زمزمهها برای آتشبس جنگ اوکراین بیش از هر موقع دیگری به گوش میرسد، به خصوص که پیروزی احتمالی جمهوریخواهان در انتخابات کنگره، کار رئیسجمهور امریکا برای حمایت از اوکراین را دشوار میکند. بحثهایی درباره فشار دولت بایدن بر اوکراین برای رفتن به سمت آتشبس مطرح شده؛ موضوعی که البته کالین کال، معاون وزیر دفاع امریکا آن را رد کرده است. اینکه دبیرکل ناتو گفته آتشبس نباید با شرایط روسیه باشد، صرفنظر از شرط و شروطی که دو طرف برای آن قائلند، نشان میدهد تعلیق جنگ، بیش از هر موقع دیگری طی ۹ ماه گذشته مطرح است.
به گزارش «جوان» ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین روز سهشنبه در پیام ویدئویی از امریکاییها خواست در حمایت از اوکراین در جنگ با روسیه «اتحاد راسخ و استوار خود را حفظ کنند.» همان روز زلنسکی با لیندا توماس گرینفیلد، نماینده امریکا در سازمان ملل ملاقات کرد؛ دیداری که در آن نماینده امریکا به زلنسکی گفت: «واشنگتن حمایت دوحزبی به اوکراین ارائه داده و جو بایدن، رئیسجمهوری امریکا متعهد است در این راستا با کنگره امریکا همکاری کند و به این همکاری ادامه دهد.» با وجود این اطمینان طرف امریکایی، نتایج اولیه انتخابات کنگره که پیروزی جمهوریخواهان را نشان میدهد، بیانگر آن است که شرایط برای کییف در حال سخت شدن است. جمهوریخواهان برخلاف بایدن اعتقاد زیادی به حمایت تام و تمام از اوکراین ندارند و به جای آن میگویند که دولت امریکا باید بر داخل متمرکز شود، این چشمانداز کار را بر کییف دشوار خواهد کرد. زمزمهها درباره نرمش در واشنگتن و پایتختهای اروپایی بیش از هر موقع دیگری به گوش میرسد. با وجود لفاظیهای دولت بایدن درباره حمایت از کییف، واشنگتنپست روز شنبه پنجم نوامبر از قول منابع مطلع فاش کرد که ایالاتمتحده به طور خصوصی اوکراین را تشویق کرده است برای مذاکره با روسیه آماده باشد. هر چند کالین کال، معاون وزیر دفاع امریکا در امور سیاستگذاری در جمع نویسندگان دفاعی مستقر در واشنگتن گفت که موضع امریکا این نیست که «اوکراینیها را پیش از آنکه آمادگی داشته باشند» وادار به این کند که «با روسیه وارد گفتگو شوند» و تأکید کرد که «میخواهیم (اوکراینیها) در موضعی قرار بگیرند که هر وقت آمادگی داشتند، از موضع قدرت به گفتگو بنشینند» ولی بحثها درباره آتشبس جدیتر از چیزی است که تصور میشود. وال استریت ژورنال روز دوشنبه فاش کرد مشاور امنیت ملی جو بایدن و دستیاران ارشد کرملین در ماههای اخیر برای کاهش خطر درگیری گستردهتر بر سر اوکراین گفتگوهای خصوصی داشتهاند و دیروز هم بلومبرگ گزارش کرد انتظار میرود روسیه و امریکا طی هفتههای آینده گفتگوها بر سر از سرگیری بازرسیها از سایتهای تسلیحات اتمی ذیل پیمان نیواستارت (استارت نو) را مجدداً آغاز کنند.
کییف نمیپذیرد
هر چند مذاکرات برای «استارت» و تماسهای پشت پرده کاخ سفید- کرملین ظاهراً برای مدیریت کشمش بین دو طرف انجام شده ولی توقف شعلههای جنگ در اوکراین لازمه هرگونه تنشزدایی جدی بین امریکا و روسیه است. تحت چنین شرایطی بحثها درباره آتشبس احتمالی طی روزهای گذشته در حال تشدید است. «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ائتلاف نظامی ناتو در سخنرانی در جریان کنفرانس تغییرات آبوهوایی سازمان ملل تأیید کرد: «این بلوک نظامی خواستار توقف خصومتهاست» ولی گفت که آتشبس در اوکراین نباید بر اساس شروط روسیه اتفاق بیفتد. دبیرکل ناتو گفت: «اگر اوکراین به خواستههای روسیه پایبند شده و این حقیقت که روسیه حمله و اراضی را تصرف کرده بپذیرد، ریسک ادامه حملات وجود دارد.» به گفته استولتنبرگ، پایبند شدن اوکراین به خواستههای روسیه یک «خطر» برای همه است، چون نشان خواهد داد «استفاده از زور به کسی اجازه میدهد به اهداف سیاسی برای کسب کنترل کشورهای همسایه دست یابد.» البته «آندری رودنکو» معاون وزیر خارجه روسیه گفته به جز شرط اصلی که «اوکراین باید حسننیت خود را نشان دهد»، روسیه هیچ پیششرطی برای آغاز مذاکره با اوکراین ندارد. رودنکو که در جمع خبرنگاران صحبت میکرد، در عین حال گفت: «اوکراین قانونی را به تصویب رسانده است که از انجام مذاکرات صلحآمیز با روسیه جلوگیری میکند.» همزمان مقامهای اوکراین در موضعی که نشان از اصرار آنها بر تداوم وضع جاری دارد، گفتهاند آتشبس با روسیه را قبول نخواهند کرد. «میخائیل پودولیاک» مشاور ارشد ولودیمیر زلنسکی سهشنبه گفت: «آتشبس به معنای توقف پاتکهای ما بوده و این موضوع به روسیه زمان میدهد تا به تجدید قوا بپردازد.» «پودولیاک» گفته است: «کاملاً واضح است که پوتین آماده مذاکرات نیست، برای همین با رئیسجمهور بعدی روسیه مذاکره خواهیم کرد.» به گفته مشاور رئیسجمهور اوکراین، کییف تنها پس از خروج نیروهای روسیه از اوکراین میتواند گفتگو با مسکو را از سر بگیرد.
تمایل مسکو به آتشبس
علاوه بر تمایل فزاینده امریکاییها به آتشبس، ظاهراً روسها نیز تحت شرایطی قرار دارند که آنها را به سمت چنین مسیری سوق میدهد. پیکی واسودوا دیروز در دیلی پایونیرز نوشت: کمبود تسلیحات، تجهیزات دفاعی، نیروی انسانی و موشک، شکست بزرگی برای روسیه است. واسودوا به صحبتهای روز ۲۶ اکتبر دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در جمع خبرنگاران اشاره کرده که گفته است، مشکلاتی در مورد تجهیزات صدها هزار مردی که تحت فرمان بسیج نسبی رئیسجمهور ولادیمیر پوتین برای جنگ در اوکراین فرستاده شدهاند، وجود دارد. به گفته واسودوا، این وضعیت روسیه را به آتشبس متمایل کرده است. نظامیان روس در نامهای که به نظر میرسد طی ۹ ماه گذشته بیسابقه است، خطاب به ژنرالهای خود نوشتهاند: ما را به «یک جنگ بیحاصل» فرستاده و «گوشت دم توپ کردهاید.»