سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: ۲۴ بهمن ماه، اتوبوس حامل نیروهای سپاه در محور خاش- زاهدان بر اثر حمله تروریستی منفجر شد. این اتفاق تروریستی که با محکومیت یکپارچه در داخل کشور همراه شد، علاوه بر یادآوری مظلومیت نیروهای پاسدار امنیت کشور، یک نگاه سینمایی را نیز در پی داشت و آن اهمیت نشان دادن عوارض ناگوار تفکرات تروریستی است که با کمک نیروهای خارجی در منطقه دست به جنایت میزند و هر از چندگاهی با عملیاتهای کور تروریستی باعث به خاک و خون کشیده شدن تعدادی از هموطنان میشود.
سینمای استراتژیک سینمایی در خدمت منافع ملی
«اطلاق «استراتژیک» به مفهوم کلی «سینما»، ناظر بر «سطح» بررسی است. «سینمای استراتژیک Strategic Cinema» سینمای در سطح کلان است که در سطوح پایینتر از آن میتوان «سینمای تاکتیکی Tactical Cinema» و «سینمای تکنیکی Technical Cinema» را تعریف نمود. اساساً «استراتژی Strategy» مفهومی نظامی است. دانش یک ژنرال یا یک امیر نظامی دانش جنگیدن نیست بلکه دانش اصلی و تخصصی او «استراتژی» است. استراتژی دانش حفظ بقا یک حوزه و سیستم است، بنابراین «استراتژی» را امروزه به عنوان «علم بقا» میشناسند. بر این اساس وقتی سخن از سطح استراتژیک میشود، به مؤلفهها و عناصری اشاره میشود که بقای سیستم منوط به آنها هستند.» با این تعریف تمامی آثاری را که متضمن منافع ملی کشورمان است میتوان در ذیل سینمای استراتژیک تعریف کرد. موضوعاتی مانند «دفاع مقدس»، «مقاومت»، «منافع ملی»، «آرمانهای انقلاب اسلامی» و مسائل روزی مانند «تولید ملی» و «اقتصاد مقاومتی» در ذیل مسائل استراتژیک ردهبندی میشوند و ورود سینما به آنها به منظور تبیین این مفاهیم کلی در عمل به شکلگیری سینمای استراتژیک منجر میشود.
درخشش سینمای استراتژیک در جشنواره فجر
در سیوهفتمین جشنواره فیلم فجر چند اثر را میتوان دارای مصادیق سینمای استراتژیک دانست؛ آثاری که صرفاً به بیان یک درام به منظور سرگرم کردن مخاطب بسنده نکرده و تلاش کردهاند در قالب اثری سینمایی مفاهیم کلیتری را بیان و ذهن مخاطب را درگیر خود کنند. به طور مشخص میتوان در این دوره از جشنواره نام دو فیلم را به عنوان سینمای استراتژیک نام برد. «رد خون» و «شبی که ماه کامل شد» در قیاس با آثاری مانند «۲۳ نفر» یا «دیدن این فیلم جرم نیست»، دارای المانهای بیشتری از منافع ملی است، چه آنکه گام برداشتن اشتباه در سینمای استراتژیک میتواند منجر به محصولی شود که کارکرد عکس آنچه باید باشد را ارائه میدهد.
«شبی که ماه کامل شد» در مراسم اختتامیه جشنواره فجر توانست با کسب شش سیمرغ از جمله سیمرغهای بهترین فیلم و بهترین کارگردانی، مهمترین سیمرغهای این دوره از جشنواره فجر را به دست آورد. این موفقیت نشان داد سینمای استراتژیک حتی اگر در قیاس با دیگر آثار سینما از نظر تعداد در اقلیت مطلق باشد به دلیل کیفیت خوب میتواند تاثیر خود را در کلیت جشنواره باقی بگذارد.
«شبی که ماه کامل شد» را میتوان در کنار عنوان موفقترین فیلم سیوهفتمین جشنواره فیلم به عنوان پربحثترین فیلم این جشنواره نام برد؛ اثری که مسئلهای ملی را مطرح میکند و اگرچه این بحث در بطن یک داستان تراژدی خانوادگی بیان میشود، ولی ذهن بیننده را با خود درگیر میکند.
در «شبی که ماه کامل شد» بیننده میتواند روند تبدیل یک جوان عاشق پیشه و هنرمند را به یک تروریست خطرناک با تفکرات تکفیری ببیند؛ اتفاقی که باعث شده امنیت بخشی از کشورمان و حتی کشورهای همسایه شرقی هرازچندگاهی مختل شود.
نرگس آبیار، کارگردان فیلم «شبی که ماه کام شد» در نشست رسانهای این فیلم در جشنواره فجر، به اصحاب رسانه گفت: «من تنها از زاویه فائزه که یک زن است و عشقی که بین این دو وجود دارد به ماجرای رادیکالیسم دینی که در آن منطقه شکل گرفته نگاه و سعی کردم نشان بدهم حتی عشق هم در نتیجه این تفکر میتواند قربانی شود. انتخاب موضوع انتخاب پرریسکی بود ولی وقتی با موضوع مواجه شدم فکر کردم ما از ۱۱ سپتامبر به این طرف شاهد روند این نوع تفکر به خصوص در منطقه خودمان هستیم.»
آبیار اضافه کرد: «من در واقع این فیلم را به خاطر مردم این استان ساختم، به خاطر رنجی که بابت گروههای افراطگرای دینی میبرند و در واقع کمکی که آنها خواستند. میگفتند چه خوب میشد که فیلمی ساخته میشد ما مردم را از این تفکر جدا میکرد یا طایفه ریگی طایفه خیلی بزرگ با اصل و نسب و قدیمی هستند که پیشینه زیادی در مبارزه با استعمار دارند. من هم خواهشم این است که وقتی دربارهاش نقد مینویسید، خیلی کلمه ریگی را استفاده نکنید، چون این به یک طایفه بزرگ برمیگردد که من به آنها ارادت دارم.»
دقیقاً چند روز بعد از این اظهارات بود که حادثه تروریستی جدیدی در منطقه سیستان و بلوچستان رخ داد. اهمیت ساخت فیلم «شبی که ماه کامل شد» حداقل در نشان دادن تمایز میان مردم مظلوم سیستان و بلوچستان و افرادی که به دنبال ماجراجویی تروریستی در منطقه هستند، است.
سینمای ایران به ندرت سراغ موضوعات استراتژیک میرود و جای پرداخت به این موضوعات در سینمای ما همیشه خالی است، برای همین است که تولید تکنمونههایی از جنس «شبی که ماه کامل شد» میتواند موجی را در جامعه ایجاد کند. این فیلم به تنهایی میتواند بسیاری از سؤالهای مردم درباره اتفاقاتی مانند عملیاتهای تروریستی در سیستان و بلوچستان را پاسخ دهد.
حجتالاسلام مازنی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در اظهارنظری از عدم توجه سینما به انقلاب اسلامی گلایه کرده بود. مجلس شورای اسلامی که نهاد تقنینی است میتواند به راحتی با ارائه طرحی حمایتی زمینه تولید آثار استراتژیک را فراهم کند. کمک به تولید فیلمهای استراتژیک میتواند ضمن تبیین منافع ملی کشور در قالب یک روایت سینمایی، به آسیبشناسی مشکلات کشور نیز بپردازد و مانند فیلمی، چون «شبی که ماه کامل شد» نور را بر چهره تاریک تروریسم بتاباند.