در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا در جریان است، اتصال شبکه شتاب ایران به سیستم پرداخت میر (MIR) روسیه نه‌تنها یک تحول بانکی، بلکه یک ابزار راهبردی در دیپلماسی اقتصادی محسوب می‌شود. این اقدام، دست برتر ایران در مذاکرات را تقویت کرده، مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها را هموار می‌کند و الگویی برای بی‌اثر کردن سلطه سوئیفت و پایان امپراتوری دلار ارائه می‌دهد.
۱. اتصال شتاب به میر، ضربه‌ای به سلطه مالی غرب
۱- ۱. حذف وابستگی به سوئیفت و دلار
طبق گزارش بانک مرکزی ایران، اتصال به سیستم میر امکان انجام تراکنش‌های مستقیم ریال- روبل را فراهم می‌کند. این اقدام، نخستین گام عملی در مسیر دلارزدایی است و نشان می‌دهد که ایران و روسیه در حال ایجاد یک نظام مالی مستقل از غرب هستند. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در مراسم رونمایی از این طرح تأکید کرد که اتصال شتاب به میر، بخشی از بسته جامع همکاری‌های بانکی تهران و مسکو است و در راستای کاهش وابستگی به زیرساخت‌های مالی غربی طراحی شده است.
۱- ۲. پایان عصر نظام مالی استعماری برتون وودز
والریا ساوا، تحلیلگر مسائل روسیه در موسسه کارنگی، معتقد است که این همکاری می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری یک بلوک مالی مستقل از دلار باشد. این اقدام، نظام مالی برتون وودز را به چالش کشیده و نشان می‌دهد که دوران سلطه دلار بر اقتصاد جهانی رو به پایان است.
۲. نقش اتصال شتاب به میر در مذاکرات ایران و امریکا
۲- ۱. افزایش قدرت چانه‌زنی ایران
تحریم‌های مالی امریکا زمانی مؤثر بودند که ایران وابستگی شدیدی به شبکه‌های مالی غربی داشت. اما اکنون، با ایجاد مسیر‌های جایگزین، این ابزار فشار کارایی خود را از دست داده است. زلفیا قهرمانوا، معاون بانک مرکزی روسیه، در مراسم رونمایی از این طرح گفت: این همکاری نه‌تنها ایران، بلکه سایر کشور‌هایی که تحت فشار تحریم‌های مالی قرار دارند را قادر می‌سازد تا جایگزین‌های مؤثری برای سیستم‌های مالی وابسته به غرب پیدا کنند.
۲- ۲. تغییر معادلات مذاکرات
با کاهش اثرگذاری تحریم‌های بانکی، امریکا چاره‌ای جز انعطاف بیشتر در مذاکرات ندارد. این اقدام، دست برتر ایران را در مذاکرات تقویت کرده و مسیر توافقی عادلانه‌تر را هموار می‌کند.
۳. تأثیرات اقتصادی اتصال شتاب به میر
۳- ۱. افزایش تجارت غیرنفتی ایران و روسیه
بر اساس آمار گمرک ایران، حجم تجارت ایران و روسیه در سال گذشته به ۴٫۵ میلیارد دلار رسید. اتصال به میر می‌تواند موجب افزایش مبادلات غیرنفتی و تنوع‌بخشی به سبد صادراتی شود.
۳- ۲. تسهیل گردشگری و مبادلات مالی
با این اتصال، مسافران ایرانی می‌توانند در روسیه از کارت‌های بانکی خود استفاده کنند و بالعکس. این اقدام می‌تواند میزان گردشگران دو کشور را افزایش دهد، اما طبق گزارش وزارت میراث فرهنگی ایران، هنوز آمار تبادل گردشگر میان ایران و روسیه رضایت‌بخش نیست و نیاز به سیاست‌گذاری‌های جدید دارد.
۴. چشم‌انداز آینده: آیا این مدل به سایر کشور‌ها تعمیم می‌یابد؟
۴- ۱. اتصال به سیستم‌های پرداخت چین و هند.
محمدرضا فرزین درباره چشم‌انداز آینده چنین همکاری‌هایی می‌گوید: اتصال ایران به سیستم‌های پرداخت روسیه تنها آغاز کار است. اگر ایران بتواند با CIPS چین و UPI هند نیز ارتباط برقرار کند، تأثیر تحریم‌های مالی غرب به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
۴- ۲. چالش‌های پیش‌رو در مسیر گسترش همکاری‌های مالی بین ایران و روسیه و تعمیم آن به سایر کشور‌ها عبارت است از:
- نیاز به توسعه زیرساخت‌های بانکی برای حمایت از تراکنش‌های چندملیتی.
- جلب اعتماد سایر کشور‌ها برای پیوستن به این شبکه پرداخت.
۵. جمع‌بندی: ایران، پیشگام در نظام مالی جدید
اتصال شبکه شتاب ایران به سیستم پرداخت میر روسیه نه‌تنها یک پیشرفت فنی، بلکه یک تحول استراتژیک در دیپلماسی اقتصادی است. این اقدام تأثیرات فراوان از جمله موارد زیر را دارد:
- کاهش وابستگی ایران به سیستم‌های مالی غربی
- تقویت توان مذاکراتی در سطح بین‌المللی
- افزایش تجارت و تسهیل گردشگری با روسیه
- ایجاد الگوی مالی مستقل برای کشور‌های تحت تحریم
- پایان سلطه دلار و نظام مالی برتون وودز
با ادامه این روند، ایران می‌تواند همکاری‌های منطقه‌ای خود را گسترش داده و نقش مهم‌تری در نظام مالی جهانی ایفا کند.
