جوان آنلاین: دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در حالی به پایان خود رسید که همچنان روند آن مثبت ارزیابی شده و کارشناسان فنی و حقوقی برای اطلاع از رویکرد کشور‌ها در مورد جزئیات به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند. این دور از مذاکرات ایران و آمریکا که مانند ۲ دور گذشته به میانجیگری عمان و در پایتخت این کشور برگزار شد، مسیری پیچیده برای رسیدن به یک توافق قابل قبول برای هر دو طرف را پیش رو دارد.
به گزارش ایرنا، به منظور بررسی این مسیر و پیچیدگی‌های آن و نیز چالش‌های پیش روی مذاکرات و تخریب‌کنندگان آن با «حسین نوش آبادی» دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه و عضو اسبق کمیسیون امنیت ملی مجلس به گفتوگو پرداختیم.
طرفین مذاکرات در تلاش برای دستیابی به یک توافق کلی و اولیه هستند
دیپلمات وزارت امور خارجه با اشاره به روند مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در عمان گفت: در حال حاضر، گزارش دقیقی از روند مذاکرات و موضوعات کارشناسی منتشر نشده و اخبار جدیدی نیز در این خصوص در دسترس نیست. مذاکرات با حضور دکتر عراقچی، شخص وزیر امور خارجه، ادامه دارد، روند مذاکرات غیر مستقیم بر اساس اطلاعات موجود رضایت‌بخش ارزیابی می‌شود و فضای مثبتی بر این گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم حاکم است. ارزیابی‌ها حاکی از آن است که اگر خللی به وجود نیاید، طرفین در تلاش برای دستیابی به یک توافق کلی و اولیه هستند. به این معنا که بر چارچوب و کلیات بحث و بررسی صورت گیرد. موضوعات فنی و کارشناسی باید متعاقب توافق اولیه مورد بحث قرار گیرد و تا زمانی که چارچوب و محور‌های توافق مشخص نشود، بحث‌های کارشناسی چندان خروجی نخواهد داشت.
نوش‌آبادی ادامه داد: گرچه در حال حاضر نمی‌توان دقیق گفت، اما فضای مذاکره نشان می‌دهد که طرفین به توافق اولیه نزدیک شدند. توافق روشن و کامل در کوتاه‌مدت، دور از انتظار است، اما این به معنای نزدیک نشدن به مرحله پایانی توافق نیست.
خطوط قرمز ایران معامله‌پذیر نیست
نماینده ادوار مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا فضای مثبت مذاکرات نتیجه قبول خطوط قرمز ایران از سوی طرف آمریکایی است؛ توضیح داد: به‌رغم فضای مثبتی که در سه دوره گذشته مذاکرات وجود داشته، اما برخی مسائل وجود دارد که هنوز محل اختلافات اساسی ما و آمریکایی‌هاست. ما چارچوب‌های مورد نظر خود و محور‌هایی که به تعبیری خطوط قرمز است، را بیان کرده‌ایم و این خطوط قرمز برای ما بسیار حیاتی هستند و آنها می‌دانند که از آنها کوتاه نیامده و عقب‌نشینی نخواهیم کرد. یکی از این مباحث، توانمندی هسته‌ای و فناوری بومی‌سازی شده‌ی کشور است که ما به هیچ وجه آن را از دست نخواهیم داد. با این حال، نحوه فعالیت هسته‌ای، میزان تولید و میزان غنی‌سازی، مباحثی است که دنبال می‌شود.
نوش‌آبادی با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد طرف مقابل هم به دنبال تعطیل کردن صنعت هسته‌ای ایران نیست، گفت: در حال حاضر، پیرامون چگونگی فعالیت مراکز هسته‌ای و دستیابی به نقطه‌ای که هم اعتماد را ایجاد کند و هم گام‌های عملی‌تر را برای توافق اصلی فراهم آورد، در حال مذاکره هستیم. ایران به توافق نزدیک شده و طرف آمریکایی نیز به این جمع‌بندی رسیده که فشار آوردن به ایران برای برچیدن یا تعطیل کردن اصل توانمندی‌های هسته‌ای غیرمنطقی و غیرعقلایی است و ایران هم به هیچ وجه بر سر این موضوع مذاکره و معامله نخواهد کرد.
وی با بیان اینکه ایران گام‌هایی را برای رسیدن به توافق به صورت جدی تعریف کرده است، گفت: ایران می‌خواهد در ازای همکاری و شفاف‌سازی در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود، تحریم‌ها لغو شوند؛ زیرا اساساً مذاکره ما برای لغو تحریم‌ها است. به این معنا که اگر قرار باشد ما فعالیت‌های هسته‌ای خود را در چارچوب توافق برقرار کنیم، قطعاً آمریکایی‌ها نیز باید مسئله رفع تحریم‌ها را به صورت عملی آغاز کنند.
اثبات صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های ایران نیازمند توافق است
دیپلمات وزارت خارجه با اشاره به اینکه در حال حاضر بحث‌های تئوری و نظری را دنبال می‌کنیم، گفت: زمانی توافق شکل واقعی به خود می‌گیرد که در حوزه عملیاتی و اجرا خود را نشان دهد و حسن‌نیت آمریکایی‌ها هم زمانی مشخص می‌شود که تحریم‌های ناعادلانه را بردارند. در حال حاضر، ما در حال پی‌گیری و تعیین محور، چارچوب و زمان و نیز بحث‌های تئوریک و نظری هستیم. به‌طور قطع، ما به دنبال این هستیم و حسن نیت طرف مقابل زمانی کاملاً روشن می‌شود که بحث تحریم‌ها، که واقعاً ناعادلانه بوده است، حل و فصل گردد.
نوش‌آبادی تصریح کرد: ایران در حال حاضر برای هر اقدامی که بتواند این اعتماد را به وجود آورد که جمهوری اسلامی به هیچ وجه به دنبال توسعه و ساخت سلاح‌های هسته‌ای نیست؛ داوطلب است و بار‌ها تأکید کرده که تولید سلاح‌های اتمی و کشتار جمعی را بر خلاف وجدان بشری می‌داند و مخالفت با این موضوع در نظام اعتقادی، دیدگاه‌های دینی و مباحث حقوق بشری ما به وضوح مشخص است. این موضوع برای ما روشن است، اما ممکن است طرف‌های مقابل و برخی از القائات شیطانی صورت گرفته علیه کشورمان، این تلقی را ایجاد کنند که ایران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای است درحالی که ایران به هیچ وجه در این زمینه فعالیتی ندارد و در دستور کار جمهوری اسلامی نیست.
وی گفت: با این حال، اثبات این موضوع نیازمند توافق است که ما ثابت کنیم که به دنبال تولید بمب هسته‌ای نیستیم؛ در مقابل، آنها نیز باید ثابت کنند که اگر شفافیت برایشان ایجاد شد، باید گام‌های عملی برای لغو تحریم‌ها بردارند و فضایی شفاف و تعاملی فراهم کنند. در مراحل بعدی، ما اعلام کرده‌ایم که حاضریم با آمریکایی‌ها در مبحث مراکز هسته‌ای و تولیدات همکاری کرده و حتی آماده‌ایم که در زمینه غنی‌سازی اورانیوم کمک کنیم، زیرا صنعت هسته‌ای آمریکا فرسوده است. ما آماده‌ایم که در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با آمریکایی‌ها نشسته و چارچوب‌های لازم را با هم تنظیم کنیم. این موضوع در مباحث کارشناسی مطرح خواهد شد و آنچه برای ما اهمیت زیادی دارد؛ رفع سوءظن‌های دو طرف و ایجاد فضایی مثبت برای یک اقدام عملی جهت رسیدن به یک توافق کلی. هرچند ممکن است توافق در کوتاه‌مدت به شکل مطلوبی انجام نشود، اما یک توافق اولیه نسبی هم می‌تواند انتظارات دو طرف را تا حدودی برآورده کند.
عده‌ای تلاش می‌کنند مذاکره و توافق را بی‌نتیجه نشان دهند
نماینده ادوار وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی درباره جبهه‌های تخریب‌کننده مذاکرات گفت: واقعیت تلخ این است که عده‌ای سعی می‌کنند تا نشان دهند این توافقات و مذاکرات مسیری بی‌نتیجه است و با بدبینی مطلق، القاء می‌کنند که نشست‌های مذاکراتی نتیجه‌ای ندارد و گاهی نیز با تفسیر‌های غلط و برخی هشدار‌ها به ایجاد اختلافات دامن می‌زنند. آنها به دنبال ایجاد فضای دو قطبی در کشور هستند؛ در حالی که امروز مسئولان ارشد کشور به جمع‌بندی رسیده‌اند و با تدابیر مقام معظم رهبری و رهنمود‌های ایشان، این کارزار دنبال می‌شود. آنهایی که این شیوه و رفتار را در پیش گرفته‌اند، باید بدانند که به هیچ وجه به مصلحت کشور نیست و به منافع کشور لطمه می‌زنند. اگر قرار است مذاکرات به یک سرانجام روشن برسد، که امیدواریم این اتفاق بیافتد؛ منافع آن برای مردم و کشور خواهد بود و اگر هم به هر دلیلی با کارشکنی طرف مقابل متوقف شود، ایران حجت خود را تمام کرد و صادقانه، جدی، هوشمندانه و عاقلانه وارد این مذاکرات شد تا مسائل و اختلافات خود با دنیا را به حداقل رساند.
نوش‌آبادی با اشاره به اینکه هر توافقی که امروز در هر نقطه از دنیا صورت گیرد؛ کنوانسیون حقوق بین الملل چارچوب‌های آن را تعیین کرده است، گفت: در این چارچوب توافق می‌تواند شکل گرفته و ضمانت اجرا داشته باشد. ایران همچنین پیشنهاد کرده است که برخی از کشور‌ها می‌توانند به منظور ضمانت در این در توافق حضور داشته باشند و تضمین‌های لازم از طرف دو طرف داده برای اجرای توافق مطلوب داده شود.
وی ادامه داد: گرچه نمی‌توان اقدام همه گروه‌هایی را که نظر مخالف درباره مذاکرات می‌دهند، آگاهانه و به قصد تخریب و ابتر گذاشتن مذاکرات دانست، اما نمی‌توان کشور را بر اساس نگاه‌ها و سلیقه‌های متعدد و متفاوت پیش برد. مسئولان و مقامات در شورای عالی امنیت ملی، نهاد‌های امنیتی، نظارتی و نظامی باید تصمیم‌گیری کنند و هر تصمیمی که امروز گرفته می‌شود، جمعی و اجماع کلی و تدبیر نظام است. این افراطی‌گری در آمریکا هم وجود دارد که در رأس آنها جریان صهیونیستی است که به هیچ‌عنوان راضی به توافق نیستند و ایجاد رعب و وحشت می‌کنند. در حال حاضر این موارد تا حد زیادی فروکش کرده و امیدواریم این سلایق و نگاه‌های فردی که در آن مصلحت کشور، انقلاب، نظام و مردم وجود ندارد؛ تعدیل شده و اجازه دهند کشور براساس اصول و چارچوب تعریف شده پیش رود.
