امیر عسکری کارگردان مستند «عیدوک» مطرح کرد

ارائه تصویری کمتر دیده‌شده از شخصیت حاج قاسم در مستند عیدوک

جوان آنلاین: «شخصیت‌پردازی در فرآیند کارگردانی برایم بسیار مهم بود و از نظرم عیدوک یک ضدقهرمان جذاب بود. از طرف دیگر قهرمان جذابی به نام حاج قاسم هم داشتیم. تصویری از حاج‌قاسم در این فیلم ارائه کرده‌ام که مردم کمتر آن را دیده‌اند.»
امیر عسکری، کارگردان مستند «عیدوک» که در بخش مستند‌های بلند و جایزه شهید آوینی هفدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» پذیرفته شده‌است، در رابطه با محتوای این مستند گفت: این مستند روایت زندگی یکی از اشرار است که از سال ۶۳ شروع به شرارت کرده و این فعالیت‌هایش تا سال ۷۴ ادامه داشته‌است. در این فیلم مستند هم ما دو کاراکتر مهم داریم، یکی شخصیت عیدمحمد است که در لهجه بلوچی او را عیدوک خطاب می‌کنند و شخصیت دیگر حاج قاسم سلیمانی است که در یک فرآیند، تأثیراتی را روی شخصیت عیدوک می‌گذارد. حاج قاسم عملیات مهمی را در آن منطقه به انجام رسانده است که ما در این مستند به روایت این عملیات و نقش شهید سلیمانی در این منطقه می‌پردازیم.
عسکری افزود: در منطقه جنوب شرق ما چند عملیات مهم داشته‌ایم که یکی از این عملیات‌ها عملیات «آورتین» است که شخصیت عیدوک در آن نقش داشته‌است. هر کدام از اشرار در این منطقه گروه خاص خود را داشتند که مسئول یکی از این گروه‌ها، عیدوک بامری بوده‌است. به نوعی حتی می‌توان او را یکی از بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین اشرار آن منطقه دانست.
وی افزود: عیدوک به‌واسطه قتل‌هایی که انجام داده‌بود و نقشی که در زمینه مواد‌مخدر داشت، از شخصیت‌های چشمگیر و شناخته‌شده در آن منطقه محسوب می‌شد و همین امروز هم خیلی از افراد او را در بلوچستان می‌شناسند. در ابتدای مستند «عیدوک» اشاره می‌کنیم که این شخصیت در ۲۶ بهمن ۱۳۷۴ کشته شده‌است و این مستند هم به دنبال کشف راز قتل او نیست. همین روایت ابتدایی تعلیقی را برای مخاطب مستند به وجود می‌آورد. این مستند در واقع روایتی از نحوه مواجهه حاج قاسم با چنین شخصیتی است.
عسکری در این زمینه ادامه داد: جذابیت اصلی مستند «عیدوک» این است که روایت آن به آرشیو‌های قوی متکی است و ما در مستند از فیلم‌های واقعی همان عملیات استفاده کرده‌ایم. روند کار هم روندی تند و دوست‌داشتنی است. عیدوک فکر می‌کرد حاج قاسم به‌دنبال کشتن و حذف اوست، اما حاج قاسم هدف دیگری داشت و به آنچه می‌خواست هم رسید. خواسته اصلی حاج‌قاسم بازگشت عیدوک به زندگی و زمین گذاشتن سلاح بود. عیدوک مدام در کوهستان سرگردان بود و هر بار به محاصره درمی‌آمد، فرار می‌کرد. جذابیت روایت فیلم هم همین کشمکش‌هاست. ساختار فیلم برپایه مصاحبه، آرشیو و نریشن است و در عین حال اکثر مصاحبه‌ها را با تصاویر واقعی تنظیم کرده‌ایم.
کارگردان مستند «عیدوک» درباره دسترسی به افراد برای انجام مصاحبه اظهار داشت: تعدادی از این افراد از اشرار و همراهان عیدوک بودند که حاضر به مصاحبه نمی‌شدند، اما ما توانستیم برخی از آن‌ها را راضی به گفتگو کنیم. برخی از افراد مطلع هم به دلیل مسائل امنیتی حاضر به مصاحبه تصویری نبودند. در عین حال با هر فردی که مصاحبه می‌کردیم، به چند فیلم قدیمی هم برمی‌خوردیم که افراد در خانه‌های خود نگهداری می‌کردند. وقتی همه این فیلم‌ها را جمع کردم چیزی بیش از ۴۰ ساعت آرشیو در اختیار داشتم. بریده‌های این فیلم‌ها تبدیل به مستند «عیدوک» شده‌است.
این مستندساز درباره چالش‌های فنی مستند «عیدوک» عنوان کرد: مهم‌ترین چالش من در شروع فرآیند ساخت این مستند، نداشتن آرشیو بود. شاید به اندازه ۱۰ دقیقه هم در ابتدای کارم آرشیو در اختیار نداشتم، اما دل به دریا زدم و در واقع حین کار بود که آرشیو‌ها را پیدا کردم. در فرآیند کارگردانی هم شخصیت‌پردازی برایم بسیار مهم بود و از نظرم عیدوک یک ضدقهرمان جذاب بود. از طرف دیگر قهرمان جذابی به‌نام حاج قاسم هم داشتیم. تصویری از حاج‌قاسم در این فیلم ارائه کرده‌ام که مردم کمتر آن را دیده‌اند.
وی یادآور شد: در این مستند هم به لحاظ چهره و عکس، هم به لحاظ نوع تصاویر و برخوردی که از حاج قاسم شاهد هستیم، تصویری به کل متفاوت ثبت شده‌است. حاج‌قاسم در دوره دفاع مقدس با دشمنی مشخص جنگیده‌بود، اما در بازه روایت این فیلم او را در حال نبرد با اشراری می‌بینیم که در میان مردم عادی زندگی می‌کردند.