جوان آنلاین: کارگردان فیلم «زیبا صدایم کن» در سومین نشست «قرار هفت» با اشاره به سهم چشمگیر نوجوانان در دوران جنگ تحمیلی از توجه اندک سینمای دفاع مقدس به زندگی و قهرمانی این نسل می‌توانستند بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین سرمایه‌های جامعه باشند، گلایه کرد.
به گزارش «جوان» در ابتدای این جلسه رسول صدرعاملی با اشاره به نقش مهم نوجوانان در هشت سال دفاع مقدس اظهار کرد: اگرچه آمار رسمی حضور نوجوانان در جنگ حدود ۳۶ هزار نفر اعلام شده‌است، اما واقعیت این است که بخش عمده‌ای از فرماندهی و فعالیت‌های اساسی جنگ بر دوش نوجوانان بود. نه‌تنها نوجوانانی که مستقیماً در جبهه حضور داشتند، بلکه بسیاری از نوجوانان در سطح جامعه مسئولیت مدیریت خانواده و زندگی روزمره را بر عهده داشتند. پدر یا برادر بزرگ آنها در جنگ حضور داشت و این نوجوانان مجبور بودند جای خالی آنها را پر کنند. این نسل، در همان هشت سال، درگیر جنگ و شهادت شد و می‌توانست بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین سرمایه‌های جامعه باشد.
وی با تأکید بر اینکه سینمای نوجوان در ایران کمتر توانسته به دغدغه‌ها و زندگی خود نوجوانان بپردازد، افزود: بسیاری از آثار تولید شده درباره جنگ و نوجوانان، به روایت کلی جنگ می‌پردازند و کمتر به شخصیت نوجوان و مسائل مرتبط با زندگی آنها توجه شده است. یکی از آثار برجسته در این زمینه، فیلم «نیاز» به کارگردانی آقای داوودنژاد است که در همان دوران جنگ ساخته شد و نشان می‌دهد چگونه نوجوانان با احساس مسئولیت نسبت به زندگی و جامعه، تلاش قهرمانانه‌ای می‌کنند.
مسئولیت اجتماعی سینما
صدرعاملی به تفاوت سینمای کودک و نوجوان نیز اشاره کرد و گفت: مشکل اساسی جشنواره فیلم کودک و نوجوان در ایران این است که میان سینمای کودک و نوجوان تمایز قائل نمی‌شود. سینمای کودک، سینمایی است شاداب و مفرح که باید به لذت و بازی کودکان بپردازد، در حالی‌که سینمای نوجوان باید به دوران حساس زندگی، از حدود ۱۳ تا ۲۱ سالگی، توجه کند؛ دوره‌ای که فرد مهم‌ترین و سخت‌ترین تصمیمات زندگی خود را می‌گیرد و بیشترین نیاز به توجه و هدایت را دارد.
صدرعاملی در ادامه به اهمیت بازنمایی واقعی نوجوانان در سینما پرداخت و بیان کرد: بسیاری از فیلم‌ها در حوزه نوجوان، تنها به نمایش جنگ و خشونت بسنده کرده‌اند و کمتر به دنیای درونی، دغدغه‌ها و روابط اجتماعی نوجوانان توجه شده است. نوجوانانی که باید در این سن هویت خود را بسازند و مهارت‌های زندگی را بیاموزند، در بسیاری از آثار سینمایی، صرفاً به عنوان بازیگران صحنه‌های جنگ دیده شده‌اند، در حالی که زندگی آنها فراتر از میدان جنگ بوده و باید به آن پرداخته می‌شد. وی همچنین بر ضرورت آموزش و پرورش هنرمندان و فیلمسازان نوجوان‌محور تأکید کرد و گفت: فیلمسازان باید درک عمیقی از شرایط اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی نوجوانان داشته باشند. شناخت دقیق مسائل و مشکلات نسل نوجوان، امکان خلق آثار تأثیرگذار و الهام‌بخش را فراهم می‌کند و می‌تواند به رشد شخصیتی و اجتماعی آنها کمک کند. بدون این نگاه، فیلم‌ها تنها بازتاب سطحی جنگ و رخداد‌های تاریخی خواهند بود. صدرعاملی در پایان سخنان خود بیان کرد: سینمای دفاع مقدس باید به جای ستایش صرف جنگ، تجربه انسانی نوجوانان و چالش‌های واقعی آنها را نشان دهد. پرداختن به مسئولیت، همدلی، تصمیم‌گیری و تلاش نوجوانان در دوران بحران، نه‌تنها ارزش تاریخی دارد، بلکه می‌تواند الگویی برای نسل امروز باشد. سینما وقتی بتواند این پیام‌ها را منتقل کند، نقش خود را در تربیت اجتماعی و فرهنگی نسل آینده به درستی ایفا کرده‌است.
عدم‌بازنمایی واقعی نوجوانان در سینما
محمدرضا شریفی‌نیا نیز در ادامه این نشست با اشاره به نقش نوجوانان در دوران دفاع مقدس بیان کرد: بسیاری از شهدای جنگ دانش‌آموزان بودند؛ با وجود این آمار، سینمای ما کمتر به روایت این نسل پرداخته‌است. دلیل اصلی این خلأ، تبعات جنگ و نوع نگاه مسئولان به بازنمایی آن است.
وی افزود: باید بپذیریم که جنگ، پیامد‌ها و آسیب‌های روانی و اجتماعی عمیقی داشته‌است. نوجوانانی که اسیر شدند یا درگیر بحران‌های جنگ بودند، نسلی بودند که هرگز فرصت بازنمایی واقعی در سینما پیدا نکردند. جز معدود آثاری مانند ۲۳ نفر، پرداختن به سرنوشت نوجوانان در سینمای دفاع مقدس جای خالی بزرگی دارد. این غفلت باعث شد نه‌تنها روایت زندگی نوجوانان در جنگ، بلکه تحلیل نسل امروز نیز نادیده گرفته‌شود.
بازیگر فیلم «اخراجی‌ها» با تأکید بر اهمیت نگاه فرهنگی به نوجوانان در سینما اظهار کرد: یکی از مشکلات اساسی ما این است که نوجوان را بیشتر به عنوان ابزاری برای روایت داستان می‌بینیم، نه یک قهرمان مستقل با دغدغه‌ها، احساسات و آرزو‌های خاص خود. اگر نوجوانان ما در جنگ حضور داشتند و حتی جان خود را فدا کردند، به این دلیل بود که آرمان و هدفی بزرگ‌تر از خود داشتند. سینما باید این وجوه قهرمانانه و در عین حال انسانی را بازتاب دهد.
شریفی‌نیا همچنین به لزوم بهره‌گیری از منابع تاریخی و اسناد شفاهی اشاره کرد و گفت: هزاران روایت شفاهی از خانواده‌های شهدا و ایثارگران داریم که هنوز در سینما بازتاب نیافته‌اند. این اسناد می‌توانند به فیلمسازان کمک کنند تا شخصیت‌های نوجوان در سینمای دفاع مقدس را واقعی‌تر و ملموس‌تر به تصویر بکشند. متأسفانه بسیاری از این منابع مغفول مانده یا تنها در قالب کتاب منتشر شده‌است، در حالی که ظرفیت تصویری بسیار بالایی دارند.
وی در پایان تأکید کرد: سینمای دفاع مقدس اگر می‌خواهد تأثیرگذار باشد، باید زندگی واقعی نوجوانان را روایت کند؛ نوجوانانی که نه‌تنها در میدان جنگ، بلکه در متن خانواده‌ها و جامعه با تبعات جنگ زیستند و همچنان آثار آن را با خود حمل می‌کنند. پرداختن به این بخش مغفول می‌تواند نسل امروز را با حقیقت جنگ، نقش دشمن و ضرورت مقاومت آشنا سازد.
