جوان آنلاین: چالش‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به کندی واردات تجهیزات، مشکلات تأمین مالی و تأخیر گمرکی مرتبط است. چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات خورشیدی، می‌تواند به تسریع این روند کمک کند. اگر واردات ۷ هزار مگاوات تجهیزات از چین تسریع نشود، ایران تابستان آینده با خاموشی‌های بیشتری روبه‌رو خواهد شد. همکاری نهاد‌ها برای تسریع واردات ضروری است.
چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات انرژی خورشیدی در جهان، روابط اقتصادی و تجاری نزدیکی با ایران دارد که می‌تواند به تسریع گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور کمک کند، اما به‌رغم این روابط مثبت، روند کند واردات و تأمین تجهیزات مورد نیاز برای طرح‌های انرژی خورشیدی به‌ویژه از چین به مانعی جدی تبدیل شده است. واردات ۷ هزار مگاوات تجهیزات از چین که یکی از طرح‌های کلیدی گسترش تجدیدپذیر‌ها محسوب می‌شود، به دلیل کندی روند تأمین مالی و مشکلات گمرکی با تأخیر مواجه شده است، این در حالی است که چین می‌تواند به‌عنوان شریک راهبردی ایران، روند واردات و بهره‌برداری از تجهیزات انرژی خورشیدی را سریع‌تر پیش ببرد. اگر این روند طبق منوال کنونی ادامه یابد، ایران در تابستان آینده دوباره با خاموشی‌های گسترده و بلکه بیشتری روبه‌رو خواهد شد. در این شرایط، نهاد‌های مختلف از جمله گمرک باید همکاری بیشتری داشته باشند تا ترخیص کالا‌ها سریع‌تر انجام شود و از تعلل‌های غیرضروری جلوگیری شود.
۵۱ درصد کاهش بهره‌وری در بخش صنعت
خاموشی‌های مکرر برق، به‌طور مستقیم بیش از ۵۰درصد بهره‌وری بخش صنعتی ایران را کاهش داده است و خسارت‌های اقتصادی ناشی از این خاموشی‌ها در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۱۸۳ هزار میلیارد تومان گزارش شده است. توقف خطوط تولید، کاهش ظرفیت عملیاتی کارخانه‌ها و اختلال در زنجیره تأمین، اثرات مستقیم این خاموشی‌ها هستند. این آمار نشان می‌دهد که صنایع کشور در برابر بحران‌های انرژی بسیار آسیب‌پذیر هستند و ضرورت اتخاذ تدابیر فوری و پایدار برای تأمین برق احساس می‌شود.
راهکار واقعی برای پایداری تولید
نیروگاه‌های خورشیدی، به‌ویژه در قالب نیروگاه‌های کوچک و متوسط نصب‌شده در محل مصرف صنایع، می‌توانند برق مستقیم و پایدار برای خطوط تولید فراهم کنند. این نیروگاه‌ها مزایای عملیاتی و اقتصادی قابل توجهی دارند؛ کاهش وابستگی به شبکه مرکزی و نیروگاه‌های حرارتی، تأمین برق در ساعات اوج مصرف و جلوگیری از توقف خطوط تولید و کاهش هزینه‌ها در بلندمدت و صرفه‌جویی در سوخت‌های فسیلی. ترکیب نیروگاه خورشیدی با باتری‌های ذخیره‌ساز انرژی، امکان تأمین برق حتی در شب یا روز‌های ابری را فراهم می‌کند و صنایع را در برابر ناترازی و خاموشی‌های غیرمنتظره مقاوم می‌سازد. ظرفیت تابش خورشیدی متوسط سالانه در ایران حدود هزار و ۷۰۰ تا ۲ هزار و ۲۰۰ کیلووات‌ساعت بر متر مربع است که پتانسیل عظیمی برای تولید برق خورشیدی در محل مصرف صنایع فراهم می‌کند.
چگونه صنایع برق خود را با خورشید تأمین می‌کنند
در بسیاری از کشور‌های صنعتی، نصب نیروگاه‌های خورشیدی در محل مصرف به یک استاندارد تبدیل شده است. برای مثال، در آلمان، شرکت‌های فولاد و صنایع شیمیایی بخش قابل توجهی از برق روزانه خود را از نیروگاه‌های خورشیدی و سیستم‌های ترکیبی خورشیدی- باتری تأمین می‌کنند و وابستگی خود به شبکه مرکزی کاهش یافته است. در چین، صنایع فولاد و سیمان نیروگاه‌های خورشیدی متوسط نصب کرده‌اند که بخش زیادی از نیاز برق خطوط تولید را تأمین می‌کند و باعث کاهش هزینه‌ها و ناترازی برق شده است. همچنین در ایالات متحده، کارخانه‌های خودروسازی و صنایع فناوری از صفحات خورشیدی روی سقف‌ها و زمین‌های اطراف کارخانه‌ها بهره می‌برند و برق تولیدی را به طور مستقیم در خطوط تولید مصرف می‌کنند، برخی کارخانه‌ها حتی مازاد انرژی تولیدی را به شبکه بازمی‌گردانند و درآمد اضافی کسب می‌کنند. این نمونه‌ها نشان می‌دهند که استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در محل مصرف، می‌تواند علاوه بر تأمین برق پایدار، تاب‌آوری صنایع را در برابر خاموشی و بحران‌های شبکه مرکزی افزایش دهد.
ظرفیت ایران و فرصت تحول صنعتی
با توجه به ظرفیت بالای تابش خورشیدی و افزایش هزینه سوخت‌های فسیلی، ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی، بخشی از ناترازی برق صنایع را جبران کند. نصب نیروگاه خورشیدی متوسط برای هر کارخانه بزرگ می‌تواند حداقل ۲۰ تا ۴۰ درصد نیاز روزانه خطوط تولید را تأمین کند و تاب‌آوری کل شبکه صنعتی کشور را افزایش دهد. تجربه جهانی نشان می‌دهد که ترکیب انرژی خورشیدی و ذخیره انرژی نه‌تنها پایداری برق را برای صنایع تضمین می‌کند، بلکه هزینه‌ها و خطر‌های تولید را کاهش می‌دهد. ایران با تمرکز بر این فناوری می‌تواند تاب‌آوری صنعتی خود را بالا ببرد و وابستگی به شبکه مرکزی و ناترازی برق را کاهش دهد.
تسریع واردات و توسعه تجدیدپذیر‌ها
برای جلوگیری از بحران انرژی و خاموشی‌های بیشتر تابستان آینده، دولت و نهاد‌های مختلف باید روند تأمین تجهیزات، تأمین مالی و واردات را از چین تسریع کنند. به‌ویژه، گمرک و وزارت نیرو باید همکاری‌های خود را تقویت کرده و فرآیند‌های اداری را تسهیل کنند تا طرح‌های تجدیدپذیر هر چه سریع‌تر راه‌اندازی شوند. تسریع در واردات تجهیزات و بهره‌برداری از طرح‌های خورشیدی می‌تواند کمک کند تا ایران از ظرفیت‌های عظیم خود در تولید برق از منابع تجدیدپذیر بهره‌برداری کند و به خاموشی‌ها و بحران‌های انرژی در آینده پایان دهد.
