جوان آنلاین: تقابل چین و تایوان ریشه‌ای عمیق در تحولات تاریخی قرن بیستم دارد. پس از پیروزی حزب کمونیست چین در جنگ داخلی سال ۱۹۴۹، دولت ملی‌گرای جمهوری چین به رهبری «چیانگ کای‌شک» به جزیره تایوان عقب‌نشینی کرد و تا امروز خود را دولت قانونی چین می‌داند. از آن زمان تاکنون، پکن تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند و همواره از پیوستن مجدد آن با «سرزمین مادری» سخن گفته است. اما در هفته‌های اخیر، تنش‌ها میان چین و تایوان وارد مرحله‌ای بی‌سابقه شده است. عبور روزانه ده‌ها هواپیمای جنگی چینی از منطقه شناسایی دفاع هوایی تایوان، تحرکات مشکوک کشتی‌های چینی در نزدیکی سواحل تایوان و اختلالات سایبری گسترده، به وضوح از مرحله فشار سیاسی عبور کرده و ابعاد نظامی یافته‌اند. همزمان، تایوان نیز با برگزاری رزمایش‌های گسترده و تجهیز نیرو‌های خود، نشان داده برای هر سناریویی آماده است. در چنین فضایی، بسیاری از تحلیلگران هشدار داده‌اند تنها یک اشتباه محاسباتی یا حادثه ناخواسته می‌تواند جرقه جنگ را بزند.
تشدید تنش‌ها و تقابل‌ها
در ماه ژوئن ۲۰۲۵، وزارت دفاع تایوان اعلام کرد طی ۲۴ساعت، ۵۹ فروند هواپیمای چینی وارد منطقه شناسایی دفاع هوایی تایوان شده‌اند. همچنین، ۹فروند کشتی جنگی چین در نزدیکی آب‌های سرزمینی تایوان گشت‌زنی کرده‌اند. به موازات این تحرکات، تایوان از برگزاری تمرین‌های آمادگی رزمی در پایگاه‌های کلیدی خود خبر داد. تمرین‌هایی که شامل شبیه‌سازی حمله موشکی، دفاع ساحلی و تمرین تخلیه شهری بودند. اما یکی از مهم‌ترین و نگران‌کننده‌ترین نشانه‌ها، افزایش اختلالات عمدی در سیستم‌های ناوبری و ارتباطی است. در ماه‌های گذشته، چندین کابل زیردریایی اینترنت که ارتباط تایوان با شبکه جهانی را برقرار می‌کرد، به‌طور مرموزی قطع شدند. همچنین، برخی سامانه‌های GPS و ارتباطات ماهواره‌ای در مناطق جنوبی تایوان دچار اختلال شدند، اتفاقی که مقام‌های تایوانی آن را ناشی از عملیات جنگ الکترونیک چین دانسته‌اند. در برابر این اقدامات، تایوان رویکردی موسوم به «دفاع جوجه‌تیغی» را دنبال می‌کند، یعنی تکیه بر توانایی‌های غیرمتقارن برای وارد کردن هزینه سنگین به هرگونه نیروی متجاوز. در همین راستا، تایوان اخیراً از استقرار سامانه‌های هایمارس، استفاده از پهپاد‌های انتحاری، موشک‌های کوتاه‌برد و افزایش آمادگی یگان‌های پدافند ساحلی خود خبر داده است.
از سوی دیگر، چین نیز با برگزاری رزمایش‌های مشترک نیرو‌های زمینی، دریایی و هوایی در شرق و جنوب خود، عملاً سناریو‌های حمله برق‌آسا و محاصره دریایی تایوان را تمرین می‌کند. گشت‌های ترکیبی نیروی دریایی و نیروی هوایی ارتش چین در نزدیکی تایوان، به‌خصوص عبور ناو هواپیمابر شاندونگ از تنگه تایوان، بیانگر سطح بالای آمادگی نظامی چین است.
سناریو‌های پیش‌رو
تحلیلگران نظامی و مراکز مطالعات استراتژیک سناریو‌های مختلفی را برای یک درگیری احتمالی میان چین و تایوان مطرح کرده‌اند، از جمله: «محاصره تدریجی» که چین می‌تواند از طریق محاصره دریایی و هوایی، جزیره را به تدریج ایزوله کرده و بدون شلیک مستقیم، تایوان را به تسلیم سیاسی و اقتصادی وادار کند؛ «حمله محدود به جزایر فرعی»، چین ممکن است ابتدا جزایر کوچک تحت حاکمیت تایوان در دریای چین جنوبی یا نزدیک تنگه تایوان را اشغال کند تا بدون هزینه بالا، پیام قاطعی ارسال کند، «تهاجم تمام‌عیار»، حمله نظامی مستقیم برای اشغال تایوان که احتمالاً شامل عملیات آبی- خاکی، حمله سایبری سراسری و فلج‌سازی زیرساخت‌های حیاتی خواهد بود و «جنگ سایبری و الکترونیک بلندمدت»، چین ممکن است با استفاده از اختلال در ارتباطات، ناوبری، اینترنت و زیرساخت‌های مالی و بانکی، جنگی فرسایشی، اما غیرخونین را علیه تایوان آغاز کند.
ایالات متحده بار‌ها اعلام کرده از تایوان در برابر تهدیدات چین حمایت خواهد کرد. در ماه ژوئن، ناو هواپیمابر یو‌اس‌اس رونالد ریگان وارد دریای چین جنوبی شد تا با متحدان منطقه‌ای رزمایش برگزار کند. فروش تسلیحات پیشرفته به تایوان نیز ادامه دارد. از جمله سامانه‌های ضد موشکی، هواپیما‌های شناسایی و پهپاد‌های تهاجمی. علاوه بر این، رئیس‌جمهور امریکا در سخنرانی اخیر خود در شورای امنیت ملی، تأکید کرد «هرگونه تغییر یکجانبه در وضعیت تایوان، با پاسخ قاطع واشینگتن مواجه خواهد شد.» وزیر دفاع امریکا نیز در نشست اخیر سنگاپور از «تعهد بی‌قید و شرط ایالات متحده به ثبات تنگه تایوان» سخن گفت.
ژاپن نیز با ابراز نگرانی نسبت به افزایش تحرکات نظامی چین، اعلام کرده هرگونه درگیری در تنگه تایوان را تهدیدی علیه امنیت ملی خود تلقی می‌کند. دولت توکیو همچنین برنامه‌هایی برای همکاری اطلاعاتی و پدافندی نزدیک‌تر با تایوان و امریکا را در دست بررسی دارد. اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای که از سوی سرویس اقدام خارجی اتحادیه منتشر شد، تأکید کرد «حفظ وضعیت موجود و پرهیز از تنش‌آفرینی در تنگه تایوان یک اولویت راهبردی برای ثبات منطقه‌ای و جهانی است.» بسیاری از کشور‌های اروپایی به طور مستقل نیز نگرانی خود را از احتمال بروز درگیری ابراز کرده‌اند و برخی مانند فرانسه و آلمان از افزایش همکاری دیپلماتیک با تایوان خبر داده‌اند.
پاسخ چین به مواضع ایالات‌متحده، ژاپن و اتحادیه اروپا، مجموعه‌ای از اقدامات هشداردهنده و نمایشی بوده است. بلافاصله پس از عبور ناو امریکایی از دریای چین جنوبی، ارتش آزادی‌بخش خلق چین چندین رزمایش با مهمات واقعی در تنگه تایوان برگزار کرد. در این تمرین‌ها، شبیه‌سازی محاصره دریایی تایوان، رهگیری هوایی هواپیما‌های دشمن و حمله به اهداف متحرک در دریا صورت گرفت.
چین همچنین با اعزام ناو هواپیمابر «شاندونگ» به منطقه و اجرای گشت‌های ترکیبی هوایی و دریایی، پیامی آشکار به متحدان غربی مخابره کرد که پکن حاضر به عقب‌نشینی در برابر فشار خارجی نیست. سخنگوی وزارت خارجه چین نیز در واکنش به بیانیه اتحادیه اروپا، این اظهارات را «دخالت در امور داخلی چین» خواند و هشدار داد، هرگونه حمایت از جدایی‌طلبان تایوانی بهایی سنگین درپی خواهد داشت. در برابر تحرکات ژاپن، چین سطح آمادگی نظامی در منطقه شرق را افزایش داده و چندین بار به‌صورت غیررسمی هشدار داده، هرگونه حمایت نظامی از تایوان از سوی توکیو، تبعات راهبردی برای امنیت ژاپن خواهد داشت.
احتمال وقوع درگیری: واقع‌بینی یا بدبینی؟
مطالعات انجام‌شده اندیشکده‌های مختلفی همچون رند، احتمال درگیری میان چین و تایوان در بازه پنج‌ساله را حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد ارزیابی کرده‌اند. در حالی‌که برخی معتقدند، هزینه‌های اقتصادی و سیاسی برای چین بسیار سنگین خواهد بود و جنگ، آخرین گزینه است، اما گروهی دیگر باور دارند، پکن در صورت عبور تایوان از خطوط قرمز، از جمله اعلام رسمی استقلال، به سرعت واکنش نظامی نشان خواهد داد. به هر روی، سایه جنگ همچنان بر تنگه تایوان سنگینی می‌کند. تحرکات نظامی، اختلالات سایبری و عدم وجود کانال‌های ارتباطی اضطراری میان دو طرف، شرایط را شکننده کرده است. در حالی‌که تلاش برای بازدارندگی ادامه دارد، اما هرگونه اشتباه محاسباتی می‌تواند پیامد‌هایی جبران‌ناپذیر به دنبال داشته باشد. در این میان، نقش قدرت‌های میانجی و نهاد‌های بین‌المللی در جلوگیری از شعله‌ور شدن آتش جنگ بیش از پیش اهمیت یافته است.
