جوان آنلاين: نمایندگی دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، بعد از گذشت 3 سال ثبت و تکرار اقدامات ضدایرانی امارات در سایت رسمی آژانس، نامه ای اعتراضی را خطاب به مسئولان این نهاد ارسال کرد؛ اقدامی که ضروری و بسیار مهم بود اما بسیار هم دیرهنگام.
مطالعات موردی در مورد آژانس بین المللی انرژی اتمی، ماهیت سیاسی و امنیتی این نهاد به اصطلاح تخصصی و فنی را ثابت کرده است. از همین روست که برخی بازیگران حتی برای مسائل دوجانبه نیز از این ظرفیت برای تحقق منافع ملی خود و علیه منافع ملی سایرین بهره گرفته اند. اما در کل، با اینکه تصور استفاده از آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان یک نهاد تخصصی هسته ای برای فعال سازی یا تعمیق مسائل امنیتی و سیاسی دوجانبه، مقوله ای دور از ادبیات و منابع علمی مرتبط با علم روابط بین الملل است، مطالعه موضوع زیر نشان می دهد که کشورهائی همانند امارات متحده عربی، برای خط و نشان کشیدن برای تمامیت ارضی کشورمان حتی این دریچه را نیز از نظر دور نداشته اند.امارات متحده عربی از زمانی که در زیرچتر حمایت و ائتلاف غرب قرار گرفته و جرات ابراز وجود در سطح منطقه ای را یافته است، مساله ادعاهای بی اساس علیه حاکمیت سرزمینی ج.ا.ایران بر برخی جزایر واقع در خلیج فارس را مطرح کرده است. در این زمینه، گاه از ظرفیت های شورای همکاری خلیج فارس یا اتحادیه عرب و گاه در سطح مجمع عمومی ملل متحد یا رسانه ها استفاده کرده است.
کشورمان با رفتار منطقی، حقوقی و رعایت حسن همجواری با این ادعاها برخورد کرده و «خویشتن داری» نموده است.
یک مسیر دیگر از این اقدامات ضد تمامیت ارضی کشورمان، طرح ادعاهای واهی در مورد نام خلیج فارس بوده است. طی یک دهه گذشته برخی دولتهای عرب منطقه و برخی دولتهای بیگانه و استکباری با جعل نام های دیگری برای خلیج فارس یا حذف «فارس» از نام آن تلاش کرده اند تا اهداف خود را دنبال کنند. به واقع، جنگ سرد این دولتهای عربی علیه حاکمیت ج.ا.ایران، در دو جبهه متفاوت پیگیری شده است.
به مغایرت این تلاشهای با موازین مسلم حقوقی بین المللی و خنثی بودن تاثیر این تلاشها، این دولتها به سمت «رویه سازی» حرکت نموده اند. در این رابطه، هر از چندگاهی، یک بیانیه، اظهارنظر، سند، تحلیل، نقشه، خبر و ... در سطح بین المللی به منظور جا انداختن این عناوین جعلی تولید می شود.
امارات طی سه سال گذشته، به دور از چشم ایرانیان و نهادهای روابط خارجی، آژانس را وسیله ای برای القای دو مساله غیرقانونی و ضدایرانی مذکور قرار داده است. این اقدام، نمونه ای از تلاش دولت امارات برای بین المللی کردن این ادعاها را از جمله با مطرح کردن آن در سازوکارها و نهادهای بین المللی جهانی و منطقه ای بوده است. این کشور حتی از ظرفیت های آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در این زمینه سوء استفاده کرده است.
در این رابطه، امارات در بخشی که اختصاص به ارائه جزئیات و محورهای وضعیت انرژی هسته ای در کشورها و موسوم به «پروفایل وضعیت هسته ای کشورها» Country Nuclear) (power Profile دارد و در سایت رسمی آژانس به صورت آن لاین منعکس می شود، از سال 2012 به بعد نقشه ای از سرزمین خود را ارائه کرده است که در آن هم از نام جعلی به جای خلیج فارس استفاده شده و هم برخی جزایر ایرانی در خلیج فارس نیز به عنوان جزئی از سرزمین این کشور معرفی شده است.
در واکنش به این اقدام، نمایندگی ایران در آژانس با ارسال نامه ای اعتراضی در آخر ماه اکتبر 2014، انتشار این نقشه در سایت آژانس را مورد اعتراض قرار داد. در واقع، در این رابطه آژانس مورد سرزنش قرار گرفته است. این در حالیست که سازوکارهای رصد تحولات مرتبط با این ادعاهای ضدایرانی و غیرقانونی، با تاخیری سه ساله فعال شده است. زیرا امارات همین نقشه را در سالهای 2012 و 2013 نیز در سایت آژانس منتشر کرده بود. در واقع، امارات نقشه کذائی خود را در مورد تغییر نام خلیج فارس و ادعاهای ارضی در مورد جزایر ایرانی، در سال 2012 وارد سایت آژانس کرده است. طی دو سال گذشته، متاسفانه این اقدام از چشم کارشناسان نمایندگی کشورمان در آژانس به دور مانده و تنها اخیراً تکرار این اقدام در سال 2014 موجب آشکار شدن این کار شده است. سفارت کشورمان در وین نیز هیچ گونه اعتراضی را پیش از این به اقدام غیردوستانه و غیرقانونی امارات انجام نداده است. این اقدام در سال گذشته میلادی نیز برای دومین بار تکرار شد بدون آنکه دیپلمات های ایرانی که درگیر کار آژانس هستند، از آن مطلع شوند.
بنابراین آنچه در ابتدای امر به نظر مهم می رسد، رفع کاستی ها بلکه تقویت ساختارهای رصد به موقع و دقیق رویدادهای مرتبط با امنیت ملی در سطح آژانس و دیگر نهادهای بین المللی است. در واقع، قبل از آنکه مساله را تحت عنوان ورود آژانس به چالشهای غیرهسته ای منطقه و ادعاهای بی اساس امارات در مورد جزایر ایرانی تلقی کنیم، باید به ضعف ها و کاستی های موجود در سامانه ها و سازوکارهای کارشناسی پایش رویدادهائی که در سطح روابط خارجی از جمله نهادهای بین المللی علیه امنیت ملی کشورمان صورت می گیرند، بررسی دقیقی انجام دهیم.
اعتراض نمایندگی ایران به آژانس که اخیراً طی نامه رضا نجفی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان های بین المللی مستقر در سوئیس صورت گرفت، چنین به نظر می آمد که این اولین بار است امارات چنین اقدام غیرقانونی و ضدحاکمیت سرزمینی ایران را انجام داده است. این در حالیست که با بررسی دقیق اسناد مربوط به پروفایل وضعیت انرژی هسته ای در کشورهای مختلف جهان که آژانس همه ساله منتشر می کند، 3 سال از این اقدام گذشته است.
در واقع، اماراتی ها این اقدام غیرقانونی و مذبوحانه را در سال 2012 انجام داده و همه ساله تکرار کرده اند. اما دیپلماسی ما تنها امسال متوجه این اقدام شده است. البته منبع این نقشه نادرست، سازمان اطلاعات مرکزی جاسوسی امریکا (سیا) عنوان شده است.
شکی نیست که اقدام امارات باید مورد اعتراض رسمی کشورمان قرار گیرد. در این رابطه، نه تنها آژانس باید از انتشار نقشه هائی که برخلاف نقشه های بین المللی هستند خودداری کند، باید اعتراض رسمی کشورمان از مجاری دیپلماتیک نیز به امارات منعکس شود. با این حال، پیام این رویداد برای امنیت ملی و سیاست خارجی ما اینست که واکنش به رویدادهای مغایر امنیت ملی در صورتی موثر و نافذ است که به موقع باشد. ایجاد سازوکارهای فعال، پر تحرک و باانگیزه برای رصد این رویدادها به ویژه رویدادهائی که در سطح نهادهای بین المللی صورت می گیرند، از الزامات مهم امنیت ملی در سیاست خارجی است. در این زمینه، اعتراض به اقدام امارات و آژانس می بایست در سال 2012 صورت می گرفت. در این صورت، شاید این اقدام غیرقانونی برای مدت 3 سال تکرار نمی شد.
امید است ساختار و سازوکاری در دستگاه دیپلماسی کشور به ویژه مرکز رصد تحولات ایجاد شود که در آینده این نهاد بتواند ضمن شناسائی سریع پدیده ها و رویدادهای مرتبط با منافع ملی، به صورت موثر و به موقع در خصوص آنها اتخاذ تدبیر نماید.
