرههای برجسته مانند «جان کروزی» به دلیل تداخل برنامهها اشاره کرد و افزود که این مساله در دولتهای مختلف و به دلایل گوناگون رخ داده است.
حمیدیمقدم در پاسخ به پرسش اصلی درباره ادغام مدیریت مرکز گسترش با دبیری جشنواره و انتقادات مربوط به اعمال سلیقه دبیر جشنواره ابتدا با ذکر مثالی از حذف فیلمهای ایرانی در یک جشنواره خارجی به دلیل «نگاه شخصی» مدیر آن، گفت که چنین مسائلی در همه جای دنیا ممکن است رخ دهد.
وی سپس به طور شفاف به نبودن فیلمهای سیاسی پرچالش در جشنواره پرداخت و علت را نه محدودیت، بلکه کمبود تولید چنین آثاری در «بدنه سینمای مستند» ایران دانست.
دبیر «سینماحقیقت» گفت: اتفاقاً میخواهم نقل بکنم که بدنه سینمای مستند ما مقداری از حوزه پرسش و جستوجو در بدنه قشر متوسط ایران بازمانده است. شاید راهش را هنوز نمیداند. ما خیلی مواجه بودیم که فیلمها شاید یک ذره محافظهکارانه از برخی مسائل گذشتند.
حمیدیمقدم افزود: هیئتهای مشاوره مشتاق انتخاب فیلمهای جسورانه بودند، اما اثر مورد نظر پرسشگر که احتمالاً نگاه انتقادی داشته باشد، از نظر «زیباییشناسی و ساختار» به سطح کیفی لازم برای رقابت در بخش مسابقه نرسیده است. با این حال، او از تلاش برای نمایش برخی از این فیلمها در بخشهای ویژه غیررقابتی خبر داد.
دبیر جشنواره در دفاع از شفافیت فرآیند انتخاب، به اجرای «رأیگیری آکادمیک» در گروههای سه نفره مشاوران اشاره کرد و گفت: آراء مشاورین ما واضح و شفاف است و کاملاً قابل اندازهگیری.
وی اعلام کرد برای اولین بار در روزهای برگزاری، جلسهای با حضور این مشاوران و مخاطبان برگزار میشود تا درباره آثار انتخابشده گفتوگو شود.
در عین حال، حمیدیمقدم به درخواست شخصی خود برای جدایی مدیریت مرکز گسترش از دبیری جشنواره اشاره کرد و گفت: از سال ۹۸ اولین خواسته من این بود که شاید جشنواره «سینماحقیقت» زمان بیشتری را از مدیریت مرکز گسترش سلب میکند.
او این مساله را یک «بحث آینده» خواند که نیاز به طراحی کلان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارد و ابراز امیدواری کرد که با مدیریت جدید سازمان سینمایی (رائد فریدزاده) به نتیجه برسد.
وی تأکید کرد: با وجود ادغام فعلی، در انتخاب آثار امسال «هیچ نگاه شخصی، هیچ نگاه سمپات و معطوف به تولید در مرکز گسترش» اعمال نشده و معیار اصلی، آرای متکثر هیئتهای مشاوره بوده است.
در ادامه حمیدیمقدم دبیر جشنواره، به تشریح جزئیات بیشتری درباره فرآیند انتخاب فیلمها و معیارهای دعوت از مهمانان خارجی پرداخت.
وی در پاسخ به سؤالی درباره نقش دبیر و هیئتهای مشاور در انتخاب فیلمها، با مقایسه با جشنوارههای بزرگ جهانی که هزاران اثر دریافت میکنند، گفت: در همه جای دنیا یک دبیر اصلاً وقت تماشای تمام فیلمها را ندارد.
او سپس مکانیسم جشنواره «سینما حقیقت» را اینگونه توضیح داد: اولین گام ما غربالگری اولیه توسط هیئتهای مشاوران است، ۷۳۴ اثر امسال به جشنواره رسید که ابتدا توسط هیئتهای مشاور سهنفره مورد ارزیابی قرار گرفته است. این سیستم با «تکثیر» گروههای مشاوره و گرفتن «رأی واقعی و صحیح» بدون «مناسبات صنفی» یا «معذوریتهای اخلاقی و کاری»، امکان دستیابی به یک «سنجش نسبی صحیح و سالم» از فیلمها را فراهم میکند.
حمیدیمقدم ادامه داد: گام دوم ورود دبیر پس از غربالگری است، پس از این مرحله، دبیر جشنواره شخصاً وارد موضوع هر فیلم میشود تا آنها را با «نقشه و رنگینکمان» کلی جشنواره تطبیق داده و ترکیب نهایی را تنظیم کند.
وی افزود: خوشبختانه ما امسال خیلی همراه بودیم؛ حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد انتخابهای هیئتهای مشاور اصلی با ترکیب نهایی همخوانی داشت.
دبیر جشنواره تصریح کرد: گام سوم ذات نسبی و سلیقهای داوری در مستند است که داوری هنر، به ویژه در سینمای مستند، همواره عنصری از «سلیقه» و «نگاه زیباشناسانه» دارد و ممکن است نظرات درباره یک فیلم کاملاً متضاد باشد؛ بنابراین هیچ جشنوارهای نمیتواند ادعا کند «بهترین» فیلمها را انتخاب کرده و هیچ اثر بهتری بیرون نمانده است. نتیجه نهایی حاصل ترکیب افراد و گروههای داوری در جشنواره امسال است.
دبیر جشنواره در پاسخ به پرسشی دیگر، بار دیگر بر این موضوع تأکید کرد که معیار دعوت از مهمانان بینالمللی «کارکرد» و تأثیرگذاری است، نه صرفاً افزایش آمار و نمایشی بودن.
وی گفت: مهمان برای ما باید کارکرد داشته باشد؛ یا در کارگاهها شرکت کند، چیزی به فیلمسازان ما بیاموزد، یا تبادل فرهنگی انجام دهد که منجر به تولید آثاری درباره ایران امروز شود.
حمیدیمقدم در پاسخ به پرسشی درباره هوش مصنوعی، رویکرد جشنواره را «واقعگرایانه» و نه «محافظهکارانه یا شتابزده» توصیف کرد.
وی گفت: بررسی این موضوع در فیلمها و توسط گروههای مشاور و تخصصی با این ملاحظه انجام شده است که به «اصل واقعیت و حقیقت» در سینمای مستند لطمه نزند. البته هوش مصنوعی در کارگاههای تخصصی جشنواره حضور خواهد داشت و در بخش «مستند انیمیشن» که یک اولویت جشنواره است و در ساخت پرتره، تأثیر و کاربرد هوش مصنوعی مورد بحث قرار خواهد گرفت.
دبیر جشنواره خاطرنشان کرد: هدف از پرداختن به هوش مصنوعی در کارگاهها، ایجاد فضایی برای پرسش و مواجهه بیواسطه مستندسازان با این پدیده است تا خطرات آن مانند ایجاد «تنبلی» و دور شدن از «مرارت ثبت سند» و فرصتهایش شناخته شود.
دبیر جشنواره به اهمیت بخش «مفاخر» و «تاریخ معاصر» برای نسل جوان اشاره کرد و پذیرش اینکه ممکن است این گونهها در مقایسه با مستندهای اجتماعی صرف، گاهی با «بیمهری» انتخابکنندگان مواجه شوند.
وی قول داد مرکز گسترش، تولید مستندهای «فاخر» و دارای «جذابیت هنری و سینمایی» در این حوزهها را افزایش دهد تا انعکاس آن را در دورههای آینده جشنواره شاهد باشیم.
حمیدیمقدم در ادامه، بار دیگر بر فلسفه جشنواره تأکید کرد و گفت: واقعی و حقیقی بودن با هر آنچه در حوزه زیست هنر رخ میدهد؛ این رویکرد شامل دعوت از بهترین مستندسازان و اساتید دنیا، برگزاری کارگاههای تخصصی و مواجهه صادقانه با چالشهایی مانند هوش مصنوعی است. هدف نهایی، خدمت به پویایی سینمای مستند ایران است.
در ادامه نشست خبری نوزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت»، حمیدیمقدم دبیر جشنواره، با تشریح جزئیات برنامههای جنبی، بر تبدیل این رویداد به یک «خانه جشنواره» کامل با محوریت آموزش و شبکهسازی تأکید کرد.
وی در پاسخ به پرسشی درباره نمایش فیلمهای حساسیتبرانگیز، رویکرد جشنواره را «انعکاس صدای متفاوت» دانست و با رد «سانسور خودخواسته»، بر ضرورت بلوغ فیلمساز در انتخاب سوژههایی تأکید کرد که هم «به درد مردم میخورد» و هم قابلیت نمایش دارد.
حمیدیمقدم با اشاره به هزاران موضوع ناشناخته در ایران، گفت: تمرکز نباید تنها بر موضوعات حساسیتبرانگیز باشد.
دبیر جشنواره در ادامه گفت: سیستم رزرو آنلاین بلیت از امروز یکشنبه ۱۶ آذر با استفاده از QR Code روی کارت مطبوعات فعال شده است. همچنین یک سالن اختصاصی ۶۰- ۷۰ نفره برای اصحاب رسانه در نظر گرفته شده است. دبیر در بخشی از این جلسه یادآور شد تعدادی از فیلمها در موزه سینما نمایش دارند، همچنین در یک ساعت اول رزرو بلیت ۲۰۰۰ بلیت پیش فروش شد.
دبیر جشنواره یادآور شد: ضمناً در کتابخانه ویدیویی (Video Library) جشنواره نیز امکان مشاهده آثار برای نقد و بررسی خبرنگاران فراهم است. البته با در نظر داشتن ۴ سالن بزرگ با ظرفیت حدود ۳۰۰ نفری در پردیس ملت، پیشبینی میشود مشکل کمبود جا به حداقل برسد.
نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدی مقدم از ۱۹ تا ۲۵ آذرماه در پردیس ملت برگزار میشود.
