هفتاد و یک سال پیش، ۱۶ آذر، سه دانشجو روی سنگفرش دانشگاه تهران در خون غلتیدند تا به نیکسون بگویند: «از این خاک بیرون برو».
امروز، در همان دانشگاه، پهپادهای پیشرفته را برای رزمایشهای دفاعی طراحی میکنند، و در شبکههای اجتماعی روایت مقاومت را پخش میکنند. ۱۶ آذر امروز فراتر از یادمان تاریخی، یک قرارگاه عملیاتی سهگانه است که نامش «دانشگاه – رسانه – مسجد» است و خروجیاش، مطالبه بیرون راندن نظام سلطه از کل منطقه شده است. اگر در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ سه دانشجو با خون خود به امریکا گفتند: «از دانشگاه ما بیرون برو». اینک در ۱۶ آذر ۱۴۰۴ میلیونها دانشجو با «علم، رسانه و مسجد» به امریکا میگویند: «از کل منطقه بیرون برو».
شانزدهم آذر به استراتژی زنده و پویای انقلاب تبدیل شده، خون سه دانشجوی شهید سال ۱۳۳۲، سه ستون هویتی را بنا کرد که امروز ایران را در برابر طوفانهای سهمگین جهانی ایستاده نگه داشته است: «دانشگاهِ پیشرو»، «مسجد پایدار» و «رسانه هوشمند». این سهگانه، وقتی همآوا شوند، حتی امپراتوری رسانهای جهانی را هم به عقبنشینی وادار میکنند. ۱- دانشگاه انقلابی امروز، دانشگاهی نیست که صرفاً اعتراض کند، دانشگاهی است که «مسئله تولید» میکند. در شرایطی که رسانههای معاند با بمباران خبری میکوشند اولویتهای کاذب برای ملت ایران بسازند، دانشگاههای کشور با تحقیقات میدانی، آمارهای دقیق و تحلیلهای علمی، مسائل واقعی را به میدان میآورند.
وقتی بحران اقتصادی فشار میآورد، دانشگاهها به جای تکرار کلیات، با تشکیل کارگروههای فوری، دادههای تورم، رکود و معیشت را رصد میکنند و راهحلهای عملیاتی ارائه میدهند. استادان برجسته اقتصاد و جامعهشناسی پا به میدان میگذارند و دانشجویان نخبه پروژههای تحقیقاتی خود را بر محور «حل مسئله ملی» متمرکز میکنند. بدینسان دانشگاه از برج عاج نظریه پردازی پایین میآید و به قلب تپنده جامعه بدل میشود. همان نقشی که دانشگاه تهران در ۱۶ آذر ۳۲ ایفا کرد، امروز در مقیاسی گستردهتر تکرار میشود. ۲- مسجد نیز در این معادله نه فقط جای نماز بلکه «شبکه زنده همبستگی اجتماعی» است. وقتی پژوهش دانشگاهی به زبان ساده توسط رسانه منتشر میشود، مسجد آن را به «برنامه عمل محلی» تبدیل میکند.
مسجد در این زمینه دو کارکرد کلیدی دارد:
- تزریق معنویت: به مطالبات اجتماعی عمق اخلاقی و دینی میبخشد و مانع از تقلیل آنها به خواستههای مادی صرف میشود.
- شبکهسازی عملیاتی: هیئتهای مذهبی، پایگاههای جوانان و گروههای جهادی ظرفیت بینظیری برای اجرای طرحهای مردمی دارند.
۳- رسانه انقلابی نیز در این پیوند مقدس، تعریف سنتی خود را از دست داده است. رسانه برنده کسی نیست که تنها «روایت اول» را مخابره کند، بلکه رسانهای است که علاوه بر سرعت، «درستترین» و «اثربخشترین» روایت را خلق کند. چنین رسانهای:
- با راستیآزمایی در اقیانوس اخبار جعلی، قطبنمای افکار عمومی میشود.
- با تبدیل پیچیدگی به سادگی، یافتههای دانشگاهی را به خوراک ذهنی قابل هضم برای مردم بدل میکند.
- با طراحی کمپین و پروندههای ویژه، اولویت ملی میسازد و گفتمان را هدایت میکند.
۴- شانزده آذر ۱۳۳۲ سه شهید داد تا بگوید: «نفوذ استعمار را به دانشگاه راه ندهید.» امروز، میلیونها دانشجو، روحانی و روزنامهنگار در یک هماهنگی تاریخی پیام بزرگتری میدهند: «ما با دانشگاهمان فناوری میسازیم، با مسجدمان همبستگی میآفرینیم و با رسانهمان روایت میکنیم. این سه، دژ مستحکم ایران است.»
دشمن در گذشته میترسید که دانشجو در خیابان شعار میداد، امروز بیشتر میترسد که: دانشجو در آزمایشگاه فناوری انقلابی تولید کند، مسجد این فناوری را به ارزش اجتماعی بدل سازد و رسانه آن را به گفتمان جهانی تبدیل نماید و جهان را به ایستادگی و مقاومت در برابر نظام سلطه فرا بخواند. این تکامل مبارزه است، این معنای واقعی سهگانه شکستناپذیر است.
۵- شانزدهم آذر به ما یادآوری میکند که استقلال و عزت ملی تنها با شعار حفظ نمیشود. با سازماندهی هوشمندانه سه ستون هویتی است که پایدار میماند. دانشگاه عقلانیت و مسئله میسازد، رسانه روایت و اعتماد میآفریند و مسجد همبستگی و معنا تزریق میکند. این سهگانه، افکار عمومی را از انفعال به کنشگری، از پراکندگی به تمرکز و از واکنش به راهبرد ارتقا میدهد.
در جهانی که جنگ روایتها سرنوشت ملتها را تعیین میکند، ایران با سهگانه دانشگاه–رسانه–مسجد نهتنها مقاومت کرده، بلکه توانسته روایت خود را به گفتمان جهانی بدل کند. این همان پیامی است که خون سه شهید ۱۶ آذر در تاریخ نوشت و امروز در قامت یک ملت ایستاده، ادامه مییابد.
