شايد دليل چنين رفتار‌هايي ضعف در مهارت‌هاي شخصي شما باشد. ضعف در همدلي با نيازها و خواسته‌هاي اطرافيان با كارايي پايين در محل كار به شدت وابسته است. حتماً تا به حال با افرادي روبه‌رو شده‌ايد كه از هوش كافي برخوردار بوده اما در زندگي اجتماعي و شغلي خود موفق نيستند.
به توانايي افراد در شناخت و كنترل احساسات شخصي خود و ديگران و همچنين استفاده از اين توانايي براي تصميم‌گيري بهتر، تفكر خلاقانه، انگيزه بخشيدن به خود و ديگران، لذت بردن از سلامتي و روابط بهتر و زندگي شادتر، «هوش هيجاني» مي‌گويند. افرادي كه از هوش هيجاني بالايي برخوردارند افرادي با انگيزه، مهربان و صميمي بوده و مركز توجه در يك جمع هستند. هوش هيجاني به فرد كمك مي‌كند تا ارتباطات فردي موفق‌تري داشته باشد، بداند در كجا، چگونه صحبت كند و چگونه احساساتش را مديريت كند.
حال سؤال اينجاست، شما به عنوان يك سرپرست، مدير يا رهبر يك گروه چقدر به احساسات اطرافيان و كساني كه با آنها كار مي‌كنيد اهميت مي‌دهيد يا رفتار شما در عمل چگونه بوده است و چه تأثيري بر اعصاب و روان زيردستان خود داريد؟ با EQ(هوش هيجاني) چگونه براي خود و همكاران بهترين شرايط را فراهم آوريم؟
به طور كلي و مختصر مهارت‌هاي EQ را مي‌توانيم به چهار قسمت تقسيم كنيم؛ اين چهار قسمت عبارتند از:
- خود‌آگاهي- خود‌تدبيري- آگاهي اجتماعي- مديريت روابط
دو مهارت اول بيشتر به خود شما بر‌مي‌گردد در حالي‌كه دو تاي بعدي به رفتار شما نسبت به اطرافيان بستگي دارد.
خود‌آگاهي: خود‌آگاهي عبارت است از توانايي درك صحيح از احساسات خود در همين لحظه‌اي كه در آن هستيد و همينطور در شرايط مختلف و اينكه بدانيد در شرايط مختلف تمايل به چه عكس‌العمل‌هايي داريد. داشتن قدرت بالاي خود‌آگاهي نياز به تمركز روي احساساتي كه به نظر شما منفي است دارد كه البته اين كار ساده نيست. بايد اين را بخواهيد و تحمل كنيد. براي افزايش خود‌آگاهي بايد به احساسات و هيجانات خود فكر كنيد و براي آنها وقت بگذاريد بايد بدانيد آنها از كجا مي‌آيند و چرا آنها را احساس مي‌كنيد.
احساسات و هيجانات مي‌توانند به پنج دسته اصلي تقسيم شوند: عشق، لذت، ترس و خشم و اندوه.
بنابراين دفعه بعد كه خشمگين شديد سعي كنيد بيشتر فكر كنيد و بفهميد چرا عصباني شده‌ايد. روي آن كار كنيد و براي خود مشخص كنيد خشم بد است يا اصلاً خوب نيست ببينيد براي خشم خود چه كاري مي‌توانيد انجام دهيد و قبل از اينكه شما را كنترل كند چگونه آن را كنترل كنيد براي ساير احساسات نيز چنين است.
خود‌تدبيري: آيا اين توانايي را داريد كه خود را كنترل كنيد؟ چه قابليت‌هاي ديگري داريد آيا فردي پيشرو و مبتكر، انعطاف‌پذير، ترغيب‌كننده، با وجدان كاري بالا و قابل اعتماد هستيد؟ هر‌گاه خود را با نظم و تمركز مديريت كرديد آنگاه مي‌توانيد بيشترين دستاوردها را داشته باشيد.
آگاهي اجتماعي: آگاهي اجتماعي بدين جهت مفيد است كه وقتي با ديگران برخورد مي‌كنيد بتوانيد اثر مثبتي در آنها القا كنيد. اين يعني چنين توانايي داشته باشيد كه بتوانيد مشكلات ديگران را درك كنيد، بتوانيد خود را جاي اطرافيان بگذاريد و از ديد آنها به قضايا بنگريد به طوري كه طرف مقابل شما هم بفهمد شرايط و مشكلات او را درك كرده‌ايد. مثلاً يك مدير براي خرج تحصيل فرزندش ممكن است مشكلي نداشته باشد ولي گاه همين هزينه براي كارمند او كمر‌شكن است. پس هيچگاه خود را معيار مقايسه قرار ندهيد. بدتر از همه اينكه بعضي مديران اين مقايسه را به زبان مي‌آورند. سعي كنيد از دايره‌اي كه خود مركز آن هستيد بيرون بياييد و سپس ديگران را درك كنيد.
بيشتر افراد مي‌خواهند از آنها قدرداني شود مي‌خواهند فهميده شوند و زماني كه شما همدردي خود را نشان مي‌دهيد و به آنها اهميت مي‌دهيد احترام آنها را نسبت به خود جذب خواهيد كرد حتي مي‌توانيد تسهيلاتي در اختيارشان قرار دهيد و سرويس‌هايي ارائه دهيد تا از رضايتشان اطمينان حاصل نماييد. نتيجه اين كار افزايش بهره‌وري و رشد سازمان شماست.
مديريت روابط: افراد با EQ بالا معمولاً توانايي ايجاد روابط قوي با اطرافيان و ايجاد يك شبكه كارآمد را دارد. آنها اين توانايي را دارند كه ديگران را براي اثرگذار بودن تهييج كنند، افراد ديگر را آموزش دهند، تناقض‌ها را مديريت كنند، روابط قوي ايجاد كنند و يك مديريت ارزشمند را به نمايش بگذارند.
احساسات سرمايه انسان است. زماني كه EQ خود را تقويت مي‌كنيد در حقيقت آن دسته از توانايي‌هاي خود را تقويت مي‌كنيد كه مي‌تواند شما را به نهايت كارايي نزديك كند.
البته داشتن اطلاعات فني و تخصصي در هر رشته‌اي كه كار مي‌كنيد بسيار مهم است و از شما انتظار مي‌رود چنين اطلاعاتي داشته باشيد. اما وقتي كه توانايي‌ها و مهارت‌هاي تخصصي را با EQ بالا همزمان داشته باشيد بدون شك در محيط حرفه‌اي امروزه موفقيت را به‌دست خواهيد آورد و البته EQ شما را از رقبا متمايز مي‌كند.
*كارشناس ارشد روانشناسي صنعتي و سازماني
