تأثیر ۴۰ درصدی امتحانات نهایی در کنکور و حساسیتی که این اثرگذاری به همراه داشته، خیلی‌ها را به طمع انداخته تا برای کسب درآمد از این آزمون‌ها تور پهن کنند. این تور پهن کردن‌ها، اما به برگزاری کلاس و فروش کتب کمک درسی و جزوه و شکل‌گیری مافیایی مشابه مافیای کنکور منتهی نمی‌شود. گروهی از افراد کلاهبردار در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با ادعای فروش سؤالات امتحان نهایی به دنبال اغفال دانش‌آموزان هستند. در حالی که رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش پیش از این تأکید کرده‌بود «معنای افشا قبل از حضور دانش‌آموز در سر جلسه امتحان است که به هیچ عنوان این امر، شدنی نیست، اما ما برای این موضوع برنامه‌ریزی کرده‌ایم که ساعت ۸:۳۰ سؤال را منتشر کنیم تا بازار افراد سودجو را بر هم بزنیم، در این صورت اطمینان داریم دانش‌آموزان تحت مراقبت در حال آزمون دادن هستند.» حالا هم رئیس پلیس فتا پایتخت با تأکید بر اینکه ادعای فروش سؤالات امتحانات نهایی ترفند کلاهبرداران است از تشکیل کارگروه مشترک با وزارت آموزش و پرورش خبر داد و گفت: «طی چند روز اخیر توانستیم هفت نفر از فروشندگان سؤالات امتحان نهایی در تهران را شناسایی و دستگیر کنیم.»
امتحانات نهایی و سهم آن‌ها در کنکور یکی از موضوعاتی است که موافقان و مخالفان خودش را دارد. مخالفانی که معتقدند با شکل‌گیری امتحانات نهایی به شکل و شمایل کنونی و تأثیر ۴۰ درصدی آن بر نتیجه نهایی کنکور که البته قرار است به ۶۰ درصد افزایش یابد با چالش‌هایی همچون خرید و فروش سؤالات امتحان نهایی و شکل‌گیری مافیا‌هایی نظیر مافیای کنکور در حوزه امتحانات نهایی مواجه می‌شویم. موافقان، اما معتقدند با این روش تازه فرصت برابرتری به پشت کنکوری‌ها داده می‌شود و مرجعیت به معلم و کتاب درسی برگردد. فارغ از نظرات موافقان و مخالفان امتحانات نهایی، در نهایت افزایش اهمیت این آزمون‌ها موجب‌شده کلاهبرداری‌های وسیعی پیرامون آن شکل بگیرد و باند‌هایی تشکیل شود.
ادعای خرید و فروش سؤال و تقلب در امتحان نهایی
علی امرایی، عضو دیده‌بان شفافیت و عدالت یکی از افرادی است که پیش از این از فروش سؤالات امتحان نهایی خبر داده و گفته‌بود: «برخی سؤال‌های امتحان نهایی امسال کمتر از ۲۰دقیقه بعد از آغاز فرآیند آزمون در سطح فضای مجازی منتشر شد.»
از نگاه وی با این شیوه تازه، تقلب در میان دانش‌آموزان افزایش پیدا می‌کند و نهادینه می‌شود. وی تأکید کرده‌بود: «مافیای جدیدی در نظام سنجش و پذیرش به‌وجود آمده تحت عنوان مافیای معدل است.»
طبق اظهار‌نظر امرایی قرار بود کمر مافیای کنکور را بشکنیم، اما خودمان شکست خوردیم. یک شاخه دیگر از مافیای معدل مافیای مدارس غیرانتفاعی است. همچنین تأثیر قطعی معدل برای ورود به دانشگاه به‌ضرر داوطلبان مناطق محروم است.
تکذیب تقلب در آزمون امتحان نهایی
شاید در واکنش به همین صحبت‌ها بود که محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش در تشریح جزئیات برگزاری امتحانات نهایی اینگونه توضیح داد: «رؤسای حوزه‌های آزمون، سؤالات را دریافت کرده و در اتاق قرنطینه تکثیر، فایل بارگذاری خواهد شد تا در روز آزمون، دقایقی قبل از برگزاری آزمون، رمز به رئیس حوزه اجرا برای تکثیر ارسال خواهد شد. تمام حوزه‌های امتحانی به دوربین، راکد‌های موبایلی و دستگاه‌های سیگنال‌یاب مجهز هستند همچنین برای هر حوزه اجرا نیز حفاظت آزمون در نظر گرفته‌ایم که امنیت برگزاری امتحان را تأمین می‌کنند. همچنین احراز هویت و حضور و غیاب شرکت‌کنندگان، امسال الکترونیکی شده‌است تا آزمون نهایی به نحو احسن برگزار شود.»
زارعی با تأکید بر اینکه امکان افشای سؤالات به هیچ عنوان وجود ندارد، اما سؤالات پس از برگزاری آزمون ممکن است منتشر شود که این موضوع به معنای افشای سؤالات نیست، زیرا دانش‌آموز در جلسه حضور دارد و در حال پاسخ به سؤالات امتحان است، گفت: «سؤالات توسط ابزار‌های مختلف مانند خودکار، عینک و دکمه تصویربرداری و ارسال می‌شود و می‌گویند سؤالات افشا شده در حالی که معنای افشا قبل از حضور دانش‌آموز در سر جلسه امتحان است که به هیچ عنوان این امر شدنی نیست. برای این موضوع برنامه‌ریزی کرده‌ایم که ساعت ۸:۳۰ سؤال را منتشر کنیم تا بازار افراد سودجو را بر هم بزنیم، در این صورت اطمینان داریم دانش‌آموزان تحت مراقبت در حال آزمون دادن هستند.»
کلاهبرداران سؤالی در اختیار ندارند
سرهنگ رامین پاشایی، معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتا با اشاره به اینکه موضوع تقلب در آزمون چه امتحانات نهایی و چه کنکور، چند سالی است باب شده می‌افزاید: «نکته قابل‌تأمل این است که مجرمان با مانیتورینگ فضای رسانه‌ای پلتفرم مجرمانه طراحی کرده و با تبلیغات وسیع و گسترده ادعای فروش و عرضه سؤالات آزمون را دارند.»
معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتا با بیان این مطلب که در تقویم امنیتی پلیس فتا نیز کارگروه ویژه رسیدگی به موضوع فروش و تقلب در آزمون از اواسط اردیبهشت ماه تشکیل شده و فضای مجازی را رصد می‌کند، می‌افزاید: «چند باند مجرمانه در تهران بزرگ، البرز و زنجان شناسایی و منهدم شدند؛ در این راستا تعداد زیادی تارنما و شماره حساب بانکی نیز شناسایی و مسدود شده و برای دستگیرشدگان هم پرونده قضایی تشکیل شده است.»
به گفته وی نکته مشترک تمام اقدامات این باند‌های کلاهبرداری تبلیغات وسیع در فضای مجازی است. جالب‌تر از همه اینکه تمام افرادی که دستگیر شده‌اند در هنگام دستگیری و بازجویی اعلام کرده‌اند که اصلاً دسترسی به سؤالات نداشته‌و روش کارشان این گونه بوده‌است که بعد از واریز پول توسط متقاضیان آن‌ها را بلاک کرده و دیگر پاسخگو نبوده یا اینکه نمونه سؤالات ادوار گذشته کنکور و امتحانات نهایی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دادند.
به گفته پاشایی متأسفانه بر اساس پرونده‌ها و شکایت‌های انجام‌شده بیش از ۷۵ درصد خانوادهها از عملکرد سایبری و واریز وجه توسط فرزندانشان اطلاع نداشتند که این امر نظارت کافی والدین بر فرزندان را بیش از پیش می‌طلبد. پاشایی، انتشار تصویر برگه سؤالات امتحانی را هنگام آزمون اقدامی در راستای عرض اندام افراد یا بی‌اعتبارسازی می‌داند و با اطمینان نسبت به دروغ بودن ادعای خرید و فروش سؤالات امتحان نهایی می‌گوید: «یکی دو مورد در این خصوص داشته‌ایم که سؤالات بعد از آزمون منتشر شد، اما اینکه سؤالات قبل از امتحان لو رفته باشد منتفی است، اگرچه باید مراقبان آزمون در این زمینه تلاش خود را کرده و کلیه پروتکل‌های امنیتی را رعایت کنند.»
دستگیری ۷ فروشنده سؤالات امتحان نهایی
سرهنگ داود معظمی گودرزی، رئیس پلیس فتا پایتخت نیز با تأکید بر اینکه ادعای فروش سؤالات امتحانات نهایی ترفند کلاهبرداران است، از تشکیل کارگروه مشترک با وزارت آموزش و پرورش خبر می‌دهد و می‌گوید: «طی چند روز اخیر توانستیم هفت نفر از فروشندگان سؤالات امتحان نهایی در تهران را شناسایی و دستگیر کنیم.» رئیس پلیس فتا پایتخت به خانوادهها توصیه می‌کند: «نظارت بیشتری بر فعالیت مجازی فرزندانشان داشته و ضمن آگاهی دادن به آن‌ها در مواجهه با موارد مشکوک مراتب را به پلیس فتا با شماره ۰۹۶۳۸۰ اطلاع دهند.»
