جوان آنلاین: رویداد ملی «ایران جان» تلاشی است تا این تصویر بزرگ و رنگارنگ از نو ترسیم شود؛ تلاشی برای اینکه ایران، بار دیگر در آینه رسانه ملی دیده شود؛ نه فقط از قاب پایتخت، بلکه از دریچه همه استان‌ها، همه گویش‌ها و همه دل‌هایی که به نام ایران می‌تپند. در چهارمین گام این رویداد، «ایران جان» به فارس رسیده است؛ سرزمینی که در توصیف رهبر معظم انقلاب «سرزمین دین، حماسه و هنر» است. از نوزدهم تا بیست‌و‌پنجم مهرماه، تمام شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی کشور، نگاه خود را به شیراز و پهنه پهناور فارس دوخته‌اند تا ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی، تاریخی و اجتماعی این استان را به تصویر بکشند. آنچه در این هفته در رسانه ملی رقم خورده، یک اتفاق ساده خبری نیست؛ بلکه تجربه‌ای از بازتعریف نقش رسانه در توسعه ملی و عدالت ارتباطی است.
ایران جان چگونه متولد شد؟
یکی از نقد‌های همیشگی به رسانه ملی، تمرکز بیش از حد آن بر پایتخت و کم‌رنگ بودن حضور استان‌ها در آنتن سراسری بوده است. این تمرکز نه‌تنها باعث فاصله فرهنگی و رسانه‌ای میان مرکز و پیرامون شده، بلکه بخش بزرگی از ظرفیت‌های بومی کشور را از دید مردم پنهان کرده است. ایده «ایران جان» پاسخی است به همین چالش. طرحی که در قالب پویش ملی و بر اساس سند تحول رسانه ملی طراحی شده است؛ سندی که سه محور اصلی خود را «هویت‌محوری»، «عدالت‌گستری» و «شتاب‌دهی به پیشرفت» تعریف کرده است. در این چارچوب، «ایران جان» قرار است به معنای واقعی کلمه، دانشگاه بزرگ ایران‌شناسی رسانه ملی باشد؛ دانشگاهی سیار که هر هفته در یکی از استان‌ها برپا می‌شود و با روایت مردمانش، درس تازه‌ای از ایران می‌آموزد.
پس از خوزستان، ایلام و اصفهان، اکنون فارس چهارمین میزبان این کاروان رسانه‌ای است؛ استانی که نه‌تنها در تاریخ و ادب فارسی، بلکه در هویت ملی ایرانیان جایگاهی ممتاز دارد.
در هفته «فارس ایران»، رسانه ملی نه‌تنها به معرفی میراث تاریخی و فرهنگی استان پرداخت، بلکه به شکل هوشمندانه‌ای، چالش‌ها و فرصت‌های توسعه‌ای فارس را نیز به گفت‌و‌گو گذاشت. از اتصال آزادراه‌های شیراز ـ اصفهان و شیراز ـ بوشهر گرفته تا پروژه انتقال آب خلیج فارس، توسعه مناطق ویژه اقتصادی مانند شهر سلامت و بندر خشک؛ همگی در میزگرد‌ها و گفت‌و‌گو‌های خبری این هفته مورد بررسی قرار گرفتند. چنین رویکردی، «ایران جان» را از یک برنامه صرفاً گردشگری فراتر برده و آن را به بستری برای طرح مسائل واقعی استان‌ها در سطح ملی تبدیل کرده است. در واقع، رسانه در اینجا نقش واسطه‌ای میان مردم، مدیران و تصمیم‌گیران را ایفا می‌کند؛ همان نقشی که یک رسانه مسئول در مسیر توسعه باید بر عهده گیرد.
طبق اعلام مدیرکل صدا و سیمای فارس، در این رویداد ۱۶۵ شبکه رادیویی و تلویزیونی در سه سطح محلی، ملی و بین‌المللی مشارکت دارند. ۲۹ شبکه تلویزیونی، ۱۹ شبکه رادیویی و ده‌ها شبکه برون‌مرزی از جمله پرس‌تی‌وی و العالم، برنامه‌های ویژه‌ای را برای انعکاس ظرفیت‌های فارس تدارک دیده‌اند.
در مجموع، بیش از ۷۷۰ ویژه‌برنامه شامل ۴۰۰ میان‌برنامه، مستند کوتاه و تیزر و ۳۷۰ اثر بلند از جمله مستند، فیلم تلویزیونی و سریال برای این رویداد تولید شده است. افزون بر آن، حدود ۲۳ هزار و ۵۰۰ دقیقه برنامه شنیداری در قالب ۳۲۴ عنوان مختلف از رادیو پخش می‌شود.
این حجم عظیم از تولید، خود گواهی است بر تحول ساختاری در نگاه رسانه ملی به استان‌ها. هر شبکه‌ای از زاویه‌ای متفاوت به فارس نگاه کرده است؛ از میراث باستانی تخت‌جمشید و حافظیه گرفته تا ظرفیت‌های علمی دانشگاه شیراز و دستاورد‌های پزشکی این استان در حوزه پیوند اعضا و گیاهان دارویی.
رسانه در خدمت همدلی
ویژگی ممتاز رویداد فارس، همکاری گسترده نهاد‌های فرهنگی، اجرایی و دانشگاهی استان بود. شهرداری، استانداری، دانشگاه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی، همگی در کنار رسانه ملی ایستادند تا چهره‌ای واقعی، پویا و امیدبخش از فارس به تصویر درآید.
به تعبیر مدیرکل صدا و سیمای فارس، «ایران جان» نه رویداد صدا و سیما، بلکه رویداد مردم ایران است. این نگاه، رسانه را از جایگاه فرستنده یک‌سویه پیام خارج کرده و آن را به پلتفرمی مشارکتی بدل کرده است.
در همین راستا، دو پویش مردمی با عنوان «از فارس بگو» و «حافظ‌خوانی» طراحی شد که از مردم دعوت می‌کرد تا با تولید محتوای کوتاه، خاطرات و تجربه‌های خود از شیراز و فارس را در فضای مجازی به اشتراک بگذارند. چنین ابتکاری، گامی در مسیر «بازنمایی مردم به دست خود مردم» است؛ تحولی که اگر تداوم یابد، می‌تواند مشارکت اجتماعی و فرهنگی را در سطح ملی افزایش دهد.
همزمان با این رویداد، نخستین تلویزیون اینترنتی استان فارس با نا م «پارسه» بر بستر تلوبیون و پلتفرم سپهر راه‌اندازی شد. این اقدام، نشانه‌ای از تغییر پارادایم در رسانه ملی است؛ حرکتی به‌سوی همگرایی رسانه‌ای و حضور فعال در فضای دیجیتال.
برگزاری «ایران جان، فارس ایران» همزمان با هفته بزرگداشت حافظ شیرازی و اکسپو شیراز، به این هفته جلوه‌ای ویژه بخشید. این همزمانی موجب شد تا رسانه ملی بتواند تصویر جامعی از ظرفیت‌های فرهنگی و اقتصادی استان ارائه دهد.
از سوی دیگر، این هماهنگی نشان داد که چگونه با برنامه‌ریزی رسانه‌ای دقیق می‌توان از تقویم فرهنگی کشور به‌عنوان موتور محرک توسعه ارتباطی بهره برد. فارس در این هفته نه‌تنها میزبان شاعران و بازرگانان، بلکه میزبان دوربین‌های رسانه ملی بود که از هر زاویه، روایت تازه‌ای از این سرزمین ثبت کردند.
ایران جان و تحقق عدالت ارتباطی
رویداد «ایران جان» پاسخی مثبت به نقدی قدیمی است: اینکه چرا صدای برخی استان‌ها کمتر شنیده می‌شود؟ چرا روایت ایران در قاب رسانه، بیشتر روایت تهران است؟
اکنون رسانه ملی با این طرح نشان داده که می‌تواند تریبون همه ایران باشد؛ از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب. عدالت ارتباطی، مفهومی تازه در ادبیات رسانه‌ای ایران است که معنای آن دسترسی برابر همه اقوام و استان‌ها به تریبون ملی است. «ایران جان» این مفهوم را از مرحله شعار به عمل رسانده است.
در عین حال، تحلیل محتوایی برنامه‌ها نشان می‌دهد که تمرکز صرف بر جنبه‌های تبلیغاتی کافی نیست. برای تداوم موفقیت، لازم است در کنار نمایش زیبایی‌ها، به تحلیل کارشناسی مسائل و ارائه راه‌حل‌ها نیز پرداخته شود. تجربه فارس نشان داد که وقتی گفت‌و‌گو‌های خبری، میزگرد‌ها و گزارش‌های تحلیلی با حضور مدیران و کارشناسان محلی برگزار می‌شود، اثرگذاری اجتماعی رویداد به‌مراتب بیشتر است.
یکی از جنبه‌های درخشان «ایران جان» تأکید آن بر هویت ایرانی ـ اسلامی است. در روزگاری که موج جهانی‌سازی می‌کوشد هویت‌های محلی را کم‌رنگ کند، بازنمایی فرهنگ‌های بومی و ارزش‌های ملی در قالب رسانه، ضرورتی دوچندان دارد.
در فارس، این هویت در چهره حافظ و سعدی، در آیینه معماری مسجد نصیرالملک و در شور مردم در حرم شاهچراغ (ع) تجلی یافته است. رسانه ملی در این هفته کوشید تا این جلوه‌ها را با نگاهی هنرمندانه روایت کند؛ نه به عنوان موزه‌ای از گذشته، بلکه به مثابه سرچشمه‌ای از الهام برای امروز و فردا.
چنین رویکردی می‌تواند اعتماد عمومی به رسانه ملی را تقویت کند، چراکه مردم در آینه تلویزیون، خود را و سرزمین‌شان را می‌بینند.
بر اساس نتایج نظرسنجی‌های اولیه، بیش از ۸۲ درصد مخاطبان از اجرای این طرح ابراز رضایت کرده‌اند. این رقم برای رسانه‌ای که همواره با چالش اعتماد و توجه عمومی روبه‌رو بوده، امیدبخش است.
با این حال، برای تثبیت این مسیر، پیشنهاد شده است که دبیرخانه دائمی رویداد ملی ایران جان در معاونت امور استان‌های رسانه ملی ایجاد شود تا پیگیری مسائل و مطالبات مطرح‌شده در هر استان استمرار یابد. این دبیرخانه می‌تواند پلی میان مراکز استانی، شبکه‌های سراسری و سیاست‌گذاران رسانه‌ای کشور باشد.
فارس در قاب شبکه‌ها؛ روایتی چندوجهی
در جریان این هفته، تقریباً تمام شبکه‌های تلویزیونی کشور سهمی در روایت فارس داشتند:
شبکه یک با مستند‌هایی همچون ایران از بالا و به رنگ ارغوان، جغرافیای متنوع فارس را معرفی کرد.
شبکه دو با آیتم‌های تصویری از باغ دلگشا، پاسارگاد و نارنجستان، جلوه‌ای شاعرانه از فارس را نشان داد.
شبکه سه با حضور برنامه‌هایی، چون سمت خدا و طبیب، به پیوند دین و دانش پرداخت و پیشرفت‌های پزشکی شیراز را برجسته کرد.
شبکه چهار در برنامه‌های علمی و فرهنگی خود از دانشگاه‌ها و فناوران فارس گفت.
شبکه‌های قرآن، سلامت، افق، آموزش، نسیم، مستند و تهران نیز هر یک از زاویه‌ای خاص به روایت این استان پرداختند.
چنین گستردگی، یادآور آن است که قدرت رسانه در تنوع روایت‌هاست؛ هر شبکه تکه‌ای از پازل فارس را روایت کرد و در پایان، تصویری کامل از «فارس ایران» شکل گرفت.
ایران جان، رسانه‌ای برای همدلی ملی
«ایران جان» تنها یک برنامه نیست؛ یک جریان فرهنگی-رسانه‌ای است که می‌تواند چهره رسانه ملی را دگرگون کند. این رویداد نشان داد که وقتی نگاه رسانه از تمرکزگرایی خارج و به سمت عدالت ارتباطی سوق یابد، نتیجه آن افزایش امید، همبستگی و احساس تعلق ملی است.
در جهان امروز که خبر‌ها اغلب رنگ ناامیدی دارند، «ایران جان» تلاشی است برای بازگرداندن «امید» به قاب تلویزیون و به دل مردم. امید به اینکه ایران، فراتر از خطوط جغرافیایی و قومیتی، یک پیکر واحد است که هر استانش عضوی زنده از جان این سرزمین است.
اگر این مسیر ادامه یابد، رسانه ملی می‌تواند دوباره نقش دانشگاهی خود را ایفا کند؛ دانشگاهی برای آگاهی، همدلی و رشد فرهنگی؛ و چه نامی برای این حرکت زیباتر از «ایران جان»؛ چراکه حقیقتاً، ایران جان دارد، و این جان در فرهنگ، مردم و رسانه‌اش می‌تپد.
