جوان آنلاین: عطیه ذاکری در پایگاه «تبیان» نوشت: ما همواره در زندگی با انتخاب‌ها و گزینه‌های بسیاری برای تصمیم‌گیری روبه‌رو می‌شویم. این انتخاب‌ها برای کودکان می‌تواند اولین درس‌های آنها در درک این واقعیت باشد که هر تصمیمی به معنای صرف‌نظر کردن و از دست دادن فرصت‌های دیگر است. برای مثال اگر فرزند شما اسباب‌بازی را انتخاب کند، لذت خوردن شکلات را از دست می‌دهد. این انتخاب ساده، پایه‌ای برای مفهوم مهمی است به نام «هزینه فرصت»، مفهومی که به آنها کمک می‌کند بفهمند منابعی مانند پول، زمان و انرژی محدود هستند و باید با دقت و آگاهی از آنها استفاده کنند.
در واقع کودکی که مفهوم هزینه فرصت را درک می‌کند، پیش از انتخاب‌هایش مکث می‌کند و می‌آموزد هر انتخابی بها و عواقبی دارد، اما اهمیت این مفهوم تنها به کودکی محدود نمی‌شود. وقتی کودکان درک می‌کنند، انتخاب‌ها همیشه با هزینه همراه هستند، برای تصمیمات بزرگ‌تر زندگی نیز آماده می‌شوند. نوجوانی که این مفهوم را درک کرده، با آگاهی بیشتری برای انتخاب رشته تحصیلی‌اش فکر می‌کند. او می‌داند هر مسیری که انتخاب می‌کند، به معنای چشم‌پوشی از مسیر‌های دیگر است. این نگرش، او را از انتخاب‌های هیجانی و بدون فکر دور می‌کند، حتی روابط او نیز از این آموزش تأثیر می‌پذیرد. کودکانی که مسئولیت انتخاب‌های خود را می‌پذیرند، در روابط خود نیز مسئول‌تر هستند. آنها می‌دانند هر تصمیمی، مثل یک قول ساده برای قرار گذاشتن با دوستشان تعهدی ایجاد می‌کند که گزینه‌های دیگر او را محدود می‌کند.
این آموزش، پایه‌ای برای سواد مالی است. کودکانی که با هزینه فرصت آشنا می‌شوند، بهتر می‌توانند پس‌انداز خود را مدیریت کنند. آنها می‌فهمند پس‌انداز کردن به معنای صرف‌نظر از خرید‌های آنی است، اما می‌تواند در آینده لذت بیشتری به همراه داشته باشد. وقتی این کودکان بزرگ شوند، برای مدیریت درآمد، بودجه‌بندی و حتی سرمایه‌گذاری آماده‌تر خواهند بود.
کودکی که می‌داند با خریدن خوراکی، فرصت پس‌انداز برای یک اسباب‌بازی بهتر را از دست می‌دهد، در آینده به بزرگسالی تبدیل می‌شود که می‌فهمد خرید‌های آنی و بدون فکر، او را از دستیابی به اهداف مالی مهم‌تر باز می‌دارد. او درک می‌کند که پس‌انداز برای یک سفر یا سرمایه‌گذاری در یک مهارت جدید، به معنای چشم‌پوشی از لذت‌های آنی است، اما آینده بهتری را برایش رقم می‌زند.
در دنیایی که انتخاب‌های بی‌پایان و تبلیغات مداوم افراد را به مصرف بیشتر دعوت می‌کنند، کودکانی که با مفهوم هزینه فرصت آشنا هستند، می‌توانند در برابر این هجوم مقاومت کنند. آنها به جای اینکه قربانی تبلیغات مصرف‌گرایانه شوند، به افرادی تبدیل می‌شوند که با آگاهی و مسئولیت، پول و زمان خود را مدیریت می‌کنند. این مهارت، نه‌تنها آنها را در زندگی شخصی موفق‌تر می‌کند، بلکه پایه‌گذار نسلی خواهد بود که با آگاهی و تفکر بلندمدت، تصمیمات مالی می‌گیرد.
خلق چند موقعیت ساده برای آموزش
به نظر والدین برای آموزش هزینه فرصت به کودکان، بهترین راه استفاده از موقعیت‌های عملی و واقعی است که کودک خودش بتواند تصمیم بگیرد و تجربه کند. به جای توضیح خشک و کلی، وقتی این مفاهیم در زندگی روزمره وارد شود، تأثیرگذاری‌اش چند برابر می‌شود.
مثلاً وقتی کودک با پول توجیبی می‌خواهد چیزی بخرد، بهترین فرصت برای آموزش هزینه فرصت است. والدین می‌توانند با سؤال‌هایی مثل «اگر این خوراکی را بخری، برای اسباب‌بازی که دوست داری چه می‌شود؟» به کودک کمک کنند تا خودش بفهمد خرید هر چیز یعنی از دست دادن فرصت خرید چیز دیگر. این تجربه مستقیم باعث می‌شود مفهوم هزینه فرصت برای کودک ملموس و واقعی شود.
موقعیت دیگر، انتخاب بین بازی کردن و درس خواندن است. وقتی کودک می‌خواهد بازی کند، اما باید درس بخواند، والدین می‌توانند با گفتن جمله‌هایی مثل «اگر الان بازی کنی، ممکن است فردا نتوانی وقت بیشتری برای بازی داشته باشی، چون باید درس بخوانی» به او کمک کنند تا پیامد‌های انتخابش و مفهوم هزینه فرصت را بهتر درک کند یا وقتی کودک می‌خواهد بین تماشای تلویزیون و رفتن به پارک یکی را انتخاب کند، والد می‌تواند به او یادآوری کند که هر انتخاب، چیز دیگری را از دست می‌دهد، «اگر تلویزیون ببینی، فرصت بازی در پارک را از دست می‌دهی و اگر به پارک بروی، برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌ات را.»
در نهایت، بعد از هر انتخاب، مهم است که والدین با کودک درباره تصمیم‌هایش صحبت کنند. این گفت‌و‌گو‌ها باعث می‌شود کودک به پیامد‌های تصمیماتش فکر کند، اشتباهاتش را بشناسد و یاد بگیرد چگونه در آینده بهتر انتخاب کند. به این ترتیب آموزش هزینه فرصت به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی کودک تبدیل می‌شود و مهارت تصمیم‌گیری و مدیریت مالی در او شکل می‌گیرد و او را برای مواجهه با زندگی واقعی آماده می‌کند. زندگی‌ای که در آن همیشه انتخاب‌ها وجود دارند و هر انتخاب، قیمتی دارد.
