جوان آنلاین: حالا که دوماهی می‌شود غبار جنگ تحمیلی ۱۲ روزه فرونشسته است، زمان راستی‌آزمایی وعده‌های مسئولان درباره بازسازی مناطق آسیب‌دیده از جنگ است. به‌رغم اینکه پیشرفت‌های خوبی در این رابطه به دست آمده که ناشی از همکاری دولت و شهرداری است، هنوز واحد‌هایی که نیازمند بازسازی کامل هستند، سرپا نشده‌اند.
جنگ ۱۲ روزه، درگیری مسلحانه‌ای بود که با انجام مجموعه‌ای از حملات غافلگیرکننده از سوی اسرائیل به ایران در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ آغاز شد. نیرو‌های اسرائیلی برخی از فرماندهان ارشد نظامی، دانشمندان هسته‌ای و سیاستمداران ایران را ترور کردند و به سامانه‌های پدافند هوایی و برخی تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران آسیب رساندند یا آنها را تخریب کردند. ایران در پاسخ، موشک‌هایی را به سوی پایگاه‌های نظامی و شهر‌های اسرائیل شلیک کرد.
وقتی خانه‌ها موزه شدند و دیوار‌ها حافظه تاریخ
در میان هیاهوی بی‌وقفه جنگ و غبار غلیظ ویرانی، آنچه بیش از هر چیز درد را به همراه داشت، حس ناامنی و بی‌خانمانی بود. همه خاطره‌های تلخ و شیرین زیر سقف و همه آن دیوار‌های مصور شده با قاب عکس‌های رنگی که هر خشتش قصه‌ای داشت، در یک لحظه تبدیل به تلی از آتش و خاکستر شد. این تنها از دست دادن یک سرپناه نبود؛ از دست دادن ریشه‌ها، حس تعلق و آرامش بود. با صدای انفجار‌های ممتد اشک کودکان به همراه ترس در چشمانشان حلقه می‌بست و بازی تنها چیزی بود که سراغی از آن نمی‌گرفتند؛ صدای انفجارها، بوی دود و باروت، جایگزین خنده‌هایشان شده‌بود.
بازوی عملیاتی در خدمت شهروندان جنگ‌زده
بیش از دوماهی می‌شود که شهردار تهران عهده‌دار ساماندهی و بازسازی ویرانی‌ها و تخریب خانه‌های شهر شده‌است. اگرچه شهرداری تهران هیچ مسئولیت قانونی در قبال این امر نداشت، اما این اقدامی داوطلبانه بود تا به عنوان بازوی عملیاتی در کنار دولت، حامی شهروندان جنگ‌زده بوده‌است، حالا برخی خانه‌های ویرانه قرار است جای خود را به موزه بدهند و تصویر شهدا از سرداران گرفته تا کودکان معصوم و مردم عادی شهر، دیوارنگاره‌های شهر شده‌اند. علیرضا زاکانی، در گفت‌و‌گو‌های متعدد عنوان کرده‌است که شهرداری با تمام توان در خدمت بازسازی و کمک به شهروندان آسیب‌دیده قرار گرفته‌است. به گفته وی، ۸هزارو۲۰۰ واحد مسکونی در تهران طی جنگ اخیر خسارت دیده‌اند که از این میان ۴۰۰ واحد نیاز به نوسازی کامل داشتند، ۵۰۰ واحد نیازمند مقاوم‌سازی بودند و ۲هزارو۷۰۰ واحد نیازمند تعمیرات متوسط بودند.
نقشه‌راه مشخص برای هر دسته از واحد‌های آسیب‌دیده
در میان این حجم از چالش، شهرداری برای هر دسته از این واحد‌ها نقشه‌راه مشخصی طراحی و ارائه کرد تا به سرعت شهروندان جنگ‌زده تعیین‌تکلیف شوند. از همان روز‌های نخستین، ۱۱ هتل را برای اسکان اضطراری جنگ‌زدگان در نظر گرفت و با ظرفیت ۳۵۰ اتاق، پذیرای بیش از هزار نفر از شهروندان شد. عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران، در گفت‌و‌گو با خبرنگاران درباره نقش شهرداری در کنار دولت و وضعیت واحد‌های آسیب‌دیده از جنگ ۱۲ روزه اعلام کرده‌است که ۵ هزار و ۲۴۵ واحد نیازمند تعمیرات جزئی بود که ۹۹ درصد آنها، معادل ۵ هزار و ۱۷۲ واحد، توسط شهرداری به‌طور کامل تعمیر شده‌اند. همچنین ۲ هزار و ۴۳۳ واحد نیازمند تعمیرات متوسط بودند که ۷۹ درصد آنها تعیین‌تکلیف شده‌است.
مقاوم‌سازی؛ چالشی بلندمدت با نتایج امیدوارکننده
۷۰ واحد آسیب دیده نیازمند مقاوم‌سازی هستند، مانند ساختمان سرو (منزل مسکونی شهید طهرانچی) که گزارش آن از سوی صدا و سیما هم منتشر شد. روند مقاوم‌سازی در برخی آغاز شده و توسط شهرداری تعیین‌تکلیف شده‌است، هر چند بازسازی کامل ممکن است هفت تا هشت ماه طول بکشد. سخنگوی شهرداری تهران همچنین درباره بخش نوسازی خانه‌ها اظهار کرد: ۶۶۷ واحد شناسایی شده‌اند که حدود ۴۹ درصد آنها تعیین‌تکلیف شده و برای مابقی، نیاز به تعامل با مالکان برای تعیین شیوه ساخت وجود دارد که شهرداری در این مسیر همراهی فعال دارد.
اسکان اضطراری؛ پناهگاهی موقت در دل بحران
براساس گفته‌های سخنگوی شهردار تهران درباره وضعیت اسکان اضطراری و موقت خانواده‌های آسیب‌دیده «در حال حاضر ۴۵۱ خانوار در ۱۱ هتل اسکان اضطراری دارند.» آمار دقیق‌تر نشان می‌دهد که تا تاریخ ۲۸ مردادماه ۱۴۰۴، مجموع اسکان فعلی در هتل‌ها ۳۸۵ خانواده و هزارو۱۵۰ نفر بوده‌است. این رقم در برخی گزارش‌ها ۳۹۱ خانوار و هزارو۱۶۵ نفر ذکر شده که نشان از تغییرات لحظه‌ای در آمار دارد. جالب‌توجه است که مجموع کل اسکان در هتل‌ها ۴۹۲ خانواده و هزارو۴۷۵ نفر بوده که در برخی گزارش‌ها این عدد ۶۶۲ خانوار و هزارو۸۹۹ نفر ذکر شده‌است. تفاوت بین آمار فعلی و کل نشان‌دهنده خروج ۱۰۹ خانواده از هتل‌ها است که احتمالاً به خانه‌های بازسازی شده یا اسکان موقت منتقل شده‌اند.
اسکان موقت؛ راه‌حل میان‌مدت برای بازگشت به زندگی عادی
براساس مستندات ارائه شده از سوی شهرداری تهران ۵۵۵ خانوار نیازمند اسکان موقت هستند که از این تعداد، ۹۴ واحد توسط شهرداری اجاره شده و ۳۵۵ خانوار خود اقدام به اجاره کرده‌اند. بررسی دقیق‌تر آمار نشان می‌دهد که ۵۵۸ خانوار شامل مالک و مستأجر نیازمند اسکان موقت بوده‌اند، از این تعداد، ۴۱۴ خانوار مالک و ۱۴۴ خانوار مستأجر هستند.
همچنین ۴۶۰ قرارداد اجاره منعقد شده که گویای آن است که شهرداری با حجم قابل‌توجهی از درخواست‌های اسکان و پیچیدگی‌های مرتبط با وضعیت مالکیت و مستأجری مواجه بوده‌است. گفتنی است میانگین اجاره ماهانه برای خانواده‌های جنگ‌زده حدود ۳۰ میلیون تومان است و بودجه این اقدام از محل ۴ درصد شهری تأمین می‌شود.
حمایت و همکاری شهرداری با دولت
در پی جنگ ۱۲ روزه و آسیب‌های گسترده وارد شده به برخی واحد‌های مسکونی، شهرداری تهران با همکاری نزدیک و مستمر با دولت، فراتر از انتظارات معمول، در تسریع روند بازسازی و تعمیر این واحد‌ها نقش مؤثری ایفا کرد.
شرایط سخت شهروندان در روز‌های جنگ
روز‌های جنگ برای شهروندان تهرانی با صدای انفجار‌های مهیب، فضای شهر را مضطرب کرده‌بود. البته در این میان، داستان‌هایی از مقاومت و امید نیز شکل گرفت. از همسایگانی که دست همکاری به سوی یکدیگر دراز می‌کردند، تا داوطلبانی که با وجود خطر برای کمک به آسیب‌دیدگان تلاش می‌کردند و مردمی که با وجود از دست دادن همه چیز، هنوز امید به آینده داشتند.
چالش‌های پیش‌رو و امید به آینده
با وجود پیشرفت‌های قابل‌توجه در روند بازسازی، هنوز چالش‌های بزرگی پیش‌رو است. برخی از واحد‌های نیازمند نوسازی کامل، زمان بیشتری برای بازسازی نیاز دارند. همچنین، مسائل مرتبط با تعیین‌تکلیف مالکیت و همکاری مالکان برای نوسازی، از جمله موانعی است که نیاز به تعامل بیشتر دولت دارد.
نگاهی به آمار نهایی
آخرین آمار منتشر‌شده نشان می‌دهد که مجموع خانواده‌های معرفی‌شده برای اسکان اضطراری ۶۶۲ خانواده و هزارو۹۹۹ نفر بوده‌است که این رقم حجم وسیع آسیب‌های وارده را نشان می‌دهد. خوشبختانه با تلاش‌های مستمر، بسیاری از این خانواده‌ها توانسته‌اند به خانه‌های بازسازی شده خود بازگردند.
تهران پس از طوفان جنگ
اکنون دو ماه پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، تهران در حال بازیابی چهره واقعی خود است؛ خانه‌هایی که ویران شده‌بودند، یکی پس از دیگری بازسازی می‌شوند. خانواده‌هایی که آواره شده‌بودند، به تدریج به زندگی عادی باز می‌گردند، اما آنچه باقی می‌ماند، خاطره روز‌های سختی است که مردم تهران با کمک یکدیگر و حمایت شهرداری پشت سر گذاشتند.
تهران امروز، شهری است که از آزمون بزرگ جنگ تحمیلی ۱۲ روزه سربلند بیرون آمده و آماده رویارویی با آینده است.
