جوان آنلاین: یکی از اقدامات غلط بانک مرکزی مربوط به پرداخت نکردن وام اشتغال به مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی است، زیرا این منابع مستقیماً در جهت ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی خانگی یا مزرعه‌های تولید برق خورشیدی به کار گرفته می‌شد و هم ناترازی انرژی را کاهش می‌داد و هم نیاز بودجه دولتی به حمایت از مددجویان را کم می‌کرد ولی با پرداخت نکردن این وام با اهمالکاری بانک مرکزی، هم فرصت افزایش تولید برق خورشیدی و هم فرصت توانمندسازی مددجویان از دست رفته است.
یکی از راهبرد‌های مهم در زمینه تحقق درآمدزایی برای خانواده‌ها، سرمایه‌گذاری در راستای ایجاد نیروگاه خورشیدی خانگی است که با ذخیره‌کننده برق تولیدی و همچنین اتصال به شبکه برق، کمتر از ۲۰۰ میلیون تومان هزینه دارد ولی می‌تواند یک منبع مهم درآمدی برای خانواده‌های ایرانی باشد و همچنین در زمان ناترازی و قطعی برق، بدون معطلی برق تولید و ذخیره شده در آن روز به برق خانه متصل شود و قطعی برق گریبانگیر خانه سرمایه‌گذار نشود.
البته حجم سرمایه‌گذاری اولیه کمی بالاست و با سازوکار وام‌دهی از سوی بانک مرکزی می‌توان از محل برق تولید شده وام را بازپرداخت و هر خانه را به یک خانه مولد برق تبدیل کرد. در این بین، وام‌های اشتغال مختص مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی در طرحی که همین نهاد‌های حمایتی در نظر گرفتند مستقیماً برای مددجو به نیروگاه خورشیدی برقی خانگی یا در مزرعه مشخصی تبدیل خواهد شد و با توجه به ماهیت قرض‌الحسنه وام و بازپرداخت بلندمدت آن هم موجب تضمین بازپرداخت وام اشتغال و هم درآمدزایی برای خانواده‌های مددجو خواهد شد.
در این بین متأسفانه برای سال ۱۴۰۴ و وام اشتغال مرتبط با قانون بودجه ۱۴۰۴، بانک مرکزی با اهمالکاری خود فرصت طلایی ایجاد بیش از ۲۵/۱ گیگاوات برق از این محل را از دست داده است. حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع بانکی در نظر گرفته شده برای مددجویان بهزیستی و کمیته امداد با وجود گذشت ۹ ماه از سال هیچ پرداختی نداشته است و نتیجه آن با احتساب ۲۰۰ میلیون تومان برای ایجاد نیروگاه‌های پنج کیلوواتی این خواهد شد که تولید روزانه ۲۵/۱ گیگاوات برق از محل وام اشتغال مددجویان امکانپذیر بود که متأسفانه با اهمالکاری بانک مرکزی این فرصت کلیدی از بین رفته است.
نکته مهم‌تر تناقض رفتاری بانک مرکزی در حمایت از مددجویان است. به جای اینکه وام اشتغال طبق روال سنوات گذشته با مدت زمان بازپرداخت ۸۴ ماهه و هفت ساله باشد، امسال این مدت زمان بازپرداخت را کمتر کرده و به ۶۰ ماه رسانده است و به این ترتیب اقساط وام اشتغال مددجویان سنگین‌تر خواهد شد و درآمدی برای مددجو باقی نخواهد ماند و به جای حمایت از اشتغال‌زایی و درآمدزایی مجزای مددجویان از محل وام اشتغال، بیشتر از قبل مددجویان را وابسته به کمک‌های دولتی کرده و این اقدام غلط بانک مرکزی، مستقل شدن مددجویان را به تأخیر انداخته است.
بنابراین یکی از اقدامات غلط بانک مرکزی مسئله مربوط به پرداخت نکردن وام اشتغال به مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی است، زیرا این منابع مستقیماً در جهت ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی خانگی یا مزرعه‌های تولید برق خورشیدی به کار گرفته می‌شد و هم ناترازی انرژی را کاهش می‌داد و هم نیاز بودجه دولتی به حمایت از مددجویان را کم می‌کرد ولی با پرداخت نکردن این وام با اهمالکاری بانک مرکزی، هم فرصت افزایش تولید برق خورشیدی و هم فرصت توانمندسازی مددجویان از دست رفته است.
فرصت طلایی تخصیص وام اشتغال برای حل ناترازی انرژی
فرشاد جامع، کارشناس انرژی در گفت‌و‌گو با «جوان» با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی در حوزه تخصیص منابع ارزی و همچنین تسهیلات بانکی در راستای ایجاد نیروگاه خورشیدی گفت: در سال‌های اخیر یکی از هوشمندانه‌ترین مسیر‌های اشتغال‌زایی برای اقشار کم‌درآمد جامعه و مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی، اتصال وام‌های اشتغال به پروژه‌های تولید انرژی خورشیدی بوده است. این مدل، نه تنها یک طرح حمایتی صرف نیست، بلکه تلفیقی از سیاست‌های انرژی، عدالت اجتماعی و اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود. در واقع با پرداخت تسهیلات اشتغال به مددجویان برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس هم درآمد پایدار برای خانواده‌های تحت پوشش ایجاد می‌شد و هم بخش قابل‌توجهی از ناترازی انرژی کشور کاهش می‌یافت. با این حال بانک مرکزی در اقدامی پرابهام و برخلاف اهداف تعیین‌شده در قانون بودجه ۱۴۰۴، پرداخت این وام‌ها را متوقف کرده و تاکنون یک ریال وام اشتغال پرداخت نشده است و عملاً یکی از کارآمدترین سیاست‌های توانمندسازی مددجویان و تولید انرژی تجدیدپذیر را زمینگیر کرده است.
وی افزود: اتصال وام اشتغال مددجویان به ساخت نیروگاه‌های خورشیدی یکی از طرح‌های ملی است که می‌تواند تحولی بزرگ در اشتغال پایدار و کاهش وابستگی مددجویان به کمک‌های نقدی دولت ایجاد کند. در این مدل، هر مددجو با دریافت وام اشتغال ۲۰۰ میلیون تومان می‌تواند یک نیروگاه پنج کیلوواتی خورشیدی خانگی احداث کند که ضمن تأمین برق خود در زمان قطعی، تولید در روز‌های عادی و مازاد برق در روز‌های قطعی برق را به شبکه سراسری بفروشد. بازپرداخت این وام از محل فروش برق تضمین‌شده به وزارت نیرو، نه‌تنها ریسک نکول را کاهش می‌داد، بلکه مددجو را به یک تولیدکننده انرژی تبدیل می‌کرد. این مدل در حقیقت یک گام به سوی خانه‌های مولد و توسعه عدالت انرژی در کشور بود.
جامع با انتقاد از بی‌عملی بانک مرکزی و فرصت طلایی از دست رفته به دلیل این اهمالکاری بانک مرکزی خاطرنشان کرد: متأسفانه بانک مرکزی به‌جای تسهیل پرداخت این تسهیلات خرد، اما راهبردی، در عمل مسیر اجرای آن را مسدود کرد در حالی که بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۴ بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان برای تسهیلات اشتغال مددجویان اختصاص یافته بود با گذشت بیش از ۹ ماه از سال هیچ بخش مؤثری از این منابع تخصیص نیافته است. این رقم در ظاهر فقط یک عدد مالی است، اما در واقع به معنای از بین رفتن ظرفیت ایجاد چندین گیگاوات برق تجدیدپذیر از محل نیروگاه‌های خورشیدی خانگی است؛ ظرفیتی که می‌توانست بخشی از ناترازی شدید انرژی کشور در تابستان ۱۴۰۴ را جبران کند و از خاموشی‌های گسترده جلوگیری به عمل آورد.
وی در پایان گفت: امروز که کشور همچنان با بحران ناترازی انرژی و بیکاری مواجه است، بی‌توجهی بانک مرکزی به این فرصت طلایی، نه فقط یک خطای ساده، بلکه یک خطای راهبردی است. بازگشت به مسیر درست، مستلزم اصلاح فوری رویکرد بانک مرکزی و الزام آن به تخصیص تسهیلات اشتغال مددجویان در حوزه انرژی خورشیدی است. این طرح، تنها یک سیاست حمایتی نیست، بلکه پایه‌گذار اقتصاد مقاومتی و مردمی مبتنی بر مشارکت مردم در تولید انرژی است.
