جوان آنلاین: مهم‌ترین مسیر جهت تحقق عدالت در توزیع یارانه‌های انرژی، عدم تغییر قیمت پلکان مشترکان کم‌مصرف و تمرکز کامل بر کاهش مصرف در بخش مشترکان خارج از الگوی بهینه است. در این زمینه از مشترکان پرمصرف بخش خانگی قیمت صادراتی گاز اخذ و یارانه انرژی برای مصارف خارج از الگوی بهینه حذف خواهد شد. به این ترتیب می‌توانیم مصرف غیربهینه را اصلاح و در نهایت ناترازی گاز و برق را بدون فشار آوردن به عموم مردم به حداقل برسانیم.
تعرفه‌گذاری پلکانی طی دو سال گذشته در حوزه برق و گاز به کار گرفته شد. این روش نتایج مثبتی داشت. از یک طرف به تشویق کم‌مصرف‌ها پرداختیم و آنها را از یارانه و تخفیف بهره‌مند کردیم و از طرف دیگر، هزینه واقعی‌تری از پرمصرف‌ها اخذ کردیم.
تعرفه‌های جدید گاز که قیمت گاز به قیمت گاز صادراتی در پله پرمصرف‌ها متصل کرده است، به نفع جلوگیری از اصلاح مصرف غیربهینه و غیرضرور است. از این منظر، باید با استفاده از روش تعرفه‌گذاری پلکانی مؤثر در اتصال قیمت گاز پرمصرف‌ها به ۷۵ درصد قیمت گاز صادراتی، حرکتی راهبردی در زمینه مدیریت مصرف است و موجب بهینه‌سازی مصرف مرفه‌ترین مشترکان، بدون اعمال کمترین فشار قیمتی به عموم مردم و مصارف درون الگو خواهد شد. با این روش می‌توانیم پرمصرف‌ها را ملزم به کاهش مصرف کنیم و هر پرمصرفی که مصرف خود را بهینه نکند؛ باید دست در جیب خود کند و یارانه انرژی برای مصارف خارج از الگوی بهینه حذف شده است.
طی دو سال گذشته، درباره روش تعرفه‌گذاری پلکانی در لایحه بودجه سنواتی بندی آورده شده بود. این روش براساس لایحه بودجه ۱۴۰۴ طی سال آتی نیز ادامه خواهد یافت. مبتنی بر این روش، علاوه بر تحقق عدالت، شاهد تحقق بهینه‌سازی مصرف در بین مشترکان خارج از الگو هستیم. عدم تغییر قیمت برای مشترکان کم‌مصرف و تمرکز کامل بر اصلاح مصرف و رفتار پرمصرف‌ها، دقیقاً همان جلوه‌عملی عدالت اجتماعی در حوزه انرژی است. با تداوم این مسیر، می‌توان بحران ناترازی گاز و برق را بدون فشار اقتصادی بر طبقات متوسط و پایین کاهش داد، زیرا مصرف خارج از الگو در نهایت به محدوده‌ای نزدیک به قیمت واقعی یا صادراتی سوق می‌یابد. نتیجه این روند، پایداری شبکه انرژی کشور، کاهش وابستگی به واردات، بهبود بودجه دولت و حرکت به سمت مدیریتی عقلانی و مسئولانه در بهره‌برداری از منابع ملی خواهد بود.
در نهایت، تعرفه‌گذاری هوشمند گاز، یک سیاست کوتاه‌مدت موقتی نیست، بلکه حرکت به سمت یک آینده پایدار، عادلانه و مبتنی بر بهینه‌سازی مصرف انرژی است؛ آینده‌ای که در آن، یارانه‌های انرژی به جای حمایت از مصرف لاکچری و غیرضروری، در خدمت رفاه عمومی و منافع ملی قرار می‌گیرد.
اتخاذ نظام جدید تعرفه‌گذاری گاز که قیمت مصرف‌خارج از الگوی مشترکان پرمصرف را به نرخ گاز صادراتی متصل کرده است، نقطه عطفی در مدیریت منابع انرژی کشور محسوب می‌شود. این سیاست در واقع پاسخی به سال‌ها مصرف بی‌رویه گاز در بخش خانگی است که بدون هیچ‌گونه بازدارندگی، بیشترین سهم را در ایجاد ناترازی گاز به خود اختصاص داده است. پیوند زدن قیمت گاز پرمصرف‌ها به ۷۵ درصد نرخ صادراتی، یک اقدام راهبردی در جهت ایجاد اصلاح واقعی مصرف است، چراکه هم‌زمان مصرف بی‌رویه را پرهزینه می‌کند و مصرف مطابق الگو را بدون افزایش هزینه حفظ می‌نماید.
بهترین مسیر تحقق عدالت و کاهش مصرف انرژی با اخذ قیمت صادراتی گاز از پرمصرف‌ها
حسنعلی اخلاقی، نماینده مجلس در گفت‌و‌گو با «جوان» درخصوص پیشنهاد دولت مبنی بر اینکه افزایش تعرفه انرژی به میزان ثابت و پلکانی، اثرگذاری تعرفه‌گذاری پلکانی و مؤثر مبتنی بر اتصال قیمت صادراتی انرژی برای پرمصرف‌ها را تصریح کرد: یکی از شعار‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی، عدالت است. مردم که در سال ۵۷ علیه نظام شاهنشاهی انقلاب کردند، از بی‌عدالتی این رژیم به ستوه آمده بودند.
وی ادامه داد: با توجه به توضیحی که در بالا داده شد، هر اقدام و سیاستی که قرار است در نظام جمهوری اسلامی انجام دهیم، باید پیوست عدالت را مدنظر داشته باشیم.
این نماینده مجلس گفت: نظام جمهوری اسلامی کارش را با عدالت محوری شروع کرد و تلاش بر این است که در این سمت و سو حرکت کنیم. البته این عدالت یک مفهوم گسترده است و ابعاد مختلف را در برمی‌گیرد.
اخلاقی گفت: همه ما موظف هستیم در بخش قانونگذاری و اجرا به سمت عدالت حرکت کنیم و سیاست‌هایی را به اجرا بگذاریم که هر چه بیشتر عدالت را در کشور گسترش دهد.
این نماینده مجلس گفت: در مجلس تلاش کردیم در حوزه مالیاتی عدالت خوبی را ایجاد کنیم. در بخش مالیات‌ستانی و معافیت مالیاتی به سمت ایجاد عدالت حرکت کردیم. در بخش استفاده از انرژی نیز هر کسی مازاد بر الگوی بهینه مصرف داشته باشد؛ باید جریمه شود به نحوی که مصرف خود را کاهش دهد و به میزان الگوی بهینه مصرف نزدیک شود. در مجلس پیگیری کردیم که یارانه انرژی صرفاً به مشترکان درون الگوی بهینه تخصیص یابد و هر واحد مصرف انرژی خارج از الگوی بهینه باید به قیمت نزدیک به صادراتی از پرمصرف‌ها و مشترکان خارج از الگو اخذ شود.
اخلاقی گفت: در بخش تعرفه برق، گاز و آب هم باید به سمت عدالت‌محوری برویم. روش تعرفه‌گذاری پلکانی مؤثر به عدالت نزدیک‌تر است و منافع کشور را بیشتر تأمین می‌کند.
وی ادامه داد: اینکه تعرفه‌ها برای همه پلکان‌ها به صورت برابر افزایش پیدا کند، عادلانه نیست. این روش غیرپلکانی به نفع کسانی است که بیشتر از انرژی استفاده می‌کنند، زیرا هر چقدر بیشتر مصرف کنند، بیشتر از یارانه بهره‌مند می‌شوند.
این نماینده مجلس گفت: با توجه به ناترازی‌ای که در حوزه برق و گاز داریم، باید تعرفه‌گذاری‌ها را به سمتی ببریم که مشوقی در راستای کنترل مصرف باشد و پرمصرفی را مدیریت کند.
اخلاقی گفت: شاید راحت‌ترین کار این باشد که تعرفه‌ها را برای تمامی خانواده‌ها در همه پلکان‌ها به صورت برابر افزایش دهیم، اما این روش از عدالت به دور است و منافع کشور را در بخش مدیریت مصرف تأمین نمی‌کند.
وی ادامه داد: نیاز است براساس شرایط خانوار‌ها و میزان مصرف‌شان تعرفه گاز و برق را از آنها اخذ کنیم. روش تعرفه‌گذاری پلکانی قطعاً برای دولت کمی زحمت ایجاد می‌کند، اما روش مناسب‌تری برای تعرفه‌گذاری است.
این نماینده مجلس گفت: مهم‌ترین مسیر جهت تحقق عدالت در توزیع یارانه‌های انرژی، عدم تغییر قیمت پلکان مشترکان کم‌مصرف و تمرکز کامل بر کاهش مصرف در بخش مشترکان خارج از الگوی بهینه است. در این زمینه باید برای مشترکان پرمصرف برق و گاز بخش خانگی، علاوه بر گرفتن قیمت واقعی انرژی در ازای هر واحد مصرف خارج از الگوی بهینه، عوارض و مالیاتی بر مصرف غیربهینه و بد مشترکان پرمصرف نیز اخذ شود تا بتوانیم مصرف غیربهینه را اصلاح و در نهایت ناترازی گاز و برق را بدون فشار آوردن به عموم مردم به حداقل برسانیم که این عدد نزدیک به قیمت صادراتی گاز و برق است و در این روش عدالت نهفته است.
وی در پایان گفت: هدف اصلی این نظام تعرفه‌ای جدید نیز کسانی هستند که سهمی نامتعارف از مصرف انرژی را به خود اختصاص داده‌اند و با رفتار مصرفی غیرضروری، علاوه بر تحمیل هزینه هنگفت به کشور، عدالت توزیع یارانه‌های انرژی را نیز نقض می‌کنند. به بیان دیگر، این سیاست هیچ‌گونه فشاری به عموم خانوار‌های کم‌مصرف و حتی مصرف‌کنندگان درون الگو وارد نمی‌کند و دقیقاً افرادی را هدف قرار می‌دهد که خارج از چارچوب مصرف بهینه عمل می‌کنند. اصلاح الگوی تعرفه‌ای جدید، مسیری روشن به سوی عدالت اقتصادی است، زیرا منابع یارانه‌ای کشور را از حلقه‌ای کوچک و برخوردار خارج کرده و به نفع عموم مردم بازتوزیع می‌کند. به همین دلیل، این سیاست نه‌تنها بازدارندگی لازم را ایجاد می‌کند، بلکه باعث می‌شود پرمصرف‌ها بدون تحمیل هزینه بر بودجه عمومی، مسئولیت رفتار مصرفی خود را بپذیرند.
