نمایشگاه کتاب تهران در این دوره در حالی در مصلای تهران در حال برگزاری است که دو کتاب درباره توسعه سلول‌های بنیادی علاقه‌مندان به زیست مردان علمی کشورمان را به سوی خود فرامی‌خواند. سلول‌های بنیادی روایت دکتر حسین بهاروند و داستان رویان درباره مرحوم محمد کاظمی‌آشتیانی دو کتابی هستند که در این ارتباط عرضه شده‌اند که اولی در نسخه چهارم با ضمیمه تقریظ رهبر معظم انقلاب رونمایی شد و دومی در ویراستی جدید در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت.
کتاب «سلول‌های بهاری» خاطرات تولید و توسعه سلول‌های بنیادی به روایت دکتر حسین بهاروند از جمله آثاری است که از سوی انتشارات راه‌یار منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. اهمیت کتاب حاضر در خاطرات راوی است؛ کسی که برای اولین‌بار در سال ۱۳۸۲ به همراه همکارانش در پژوهشگاه رویان موفق شد سلول بنیادی انسانی تولید کند و به واسطه آن علم بیولوژی را به شدت تکان دهد. کتاب «سلول‌های بهاری» در این دوره به همراه تقریظ مقام معظم رهبری عرضه شده است. ایشان در این تقریظ ضمن تأکید بر انتشار کتاب «سلول‌های بهاری» فرموده‌اند: «کتاب دکتر بهاروند را منتشر کنید. خدا به آن و به خود آن انسان عزیز برکت دهد و او را برای اسلام و مسلمین حفظ فرماید.»
خاطرات یک دانشمند در قالب کتاب
دکتر بهاروند در سال ۱۳۸۷ نیز به همراه همکارانش موفق به تولید سلول‌های بنیادی پرتوان القایی انسانی شد. این فعالیت‌ها او و همکارانش را قادر ساخت شاخه‌های مختلف پزشکی بازسازی را در ایران پایه‌گذاری کنند. او تاکنون بیش از ۳۰ جایزه ملی و بین‌المللی از جمله جایزه رازی، خوارزمی، آیسسکو، آکادمی علوم جهان، یونسکو و جایزه مصطفی (نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام) دریافت کرده است.
بهنام باقری، نویسنده کتاب «سلول‌های بهاری» در طول مصاحبه‌هایی که با دکتر بهاروند انجام داده است، موفق شد خاطرات او را در قالب یک کتاب گردآوری کند. کتاب حاضر، اثری جالب است که مسیر پرفراز و نشیب تولید و توسعه سلول‌های بنیادی را شرح می‌دهد و خاطرات شیرین دکتر بهاروند، پژوهشگر و پدر دانش سلول‌های بنیادی در ایران را در دل خود جای داده است.
این کتاب با تمرکز عمیق و سازنده بر زندگی علمی دکتر بهاروند، به عنوان عضوی مؤثر و کارآمد در مسیر تولید و توسعه سلول‌های بنیادی سعی در ارائه تصویری کاملاً شفاف و دقیق از این حیات ارزشمند دارد؛ حیاتی که می‌تواند سرلوحه مسیر زندگی بسیاری از نوجوانان و جوانان قرار بگیرد.
ارائه سبک زندگی اسلامی- ایرانی
این کتاب علاوه بر جنبه علمی دارای جنبه سبک زندگی درست اسلامی- ایرانی (مسئله تربیت فرزند، همسرداری، احترام به والدین، اقوام و دوستان، الگوگیری صحیح از اطرافیان و بزرگان) و از همه مهم‌تر مفهوم توکل و توسل است؛ سبک زندگی‌ای که با پیشرفت جوامع و مدرنیته شدن روبه فراموشی رفته است.
در بخش‌هایی از این کتاب می‌خوانیم: «کار من عشق من است و به ساعات و سختی‌هایش فکر نمی‌کنم، در ضمن بزرگ‌ترین تفریح من هم است. سعی کنیم بعد داشته باشیم، برای مثال، تنها مشغله‌مان درس نباشد و سعی کنیم به ابعاد دیگری مانند ورزش، خانواده و درک مردم هم توجه داشته باشیم. به این ترتیب رشد، همه‌جانبه و متعادل می‌شود، به عبارتی اگر مغزتان بزرگ شود، دست و پای‌تان هم بزرگ می‌شود. خودتان که بزرگ شدید باید محیط اطراف‌تان را هم بزرگ کنید، وگرنه وقتی روی صندلی کوچک قبلی بنشینید، می‌شکند و با این کار حتی به دیگران هم آسیب می‌زنید. در این مسیر به پیشرفت دیگران نیز کمک کنیم. بزرگ بودن به پُست و مقام نیست، بلکه کمک به ساختن آینده‌ای بهتر است. همه ما متعهد به کمک برای پیشرفت دیگران هستیم. قبول مسئولیت‌های‌مان را به عنوان قبول چالش، وظیفه و تعهدی برای تسهیل پیشرفت جوانان نگاه کنیم؛ راهی برای رسیدن آن‌ها به روزی که بتوانند مایه حرکت بیشتر و پیشرفت بشریت شوند.»
نقل قولی از مرحوم آیت‌الله بهجت
بهاروند در ادامه به نقل قولی از مرحوم آیت‌الله بهجت اشاره می‌کند: «معتقدم به این دنیا آمده‌ایم تا با زندگی کردن قیمت پیدا کنیم، نه به هر قیمتی زندگی کنیم.» از آنجا که دو بار متولد نمی‌شویم، باید حداکثر بهره را از این فرصت ببریم. گاهی این زمان صرف تحقیق و مطالعه می‌شود، گاهی خواب، گاهی خوراک، گاهی ورزش، گاهی معاشرت با خوبان و گاهی سفر و کار‌هایی از این دست. زندگی لطف خداست و هر طور به آن بنگری همانطور می‌نماید. برای بعضی‌ها «هر چی سنگه، مال پای لنگه»، برای برخی هم «هر چی سنگه» چالشی است برای پخته‌تر شدن، پیروزی، پیشرفت و در نهایت مؤثر بودن. هر چه هدف بزرگ‌تر، مسیر بسیار سنگلاخی و پر نشیب و فرازتر...».
همچنین در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران شاهد عرضه کتاب دیگری با موضوع سلول‌های بنیادی بودیم. رونمایی از کتاب «داستان رویان» تاریخ شفاهی دکتر محمد کاظمی‌آشتیانی، مدیر پژوهشکده رویان اثری است که با ویراست جدید در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت.
این رونمایی با حضور محمدعلی زمانیان، نویسنده کتاب و مرتضی ضرابی، عضو پژوهشکده رویان و مدیر بانک خون بند ناف، در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
اشاره به توصیف رهبر معظم انقلاب از مرحوم آشتیانی
ضرابی درباره شخصیت دکتر آشتیانی این طور گفت: «بهترین توصیفی که می‌شود از مرحوم آشتیانی کرد، همان چیزی است که در بیانات مقام معظم رهبری بوده است. ایشان در وصف دکتر آشتیانی فرمودند: «ایشان به عنوان یک شخصیت ارزشمند کانون امید و ابتکار و نوآوری، از فرزندان صالح انقلاب، از رویش‌های مبارکی هستند که آینده درخشان علمی کشور را نوید می‌دهند.» همچنین مقام معظم رهبری روحیه جهادگری را جزئی از شخصیت دکتر آشتیانی می‌دانستند و از دکتر کاظمی به عنوان یک دانشمند دلسوز و جهادگر مخلص یاد می‌کردند که با دین‌باوری راه‌های پرفراز و نشیب زندگی را طی کرده است.
ضرابی در ادامه افزود: دکتر آشتیانی بنیانگذار پژوهشکده رویان و تحقیقات سلول‌های بنیادی کشور بوده‌اند. متأسفانه در زمانی از میان ما رفتند که کار‌های ارزشمندی را اجرا کرده بودند. راه‌اندازی پژوهشکده رویان با هدف درمان ناباروری در زمانی اتفاق افتاد که شاید بیشترین ارز از کشور خارج می‌شد. مرحوم کاظمی‌آشتیانی با دقت و درایتی که داشتند و موقع‌شناسی این شرایط، روی این موضوع کار و تیمی از متخصصان زنان و ناباروری جمع کردند. ایشان این کار را در یک پژوهشگاه کوچک در رویان شروع کردند. با تلاشی که داشتند، کار به جایی رسید که ما الان بزرگ‌ترین مرکز درمان ناباروری را در سطح کشور داریم که یکی از مراکز پیشرو در درمان ناباروری شناخته می‌شود. نکته مهم که رهبر معظم انقلاب هم در کلام‌شان اشاره کرده‌اند، این است که عنصر دین‌باوری در سازوکار‌های علمی ایشان وجود داشت.
ضرابی، عضو پژوهشکده رویان افزود: در سال ۱۳۸۱ مرحوم دکتر نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب نوشتند و در آن زمان خیلی ساده بحث سلول‌های بنیادی را ترسیم کردند. در عین حال گفتند بحث مسائل اخلاقی هم وجود دارد و اگر ما این کار را شروع کنیم، ممکن است مجامع مختلف ما را سرزنش کنند.
این ثروت را برای کشور به ارمغان بیاورید
مرتضی ضرابی با اشاره به نامه‌ای که در دی ماه۱۳۸۱ به دست رهبری رسید، گفت: رهبر معظم انقلاب دو هفته بعد از این نامه، در جواب به دو نکته اشاره کردند. ایشان فرمودند: «به دوستان بگویید با همت و پشتکار این ثروت را برای کشور به ارمغان بیاورند، ولی مراقب باشند این کار به ساختن قطعات یدکی انسان منتهی نشود.» این زمانی بود که حتی دانشگاه‌های ما هنوز وارد فیلد تحقیقاتی سلول‌های بنیادی نشده بودند، ولی رهبر معظم انقلاب با ظرافت به این نکته اشاره کردند؛ چیزی که ما بعد از ۲۰ سال به آن رسیدیم.»
ضرابی معرفی افرادی همچون دکتر آشتیانی را از ضروریات دانست و اذعان کرد: «اساساً لازم است افرادی مثل دکتر آشتیانی به عموم مردم به عنوان یک الگو معرفی شوند. یک بخشی از معرفی این‌ها توسط افرادی صورت می‌گیرد که با آن‌ها حشر و نشر داشتند. مقام معظم رهبری درباره دکتر آشتیانی توصیفاتی دارند که شاید درباره هیچ کس چنین توصیفاتی نکرده باشند. این نشان‌دهنده این است که باید به این شخصیت پرداخته شود. الان کسانی هستند که در دانشکده رویان دانشجو شده‌اند. این‌ها تأثیرات شناخت دکتر آشتیانی و فعالیت‌های اوست.»
میراث علمی و فرهنگی نباید گمنام بمانند
محمدعلی زمانیان، نویسنده «داستان رویان» در ادامه مراسم گفت: امثال دکتر آشتیانی ویژگی‌های خاصی دارند، اما آنچه من را برای نوشتن این کتاب ترغیب کرد، جامعیت شخصیت ایشان بود. نوشتن روایات و خاطرات زندگی ایشان باعث شد من برای نوشتن کتاب عزمم را جزم کنم. این کتاب بعد از گذشت ۱۲ سال از فوت دکتر آشتیانی نوشته شده است و علتش این بود که افرادی همچون دکتر آشتیانی به دلیل شغل و موقعیت کاری باید به نوعی گمنام بمانند و زمان زیادی سپری می‌شود که شناخته شوند. علت دیگر این است که در این دوره آنقدر که به مشاهیر دیگر حوزه‌ها پرداخته می‌شود، نوبت به امثال دکتر آشتیانی نمی‌رسد. این‌ها میراث علمی و فرهنگی کشور ما هستند و باید برای نسل‌های بعدی و دیگر جوامع الگو باشند.
