جوان آنلاین: طولانی‌ترین شب سال از جمله صفات بارز شبی است که بدون منت و با هنرمندی دل‌های مردمان را به یکدیگر گره زده و موجبات شادی و سرور انسان‌ها را فراهم آورده است. هنوز خاطرات خوش کودکی در شب‌نشینی‌های دراز شب چله به یادگار در اذهان باقی مانده و مزه تنقلات و میوه‌های متنوع آن از ذائقه‌ها پاک نشده است، حال بماند که اسحار داستان‌های گوش‌نواز پدرپدر و مادرمادر گرمابخش محفل محیط سردمان بود و البته با نگاهی به گذشته شیرین از کف رفته، بی‌تردید امروز و فردای شب‌های چله را باید غنیمت شمرد.
پس از ثبت شب یلدا در فهرست ملی و جهانی، خواه‌ناخواه بر اهمیت این شب فرخنده افزوده شده و در این راستا بازشناسی سنت‌های کهن مرتبط در اقصی نقاط ایران و فراتر از آن در ایران فرهنگی شامل کشور‌هایی که برای شب یلدا و سنت‌های ارزشمند آن احترام قائلند، بسیار ضروری است. امروز با شنیدن نام یلدا ناخودآگاه طولانی‌ترین شب سال در ذهن‌ها تداعی شده و این در حالی است که رسوم و سنن مرتبط با این شب همچون دید و بازدیدها، شب‌نشینی تا پاسی از شب و گفت‌وشنود‌های آن، بخشی جدایی‌ناپذیر از شب چله بوده و در واقع به صراحت می‌توان گفت که برگزاری آیین و سنت‌های مورد اشاره است که شب یلدا را یلدا کرده و تنها عنوان طولانی‌ترین شب- بدون همت بلند مردمان فرهیخته ما و بدون دور همنشینی‌ها- نمی‌توانسته و نخواهد توانست برای یلدا این همه شکوه خلق کند. در این میان آنچه نباید از آن غافل ماند، پاسداشت رسوم و آداب ارزشمندی است که باید مورد توجه قرار گیرد و برای ترویج سنن نیکوی آن اهتمام ورزید. دید و بازدید خانواده، مرور خاطرات گذشته و صیانت از فرهنگ غنی میراث ناملموس و در حد توان ثبت‌و‌ضبط سخنان گوهربار بزرگان که شاید با گذشت دهه‌ها در قالب رمان یا داستان و بالاتر از آن به عنوان سند به کار آید، از جمله نکات مهمی است که همواره باید مدنظر باریک‌بینان قرار گیرد.
شاهنامه‌خوانی، تفأل به دیوان حافظ، داستان‌خوانی همراه با صرف تنقلات و انواع غذا‌های سنتی و میوه‌های متنوع در مجموع شبی به‌یادماندنی را برای ایرانیان رقم زده است، گویی که با گرمای محفل‌مان، مهیای استقبال از سرمای زمهریر زمستان می‌شویم. با آنچه بیان شد علاوه بر همه ویژگی‌ها و برنامه‌های مخصوص شب یلدا، کوتاه‌شدن عمر سیاهی و آغاز تدریجی غلبه نور بر تاریکی بشارت بزرگی است که این شب قابل احترام برای ما به ارمغان می‌آورد. خاص‌ترین و بلکه بهتر بگویم ترین‌ها در فهرست جهانی گینس ثبت می‌شوند و شاید اگر چه طول عمر یلدا از شب قبل از خود در حد یک ثانیه باشد، اما همین یک ثانیه کفایت می‌کند تا یکی از ترین‌ها (طولانی‌ترین شب سال) را به خود اختصاص دهد و با آیین‌های منحصربه‌فردی که به همراه دارد، شبی ماندگار و وصف‌ناپذیر را برای آحاد مردم رقم زند. با بررسی فرهنگ و تمدن غنی این سرزمین گوهربار، به خوبی درخواهیم یافت آداب، رسوم و سنن ارزشمند فراوانی در سطح ملی، استانی و مناطق مختلف رواج داشته و حیرت‌انگیز آنکه هر کدام از آن‌ها در نوع خود بی‌نظیر بوده است و اغلب موجبات سرور و نشاط اجتماعی مردمان را فراهم می‌آورد. قابل توجه آنکه پشت هر آیین و رسومی، فلسفه و حکمتی وجود داشته و جنبه اجتماعی آن بسیار پررنگ است و در راستای اصلاح و تعالی امور گام برمی‌دارد. اکنون بر این امر مهم بسیار واقفیم که از گذشته‌های بسیار دور و تا امروز معاصر، فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌های بی‌شماری در سطح کشور عزیزمان ساری است که بنا بر وظیفه ذاتی، صیانت، مراقبت، ترویج، اشاعه و شناساندن آن‌ها در قالب برگزاری مراسم و جشنواره‌ها بر وزارتخانه مربوط فرض است و این مهم نیز مسئولیت را از دیگران و آحاد ملت سلب نخواهد کرد. بپذیریم یا نه، طولانی‌ترین عمر انسان نیز در مقابل تاریخ و پیش از تاریخ همچون چشم بر هم زدن یا شاید کوتاه‌تر از آن باشد، بنابراین با علم و آگاهی به این نکته باریک‌تر از مو باید هم و غم خویش را صرف حراست از مواریث ارزشمند مادی و معنوی کرد و در این راه پرافتخار بر شناسایی و معرفی فرهنگ‌های سرزمین ایران، از جان مایه گذاشت تا با پیمودن راه پیش رو بتوانیم در حد بضاعت دین خویش را به این آب و خاک مقدس ادا کنیم، چه اینکه در حوزه‌های مختلف از قبیل فرهنگ و تمدن، نعمت از سوی ایزد توانا بر ما مردمان ایران تمام شده است. باشد که با صیانت از داشته‌های خویش، قدردان نعمت‌های بی‌پایان پروردگار قادر متعال باشیم.
* سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی استان گیلان
