جوان آنلاین: تهران، پایتخت پرهیاهوی ایران، سال‌هاست با چالش‌های متعددی از جمله آلودگی هوا، کمبود فضای سبز و گسترش بی‌رویه شهری دست و پنجه نرم می‌کند، اما این روزها، نشانه‌های امیدبخشی از یک دگردیسی بزرگ در شهر به چشم می‌خورد. اقدامات مستمر مدیریت شهری، همراهی و مشارکت شهروندان و اجرای طرح‌های نوآورانه، تهران را در مسیری سبز قرار داده‌است. «جوان» به بررسی ابعاد مختلف تحول پیش‌رو، از جشن پایان فاز اول کمربند سبز تا نهضت همگانی درختکاری و رویکرد‌های نوین شهرداری در توسعه پایدار فضای سبز پرداخته‌است.
طرح کمربند سبز پیرامون شهر تهران، طرح بزرگی است که از سال ۱۳۶۵ کلید خورد، یکی از بزرگ‌ترین و مؤثرترین اقدامات انجام شده برای حفظ محیط‌زیست و بهبود کیفیت زندگی در پایتخت بوده‌است.
کمربند سبز تهران سپری در برابر تهدیدات زیست‌محیطی
این طرح، با هدف ایجاد یک کمربند سبز در اطراف شهر، نقش بسزایی در کاهش آلودگی هوا، تعدیل دما، حفظ منابع آب و خاک و جلوگیری از پیشروی بی‌رویه شهر ایفا کرده‌است.
بسیاری از شهر‌های دنیا با ایجاد کمربند سبز توانسته‌اند ضمن بهبود کیفیت هوا، منظر شهری را متفاوت کنند. ایجاد پارک‌های جنگلی و استفاده شهروندان از محیط‌های یکی دیگر از اهداف ایجاد کمربند سبز تهران است که البته تاکنون نتوانسته است به‌طور کامل محقق شود.
ثبت یک رکورد تاریخی در توسعه فضای سبز شهری ایران
تا به امروز، بیش از ۴۶ هزار هکتار از اراضی پیرامونی تهران به فضای سبز تبدیل شده‌است. با اتمام فاز اول این طرح در اسفند ماه سال جاری، این رقم به بیش از ۵۱ هزار هکتار خواهد رسید. عبور از مرز ۵۰ هزار هکتار، یک رکورد تاریخی در توسعه فضای سبز شهری در ایران محسوب می‌شود و نشان‌دهنده عزم جدی شهرداری برای تحقق اهداف زیست‌محیطی است.
اجرای طرح کمربند سبز در چهار سال اخیر، به ویژه در سال جاری، شتاب چشمگیری به خود گرفته‌است. میانگین توسعه سالانه در این مدت به حدود ۲ هزار هکتار رسیده‌است، در حالی که میانگین توسعه سالانه از ابتدای شروع طرح (سال ۱۳۶۵) حدود هزار هکتار بوده‌است. این افزایش سرعت، نشان از توجه ویژه مدیریت شهری به توسعه پایدار و اهمیت دادن به حفظ محیط‌زیست برای نسل‌های آینده دارد.
نهضت درختکاری ۱۴۰۳ فراخوانی برای مشارکت همگانی
شهرداری تهران، با اهمیت مشارکت مردمی در تحقق اهداف زیست‌محیطی، طرح «نهضت درختکاری ۱۴۰۳» را با رویکردی همه‌جانبه و مشارکتی به اجرا درآورده‌است. این طرح، فرصتی را برای شهروندان فراهم می‌کند تا در توسعه فضای سبز شهر خود سهیم باشند و با کاشت یک درخت، سهمی در بهبود کیفیت هوا و زیبایی شهر داشته باشند.
چگونه می‌توان در نهضت درختکاری مشارکت کرد؟
از دهم اسفند ماه سال جاری، شهروندان می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه ۱۳۷ پلاس و اعلام آمادگی برای مشارکت در طرح، در یکی از نقاط تعیین‌شده برای کاشت درخت حضور یابند و با دستان خود، نهالی را در خاک بکارند. شهرداری تهران، تمامی امکانات و تجهیزات لازم برای کاشت درخت را فراهم کرده‌است و کارشناسان فضای سبز نیز در محل حضور دارند تا به شهروندان در امر کاشت و نگهداری درختان کمک کنند.
تهران در حال پوست‌اندازی
علیرضا زاکانی، شهردار تهران با تأکید بر اهمیت طرح کمربند سبز و نهضت درختکاری گفته‌است: «تهران در حال پوست‌اندازی است و امسال در نیمه اسفندماه، جشن پایان مرحله اول کمربند سبز را که از سال ۶۵ شروع شده خواهیم گرفت.»
وی با اشاره به اینکه امسال ۳ هزار هکتار به فضای سبز تهران اضافه شده‌است، افزود: «امسال این میزان به لطف خدا اگر افتتاح شود بالغ بر ۵۱ هزار و ۵۰۰ هکتار فضای سبز پیرامونی داریم.» این اظهارات، نشان‌دهنده پیگیری شهرداری تهران برای تحقق وعده‌های خود در زمینه توسعه فضای سبز و بهبود کیفیت زندگی شهروندان است.
تأمین آب فضای سبز، سازگار با محیط‌زیست
یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیشروی شهرداری تهران در توسعه فضای سبز، تأمین آب مورد نیاز برای آبیاری درختان و گیاهان است. با توجه به کمبود منابع آب در کشور، استفاده از روش‌های سنتی آبیاری دیگر امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل، شهرداری تهران رویکردی نوآورانه و سازگار با محیط‌زیست را در پیش گرفته‌است.
استفاده از سیستم‌های آبیاری زیرسطحی هوشمند، یکی از راهکار‌های کلیدی شهرداری تهران برای صرفه‌جویی در مصرف آب در فضای سبز است. این سیستم‌ها، با انتقال آب به صورت مستقیم به ریشه گیاهان، از تبخیر سطحی آب جلوگیری می‌کنند و راندمان آبیاری را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهند.
بازچرخانی آب، یکی دیگر از راهکار‌های شهرداری برای تأمین آب مورد نیاز فضای سبز است. در این روش، پساب‌های تصفیه‌شده شهری برای آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کار، علاوه بر کاهش مصرف آب از منابع طبیعی، به کاهش آلودگی محیط‌زیست نیز کمک می‌کند.
تنوع گونه‌های گیاهی برای سازگاری با اقلیم تهران
در طرح کمربند سبز و نهضت درختکاری، به انتخاب گونه‌های گیاهی مناسب با اقلیم تهران توجه ویژه‌ای داشته‌است. گونه‌های درختی انتخاب‌شده، شامل درختان مثمر (مانند گردو، خرمالو، انجیر، شلیل، بادام، آلو، زیتون مثمر، آلبالو، سیب، هلو و زردآلو) و درختان غیرمثمر مانند بلوط دائم سبز، نارون، بلوط خزان‌شونده، توت نرک، سوفورا، داغداغان، زالزالک و ختمی درختی هستند. این تنوع گونه‌ای، علاوه بر افزایش زیبایی بصری فضای سبز، به افزایش مقاومت درختان در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی نیز کمک می‌کند.
مشارکت مردمی کلید طلایی موفقیت
موفقیت در اجرای طرح‌های توسعه فضای سبز، نیازمند مشارکت فعال و همه‌جانبه شهروندان است. شهرداری تهران، با دعوت از تمامی اقشار جامعه برای مشارکت در طرح‌ها، تلاش می‌کند یک حرکت جمعی برای بهبود محیط‌زیست و کیفیت زندگی در پایتخت ایجاد کند. شهروندان می‌توانند با کاشت یک درخت، اهدای نهال، کمک به آبیاری درختان و پاکسازی فضای سبز، در این حرکت سهیم باشند.
هر ساله به مناسبت هفته منابع طبیعی، از ۱۵ تا ۲۲ اسفند ماه، مراسم درختکاری در سراسر کشور برگزار می‌شود. امسال نیز شهرداری تهران، برنامه‌های ویژه‌ای برای گرامیداشت این هفته و تشویق شهروندان به کاشت درخت در نظر گرفت. برگزاری کارگاه‌های آموزشی، توزیع رایگان نهال، برگزاری مسابقات نقاشی و عکاسی با موضوع درخت و طبیعت و برپایی نمایشگاه‌های مرتبط، از جمله برنامه‌های شهرداری تهران در این هفته خواهد بود.
تهران با اجرای طرح کمربند سبز، نهضت درختکاری و اتخاذ رویکرد‌های نوآورانه در توسعه فضای سبز، در مسیر تحول سبز قرار گرفته‌است. این تحول، نیازمند مشارکت همگانی، تلاش مستمر و برنامه‌ریزی دقیق است. با تداوم این روند، می‌توان امیدوار بود که تهران در آینده‌ای نه‌چندان دور، به عنوان یک شهر سبز، پایدار و دوستدار محیط‌زیست در منطقه شناخته شود و الگویی برای سایر شهر‌های کشور باشد.
