جوان آنلاین: تنش‌های فزاینده میان واشینگتن و پکن، این دو را هم مجبور کرد که یک «تلفن قرمز» برای خطوط تماس ویژه دوطرف راه‌اندازی کنند. تصمیمی که یادآور دوران جنگ سرد میان امریکا و شوروی است؛ زمانی که خط مستقیم واشینگتن- مسکو برای جلوگیری از برخورد اتمی ایجاد شد. این بار، قرمز شدن خط تماس میان قدرت‌های قرن بیست‌ویکم، نشانه نزدیک شدن آنها به تنش و خصومت و تلاش برای مهار آن است.
«پیت هگست» وزیر جنگ امریکا دیروز در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که او و همتای چینی‌اش، ژنرال «دونگ جون»، پس از گفت‌وگوی تلفنی، بر ایجاد کانال‌های ارتباطی نظامی توافق کرده‌اند تا «از افزایش تنش‌ها جلوگیری شود». به گفته او، این تصمیم نتیجه مستقیم دیدار اخیر ترامپ و شی جین‌پینگ در حاشیه اجلاس کره جنوبی است؛ دیداری که در ظاهر بر کاهش تعرفه‌ها و بازسازی روابط اقتصادی تمرکز داشت، اما در عمل نشان داد دو کشور از کشیده شدن جنگ تعرفه به رویارویی نظامی نگرانند و پذیرفته‌اند که برای کنترل رقابت‌شان، باید دوباره سازوکار‌های مهار بحران دوران جنگ سرد را احیا کنند. وزارت دفاع چین با تأیید این گفتوگو، اعلام کرد پکن خواهان «تحول صلح‌آمیز» روابط است، اما همزمان در برابر «تحریک‌ها درباره تایوان و دریای چین جنوبی» قاطعانه واکنش نشان خواهد داد. دونگ جون در بیانیه‌ای گفت: «اتحاد مجدد چین و تایوان روندی تاریخی و غیرقابل توقف است و ایالات متحده باید در گفتار و عمل احتیاط کند.»
در واشینگتن، مقام‌های پنتاگون این تماس را «بازگشت یک مکانیسم ضروری اعتمادسازی» می‌دانند. یکی از سخنگویان وزارت دفاع امریکا به شبکه سی‌ان‌ان گفت: «پس از قطع چند خط ارتباطی در سال ۲۰۲۲ به‌دلیل سفر نانسی پلوسی به تایوان، این نخستین بار است که پکن برای گفت‌وگوی اضطراری نظامی چراغ سبز نشان می‌دهد.» کارشناسان در تفسیر معنای این «کانال ارتباطی ویژه» اختلاف دارند. «بونی گلاسر»، مدیر برنامه چین در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS)، در گفتوگو با رویترز می‌گوید: «چنین کانال‌هایی نشانه کاهش خصومت نیستند، بلکه پذیرش واقعیت رقابت بلندمدت‌اند. واشینگتن و پکن حالا مانند واشینگتن و مسکو در دهه ۶۰ میلادی می‌دانند که باید برای مدیریت بحران، حداقل یک خط اضطراری باز بگذارند.»
کاهش ۹۰ کانال رسمی
انتظار می‌رود زرادخانه هسته‌ای چین در چارچوب استراتژی هسته‌ای این کشور بیش از دو برابر شده و از حدود ۳۰۰ کلاهک در سال ۲۰۲۰ به تقریباً ۶۰۰کلاهک تا پایان سال ۲۰۲۵برسد و طبق برآورد‌های وزارت دفاع ایالات متحده، می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ از هزار کلاهک نیز فراتر رود. در شرایطی که پنج‌شنبه هفته قبل نیز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا به پنتاگون دستور داد که فوراً آزمایش سلاح‌های هسته‌ای را از سر بگیرد و به این ترتیب به یک توقف ۳۳ ساله پایان دهد، این دستور نشانه‌ای از ورود دو طرف به یک دوره جدید است، دوره‌ای که احتمالاً مختصاتی نزدیک به رویارویی جنگ سردی امریکا و شوروی دارد.
نخستین خط تماس مستقیم میان کاخ سفید و کرملین پس از بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۳ برقرار شد تا مانع اشتباهات محاسباتی شود. بعدها، مشابه همین کانال‌ها میان برخی کشور‌های دیگر در سطح منطقه‌ای هم دنبال شد. با این حال، بر اساس گزارش CSIS، ایالات متحده و چین پیش از قطع خطوط در ۲۰۲۲، بیش از ۹۰ کانال ارتباطی رسمی و نیمه‌رسمی داشتند که از تماس‌های نظامی و دیپلماتیک تا همکاری‌های علمی را دربر می‌گرفت. اکنون، تلفن قرمز جدید در واقع احیای همان شبکه در شکل محدود و صرفاً نظامی است.
سایه جنگ سرد جدید
راه‌اندازی این خط در زمانی انجام می‌شود که نشانه‌های بازگشت رقابت بلوکی در همه عرصه‌ها دیده می‌شود؛ از جنگ تعرفه‌ها و محدودیت بر تراشه‌های نیمه‌رسانا تا تمرکز امریکا بر ائتلاف‌های منطقه‌ای نظیر آکوس و کواد. پکن نیز در مقابل، با گسترش همکاری‌های نظامی با روسیه و مانور‌های دریایی مشترک در اقیانوس آرام، نشان داده است که از مواجهه نمادین ابایی ندارد. ترامپ پس از دیدار با شی جین‌پینگ در پلتفرم خود نوشت: «دیدار من با رئیس‌جمهور چین برای هر دو کشور عالی بود. خدا چین و ایالات متحده را حفظ کند.» کاخ سفید هم دیروز جزئیات توافقنامه‌ای را که میان «دونالد ترامپ» و «شی جین‌پینگ» امضا شده، منتشر کرد و آن را «پیروزی بزرگ» در جهت کاهش تنش‌های اقتصادی میان دو قدرت بزرگ جهان توصیف کرد. این در حالی است که طبق گزارش سی‌ان‌ان، همان هفته، صادرات چین به امریکا ۲۷درصد کاهش یافت و دو کشور همچنان درگیر جنگ تجاری هستند. تحلیلگران معتقدند این تناقض میان گفتار و عمل، نشانه‌ای از روابطی است که بیش از هر زمان دیگری «رقابتی-همکاری‌ستیز» شده است. به نوشته نیویورک‌تایمز، تلفن قرمز جدید احتمالاً بین پنتاگون و وزارت دفاع چین برقرار خواهد بود تا در صورت وقوع برخورد نظامی در دریای چین جنوبی یا اطراف تایوان، مسیر مستقیم تماس فوری فراهم باشد. پیش‌تر نیز میان امریکا و روسیه خطوط مشابهی برای پرهیز از برخورد تصادفی در سوریه و دریای سیاه ایجاد شده بود.
