جوان آنلاین: سرطان پستان، به عنوان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در دنیا، سالانه هزاران زن را به خود مبتلا می‌کند. در ایران، سرطان پستان همچنان در صدر لیست سرطان‌های شایع در میان زنان قرار دارد و آمار‌ها نشان می‌دهند که هر ساعت، ۲ زن ایرانی به این بیماری مبتلا می‌شوند. این معضل تا جایی پیش رفته است که روزانه بیش از ۵۰ زن در کشور به سرطان پستان تشخیص داده می‌شوند و این روند رو به افزایش است.
به گزارش ایرنا، سرطان پستان نه تنها از نظر تعداد موارد، بلکه از لحاظ تأثیرات آن بر کیفیت زندگی افراد و خانواده‌ها نیز یک بحران جدی به شمار می‌آید. طبق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بیش از ۱۹ هزار مورد جدید سرطان پستان هر ساله در ایران ثبت می‌شود که در این میان، بیشترین میزان بروز این بیماری در گروه سنی ۶۵ تا ۶۹ سال گزارش شده است.
بر اساس آخرین آمار ثبتی، بروز سرطان پستان در کشور ۴۷.۷ در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است. اما آنچه که این بیماری را حتی خطرناک‌تر می‌کند، این است که بسیاری از افراد مبتلا، سال‌ها پیش از بروز علائم بالینی، به طور ناخودآگاه درگیر آن شده‌اند.
به گفته ناهید نفیسی، رئیس انجمن بیماری‌های سینه ایران، هر ۴۰ دقیقه یک زن در کشور به سرطان پستان مبتلا می‌شود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که با روند فعلی، این آمار تا سال ۲۰۳۰، ۲ برابر خواهد شد. این هشدار به معنای ضرورت هرچه بیشتر توجه به غربالگری، تشخیص زودهنگام و پیشگیری از این بیماری است که در بسیاری از موارد در مراحل اولیه قابل درمان است.
با توجه به شیوع بالای سرطان پستان در جهان، ماه اکتبر میلادی (۹مهر تا ۹ آبان) برای آگاهی‌بخشی نسبت به این بیماری انتخاب شده است تا مردم درباره این نوع سرطان بیشتر بدانند و راه‌های تشخیص زودهنگام آن را یاد بگیرند.
آگاهی و اقدام به‌موقع در سرطان پستان، نجات‌بخش زندگی است، بنابراین این ماه فرصتی برای تقویت فرهنگ مسئولیت‌پذیری در برابر سلامت خود و دیگران، آشنایی با عوامل خطر و نشانه‌های هشدار بیماری و افزایش توجه به معاینات منظم است.
این زمان، فرصتی ارزشمند است تا همه ما، از مسئولان سلامت تا خانواده‌ها و تک‌تک افراد جامعه، بیش از هر زمان دیگری به اهمیت پیشگیری، مراقبت از خود، غربالگری، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع این بیماری توجه کنیم. امروز، هر یک از ما می‌توانیم سفیر سلامت با یادآوری به عزیزان‌مان، با حمایت از بانوان برای مراقبت از خودشان باشیم.
در ادامه، گفت‌و‌گو‌هایی با دکتر فاطمه مولائی و دکتر مهیار محمدی‌فر، متخصصان رادیوانکولوژی و فلوشیپ رادیولوژی سونوگرافی، خواهیم داشت تا نکات بیشتری در خصوص روش‌های تشخیص و پیشگیری از سرطان پستان ارائه کنیم.
نجات از سرطان پستان با تشخیص زودهنگام
متخصص رادیوانکولوژی (تشخیص و درمان سرطان) در گفتوگو با خبرنگار ایرنا، بر اهمیت پیشگیری و غربالگری به‌عنوان روش‌های اصلی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان تأکید کرد و گفت: غربالگری سرطان پستان به معنای شناسایی بیماری قبل از ظهور علائم و نشانه‌های آن است که می‌تواند منجر به درمان سریع‌تر و مؤثرتر شود.
دکتر فاطمه مولائی با اشاره به اینکه برای پیشگیری از سرطان پستان، مهم‌ترین نکته شناسایی علائم و نشانه‌های اولیه است، افزود: شایع‌ترین علامت سرطان پستان، وجود توده در پستان یا زیر بغل است و علاوه بر این، تغییر رنگ پوست پستان، قرمزی نزدیک نوک پستان، فرورفتگی نوک پستان، افزایش ضخامت پوست، خونریزی یا ترشحات غیرطبیعی از نوک پستان نیز می‌تواند از علائم هشداردهنده باشد.
وی بیان کرد: وجود ترشحات از نوک پستان در بیشتر موارد نگران‌کننده نیست و تنها در ۱۰ درصد از موارد احتمال بدخیمی وجود دارد، بنابراین نیازی به نگرانی زیاد نیست، اما بهتر است که فرد برای پیگیری‌های پزشکی مراجعه کند.
این متخصص رادیوانکولوژی در ادامه به سه روش اصلی غربالگری اشاره کرد و گفت: اولین روش، خودآزمایی پستان است که زنان باید از سن ۲۰ سالگی شروع به انجام آن کرده و ماهانه پستان‌های خود را معاینه کنند. این معاینه می‌تواند در حالت ایستاده، نشسته یا دراز کشیده انجام شود و در صورتی که علائم مشکوکی مانند تغییر رنگ یا ضخیم شدن پوست پستان مشاهده شد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند
وی ادامه داد: دومین روش، معاینه بالینی توسط پزشک متخصص است که برای زنان ۲۰ تا ۳۰ سال باید هر سه سال یکبار انجام شود و از سن ۳۰ سالگی به بعد، این معاینه سالانه توصیه می‌شود.
مولائی همچنین به اهمیت ماموگرافی در غربالگری سرطان پستان اشاره کرد و افزود: از سن ۴۰ سالگی به بعد، ماموگرافی باید به‌صورت سالانه انجام شود و تا سن ۵۵ سالگی، این غربالگری سالانه ادامه می‌یابد و پس از آن، در صورت عدم وجود مشکلات، انجام ماموگرافی هر ۲ تا سه سال یکبار توصیه می‌شود.
وی در خصوص ضرورت انجام غربالگری به‌ویژه در سنین بالاتر عنوان کرد: تشخیص زودهنگام سرطان پستان از طریق غربالگری می‌تواند تأثیر قابل توجهی در روند درمان و بهبود وضعیت بیمار داشته باشد و در واقع، هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود، درمان آن آسان‌تر و موفقیت‌آمیزتر خواهد بود.
متخصص رادیوانکولوژی (تشخیص و درمان سرطان) تأکید کرد: در نهایت، برای تشخیص سرطان پستان، نیاز به توجه ویژه به تغییرات جسمی است. خودآزمایی پستان، معاینه بالینی توسط پزشک و انجام ماموگرافی منظم از سن ۴۰ سالگی به‌طور ویژه می‌تواند در شناسایی زودهنگام بیماری و درمان سریع آن بسیار مؤثر باشد.
ماموگرافی و سونوگرافی؛ دو روش مکمل برای تشخیص سرطان پستان
متخصص رادیولوژی در بیرجند نیز در گفتوگو با خبرنگار ایرنا به بررسی روش‌های جدید غربالگری و تشخیص سرطان پستان پرداخت و گفت: طبق گایدلاین‌های جهانی، سن ۴۰ سال مناسب‌ترین زمان برای شروع غربالگری سرطان پستان است، که از این سن باید هر ساله ماموگرافی برای زنان انجام شود.
دکتر مهیار محمدی‌فر بیان کرد: با این حال، در مواردی که فرد دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان باشد، غربالگری باید ۱۰ سال زودتر از سن ابتلای اقوام درجه یک شروع شود.
وی ادامه داد: به‌طور مثال، اگر مادر فردی در ۳۵ سالگی مبتلا به سرطان پستان شده باشد، دختر او باید از ۲۵ سالگی غربالگری را آغاز کند و این غربالگری ممکن است فقط به ماموگرافی محدود نشود و معمولاً همراه با‌ام‌آرآی انجام می‌شود تا دقت تشخیص افزایش یابد.
این متخصص رادیولوژی به وجود برخی فاکتور‌های ریسک اشاره کرد و گفت: در افرادی که سابقه پرتودرمانی در نواحی قفسه سینه یا سابقه ابتلا به سرطان در سنین پایین دارند، یا افرادی که ژن‌های مرتبط با سرطان پستان مانند ژن‌های براکا (BRCA) دارند، باید غربالگری زودتر و دقیق‌تر انجام شود.
وی افزود: یکی از مشکلاتی که در ماموگرافی وجود دارد، مسئله تراکم بافت پستان است. در بافت‌هایی که دارای تراکم بالای فیبر و غدد هستند، ماموگرافی ممکن است قادر به شناسایی توده‌ها نباشد که در این موارد، استفاده از سونوگرافی بسیار کمک‌کننده است.
محمدی‌فر در ادامه به توضیح روش‌های تشخیصی مختلف پرداخت و گفت: در سرطان پستان، ماموگرافی و سونوگرافی دو روش اصلی تشخیص هستند. ماموگرافی می‌تواند میکروکلسیفیکیشن‌های پاتولوژیک (بروز رسوبات کلسیمی در بافت پستان) را که نشانه‌های اولیه سرطان هستند، شناسایی کند. از طرف دیگر، سونوگرافی در شناسایی توده‌های کوچک و در بیمارانی با بافت پستانی متراکم که ماموگرافی قادر به شناسایی آنها نیست، بسیار مؤثر است.
وی به تفاوت ماموگرافی تشخیصی و غربالگری اشاره کرد و افزود: ماموگرافی تشخیصی برای افراد بالای ۴۰ سال انجام می‌شود، اما برای افرادی که هیچ فاکتور ریسک خاصی ندارند، غربالگری ماموگرافی معمولاً از سن ۴۰ سالگی به‌صورت سالانه توصیه می‌شود.
این متخصص رادیولوژی بیان کرد: در صورتی که فردی زیر ۴۰ سال باشد و دارای توده‌ای مشکوک باشد، سونوگرافی به‌عنوان اولین روش تشخیصی توصیه می‌شود.
محمدی‌فر همچنین به اهمیت‌ام‌آرآی در موارد خاص اشاره کرد و گفت: در افرادی که سابقه سرطان در خانواده دارند یا در مواردی که نتایج ماموگرافی و سونوگرافی مبهم باشند،ام‌آرآی به‌عنوان یک روش تشخیصی دقیق‌تر استفاده می‌شود که این روش باید با پروتکل‌های خاص و بدون تزریق ماده کنتراست انجام شود.
وی ادامه داد: در سنین بالای ۴۰ سال، غربالگری منظم با ماموگرافی و سونوگرافی باید جزو برنامه‌های سالانه زنان قرار گیرد تا سرطان پستان در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان مؤثری انجام شود.
متخصص رادیولوژی تأکید کرد: هیچ‌کدام از روش‌های تشخیصی به‌تنهایی ۱۰۰ درصد قطعی نیستند، اما ترکیب آنها با معاینه فیزیکی می‌تواند دقت تشخیص را افزایش دهد.
شناسایی هزار و ۵۲۷ مورد مشکوک به سرطان پستان در خراسان جنوبی
رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با بیان اینکه هر ماه تاخیر در تشخیص سرطان می‌تواند جان بیماران را بگیرد، درحالی که تشخیص زودهنگام یعنی نجات جان، گفت: از ابتدای امسال تاکنون، ۳۲ هزار و ۳۶۱ زن در گروه سنی ۳۰ تا ۶۹ سال از نظر سرطان پستان توسط ماما‌ها در مراکز خدمات جامع سلامت مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.
مهدی آزادمهر ادامه داد: از این تعداد، یک‌هزار و ۵۲۷ نفر غربال مثبت شناسایی شدند و برای بررسی‌های بیشتر مانند ماموگرافی ارجاع داده شدند.
وی با اشاره به اینکه سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در میان بانوان خراسان جنوبی است و با وجود روند افزایشی ابتلا، در صورت تشخیص زودهنگام، درمان‌پذیر و قابل کنترل است یادآور شد: پس از سرطان پستان، سرطان‌های معده، پوست، مری و روده بزرگ بیشترین آمار ابتلا در میان بانوان استان را به خود اختصاص داده‌اند.
رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی بیرجند افزود: در بسیاری از انواع سرطان‌ها، تاخیر یک‌ماهه در تشخیص می‌تواند مرگ‌ومیر را بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش دهد.
وی بیان کرد: در مورد سرطان پستان نیز، به‌ازای هر هزار بیمار، تاخیر یک‌ماهه منجر به مرگ ۱۰ نفر بیشتر می‌شود بنابراین تشخیص و آغاز درمان در فاصله سه تا ۶ ماه زودتر، می‌تواند به میزان قابل توجهی به حفظ حیات بیمار کمک کند.
آزادمهر با اشاره به خدمات غربالگری رایگان سرطان در مراکز بهداشتی استان تصریح کرد: در مراکز جامع خدمات سلامت و پایگاه‌های سلامت زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، غربالگری سرطان پستان، دهانه رحم و روده بزرگ برای زنان بالای ۳۰ سال به‌صورت رایگان انجام می‌شود.
وی اظهار کرد: بانوان می‌توانند با مراجعه به مراکز بهداشتی محل سکونت خود از خدمات تشخیص زودهنگام بهره‌مند شوند و در صورت نیاز، بیماران برای اقدامات تشخیصی و درمانی پیشرفته‌تر به سطوح بالاتر ارجاع داده می‌شوند.
نکته پایانی
سرطان پستان، هرچند بیماری‌ای پیچیده و چالش‌برانگیز است، اما با آگاهی‌بخشی، پیشگیری هوشمندانه و تشخیص زودهنگام، می‌توان به طور چشمگیری از بار سنگین آن کاست. امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند فرهنگ‌سازی گسترده، انجام منظم غربالگری و حمایت همگانی هستیم تا هر زن ایرانی بتواند با اطمینان و امید به آینده‌ای سالم‌تر، زندگی کند. سرطان پستان را جدی بگیریم و با اقدام به‌موقع، زندگی‌های بیشتری را نجات دهیم.
