زمانی که در مارس ۲۰۱۱ بحران سوریه شروع شد شاید کمتر کسی تصور میکرد که یک دهه بعد همه کشورهای متخاصم منطقه که در راستای حمایت از تروریستها پشت دولت قانونی بشار اسد، رئیسجمهور سوریه را خالی کردند از اقدام خود پشیمان شده و مجدداً دست دوستی به سمت دمشق دراز کنند، اما این رؤیا امروز رنگ واقعیت به خود گرفته است و رهبران عرب برای عادیسازی روابط با دمشق صف کشیدهاند.
در همین رابطه، وزرای خارجه اتحادیه عرب روز شنبه در شهر قاهره پایتخت مصر طی یک جلسه مشورتی پشت درهای بسته درباره بازگشت مشروط سوریه به اتحادیه عرب پس از غیبت ۱۲ ساله، توافق کردند. به گزارش العربیه، «در پیشنویس این تصمیم که متعاقباً منتشر میشود، آمده است که شرکت هیئتهای سوری در جلسات اتحادیه عرب از روز یک شنبه از سرگرفته خواهد شد.» به گزارش المیادین، احمد الصحاف، سخنگوی وزارت خارجه عراق در این باره گفت: «آنچه که بغداد در طول سالهای دراز برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب انجام داده بود، امروز نتیجه داد و این اقدام به نفع امنیت منطقه و امنیت سوریه خواهد بود.» سامح شکری، وزیر خارجه مصر هم در این نشست تأکید کرد که جامعه جهانی باید به تعهدات خود در قبال سوریه و مردم سوریه برای بازگشت این کشور به همان صورت که ما دوست داریم، متعهد باشد. او گفت که ما همه باید به مسئولیت تاریخی مبنی بر ایستادن در کنار مردم سوریه و بستن صفحه حزنآلود از تاریخ آنها عمل کنیم. سامح شکری گفت که بحران سوریه راهحل نظامی ندارد و این راهحل باید سیاسی باشد. او گفت که دولت سوریه و همچنین نیروهای ملی مسئولیت اصلی دستیابی به راهحل سیاسی را برعهده دارند.
جمال رشدی، سخنگوی اتحادیه عرب گفت که وزرای خارجه این اتحادیه درباره لغو تعلیق عضویت دمشق تصمیمگیری خواهند کرد. وی همچنین گفته بود که در این نشست نتایج نشستهای وزیران خارجه کشورهای عربی که در عربستان و اردن برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب برگزار شد و دعوت از دمشق برای نشست بعدی سران اتحادیه عرب در ریاض مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
عادیسازی پس از ۱۲ سال
بحث بازگشت سوریه به اتحادیه عرب از سال گذشته از سوی برخی کشورهای عرب از جمله الجزایر مطرح شد و مقامات این کشور تلاش زیادی کردند تا رهبران عرب را نسبت به اجرای این مسئله متقاعد کنند، اما عربستان سعودی و قطر از مخالفان جدی بازگشت سوریه به جمع اعراب بودند، ولی پس از وقوع زلزله ۵/۷ ریشتری سوریه در بهمنماه گذشته کشورهای عربی پس از ۱۲ سال به سمت دمشق متمایل شدند و این روزها بیشتر آنها در مسیر عادیسازی روابط قرار دارند و در هفتههای اخیر هم دیدارهای متعددی بین مقامات عربی و مقامات سوری انجام شده است تا راه بازگشت این کشور به اتحادیه عرب تسریع شود.
موافقت کشورهای عربی برای تحویل کرسی سوریه، درحالی است که امریکا در هفتههای اخیر تلاش کرد اعراب را از دوستی با سوریه برحذر دارد و پیششرطهایی را در این زمینه اعلام کرده بود، اما سران عرب منطقه وقعی به پیشنهادات واشنگتن ننهادند و با تحویل کرسی سوریه در اتحادیه عرب به واشنگتن دهنکجی کردند که این روزها تحولات منطقه در مسیر مخالف با سیاستهای آن در جریان است.
در سال ۲۰۱۱ مقامات عربی به این بهانه که دولت بشار اسد مخالفان داخلی را سرکوب میکند، عضویت این کشور را در اتحادیه عرب تعلیق و روابط خود را با دولت سوریه قطع کردند، اما کسانی که اعراب آنها را به عنوان شهروندان سوری جا زده بودند، تروریستهایی بودند که از ۸۰ کشور جهان و با حمایتهای مالی شیخنشینهای خلیج فارس روانه سوریه شده بودند تا خلافت ادعایی خود را تأسیس کنند. شیوخ عرب خلیج فارس در آن زمان تصور میکردند که به زودی دولت بشار اسد سرنگون خواهد شد، اما با وجود حمایتهای گسترده عبری-عربی-غربی از تکفیریها، روند تحولات بر وفق مراد دشمنان پیش نرفت و ارتش سوریه و همپیمانانش توانستند با شکست تروریستها، جشن پیروزی بگیرند. اعراب هم که از تحقق طرحهای خود ناامید شده بودند در چرخشی ۱۸۰ درجهای به سمت متحد سابق خود بازگشتند.
سفر علنی بشار اسد به برخی کشورهای عرب خلیج فارس در ماههای اخیر بیانگر این است که پایههای قدرت او در عرصه داخلی و بینالمللی تحکیم شده است و قدم زدن در پایتختهای عربی، این مسئله را یادآوری میکند که با وجود تلاشهای غرب و اسرائیل برای سرنگونی دولت سوریه، او همچنان در رأس قدرت قرار دارد.
استفاده از تجربه سوریه علیه تروریسم
سوریه در دهههای گذشته یکی از کشورهای تأثیرگذار در اتحادیه عرب بود و بازگشت آن به اتحادیه عرب، میتواند در بالا بردن وزن و جایگاه این نهاد منطقهای مؤثر باشد. باتوجه به اینکه دولت سوریه تجارب زیادی در مقابله با گروههای تروریستی کسب کرده است، میتواند این تجارب را در اختیار کشورهای دیگر قرار دهد تا با مساعدت همدیگر ریشه تروریسم در خاورمیانه را بخشکانند. همچنین اتحاد عربی، اعتماد به نفس ارتش سوریه را برای نابود کردن عناصر باقیمانده تکفیریها در استان ادلب نیز بالا میبرد و آنها میتوانند با پشتگرمی اعراب که زمانی حامیان همین تروریستها بودند، طومار این گروهها را درهم بپیچند.
دولت سوریه در طول جنگ داخلی با وجود فشارهای گسترده جهانی، با تحمل درد و رنج بسیار، اما با عزت نفس در برابر دشمنان ایستاد و به تنهایی جور کشورهای عربی را در مقابل رژیم صهیونیستی به دوش کشید و اجازه نداد صهیونیستها و غرب طرحهای شوم خود همچون «خاورمیانه بزرگ» را محقق کنند. بازگشت سوریه به اتحادیه عرب که با آشتی ایران و عربستان سعودی همزمان شده است، میتواند همگرایی بین کشورهای منطقه را تقویت کند و این مسئله هشداری جدی علیه رژیم صهیونیستی است که دست از ماجراجوییهای خود در سوریه و فلسطین بردارد.