جوان آنلاین: روند سیاسی در ارتباط با تحولات شمال سوریه به طور ویژه مذاکرات دولت دمشق با قسد شاهد تحولاتی بوده که این تحولات ارزیابی‌های متفاوتی درپی داشته است. دو تحول مهم در هفته اخیر رخ دادکه در مورد نخست، مظلوم عبدی فرماند قسد (قوات سوریا الدیمقراطیة) اعلام کرد که درباره ادغام نیروهایش در ارتش سوریه به توافقاتی رسیده است.
به گزارش تسنیم، بر پایه‌ی این اظهارات، قرار شده نیرو‌های قسد در قالب سه لشکر حسکه، رقه و دیرالزور در چهارچوب ارتش سوریه سامان یابند. همچنین عبدی تصریح کرد که درباره‌ی ادغام نیرو‌های «آسایش» – یگان‌های امنیت داخلی در مناطق شرق فرات – توافق شده است که این یگان‌ها در وزارت کشور دولت موقت دمشق ادغام شوند.
این تحول به عنوان نشانه‌ای مثبت مورد توجه تحلیل‌گران قرار گرفته است. اظهارات مظلوم عبدی پس از مذاکرات وی با توماس باراک، نماینده‌ی ایالات متحده در امور سوریه، مطرح شد و به نظر می‌رسد نتیجه‌ی فشار‌های واشنگتن بر قسد برای عقب‌نشینی از مواضع پیشین مخالفت‌آمیز با ادغام باشد؛ عقب‌نشینی‌ای که قابل ملاحظه تلقی می‌شود.
تحول دوم، برگزاری دور جدید مذاکرات کمیته‌های فرعی توافق ده مارس در شهر رقه است. کمیته‌ی نظامی–امنیتی مشترک میان دمشق و کرد‌ها در این شهر تشکیل جلسه داده است. در جریان این دیدار، کُرد‌ها به نشانه‌ی حسن نیت، تعدادی از نظامیانی را که در درگیری‌های اخیر، اسیر گرفته بودند، به هیئت دولت موقت تحویل دادند.
این دو تحول به عنوان گام‌های مهم و نشانه‌ی مثبت در مسیر حل مشکلات میان قسد و دولت دمشق از سوی رسانه‌های عربی گزارش شد؛ روایتی که در نگاه نخست روندی رو به سازش را القا می‌کند.
همزمان با این روایت مثبت، روایتی دیگر وجود دارد که مضمون آن نشان می‌دهد چشم‌انداز فوق تا حدی خوش‌بینانه است. مسائلی در بیانیه‌ی مظلوم عبدی مطرح نشده که پرسش‌برانگیز است؛ به‌ویژه اینکه مشخص نیست آیا ادغام مطابق فرمول مورد نظر ترکیه و دمشق خواهد بود – یعنی به نحوی که افراد عرب یا غیرکُرد نیز بتوانند در یگان‌های قسد عضو شوند – یا آنکه ادغام، صرفاً به صورت حفظ یگان‌های مستقل کرد صورت خواهد گرفت.
در همین زمینه، سیبان حمو، از فرماندهان قسد، اعلام کرده است که آنان الحاق را تنها به شرط حفظ هویت می‌پذیرند و واحد‌های تحت امر می‌توانند در قالب لشکر شرقی یا لشکر شمالی ارتش سوریه عمل کنند، اما همچنان پرچم قسد را حفظ کنند.
همچنین فرمانده فرمانده یگان‌های مدافع خلق موسوم به (YPG) هم گفته که تاکنون فقط وعده‌های شفاهی از سوی دمشق دریافت شده است. همچنین فرماندهی یگان‌های مدافع زنان خلق موسوم به (YPJ) در صورت ادغام قسد در ارتش، حاضر به پیوستن به این روند نخواهد بود که این موضع گیری نشانگر شکاف درونی موجود در قسد است.
این وضعیت، به‌روشنی نشان می‌دهد که قسد در شرایط فشار فزاینده‌ی ایالات متحده قرار دارد و آمریکا نیز تحت تأثیر فشار‌های آنکارا، در تلاش است تا کرد‌ها را به پذیرش پروژه‌ی ادغام وادار کند.
از سوی دیگر، اظهارات اسعد شیبانی، وزیر خارجه دولت موقت که با لحنی آمرانه و تا حدی تهدید آمیز در مصاحبه‌ای تاکید کرد که «جایی برای مذاکره درباره‌ی فدرالیسم وجود ندارد» و یا آنکه «زمان آن رسیده که قسد ادغام شود» و «کسانی که به دنبال همه چیز هستند، ممکن است همه چیز را از دست بدهند»، نشان می‌دهد که از نظر دمشق هنوز مسائل زیادی باقی مانده است.
با این حال، در همان مصاحبه شیبانی جنبه‌های مثبتی نیز مطرح کرده و گفته «اکنون فرصت تاریخی برای کُرد‌های سوریه است تا از درب سازش وارد شوند» و یا گفته «دولت دمشق قصد دارد به کُرد‌ها مناصب سیاسی و اجرایی بدهد» که این وعده‌ها گرچه امیدبخش به نظر می‌رسند، اما نشان دهنده توافق در دسترس و قطعی نیست.
هاکان فیدان، وزیر خارجه‌ی ترکیه و ابراهیم کالین رئیس سازمان اطلاعات ترکیه (میت) که میزبان هیاتی عالی رتبه از سوریه بود، فیدان پس از این مذاکرات در مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه «گفت‌و‌گو‌ها با کُرد‌ها نتایج ملموسی دربر نداشته» گفته که «قرار بود نیرو‌های YPG از شهر‌های عربی عقب‌نشینی کنند، اما چنین نکردند» و «درباره‌ی دیرالزور هنوز هیچ توافق مکتوبی حاصل نشده» و اینکه «راه‌حلی برای تونل‌ها و موشک‌های پ‌ک‌ک در سوریه ارائه نشده و ترکیه حاضر به پذیرش این وضعیت نیست».
این موضع‌گیری‌ها نشان می‌دهد که ترکیه احساس خطر فزاینده‌ای نسبت به شرایط موجود دارد. برخلاف ارزیابی‌های اولیه، هیچ نتیجه‌ی ملموسی از مذاکرات به‌دست نیامده و فضای بی‌اعتمادی بین همه‌ی طرف‌ها وجود دارد.
روزنامه‌ی الاخبار نیز در گزارشی نوشت که توافقات مقدماتی مظلوم عبدی با آمریکایی‌ها درباره‌ی ادغام، صرفاً توافقاتی اولیه است و به‌دلیل وجود اختلافات متعدد، احتمالاً این توافقات پایدار نخواهند بود.
اصرار دمشق بر انحلال عملی قسد – که از دید ناظران، خواسته‌ی اصلی آنکارا محسوب می‌شود – موجب شده روند گفت‌و‌گو‌ها عملاً به بن‌بست برسد و حتی اگر چنانچه فرماندهی قسد این شرط را بپذیرد، افزایش اختلافات درونی میان گروه‌های مسلح کُرد سوری حتمی خواهد بود.
در چنین شرایطی، مذاکرات عملاً در وضعیت بن‌بست سیاسی قرار گرفته و ممکن است آمریکا تحت لابی ترکیه در گام‌های بعدی با فشار به کُرد‌ها آنها را به عقب‌نشینی وادار سازد یا ترکیه را متقاعد کند تا انعطاف نشان دهد؛ اما در این میان، رژیم صهیونیستی احتمالا علیه این لابی گری آنکارا عمل خواهد کرد؛ لذا بی‌میلی تل‌آویو به حل این بحران، موجب تداوم وضعیت پرابهام و بی‌ثباتی در شمال سوریه شده است.
در مجموع، این تحولات سبب گردیده که روند سیاسی سوریه به مرحله‌ای از پیچیدگی و رکود برسد؛ وضعیتی که هنوز نمی‌توان آن را «بن‌بست کامل» دانست. اما اگر این بن‌بست سیاسی تثبیت شود، مرحله‌ی بعدی احتمالاً درگیری نظامی در شمال سوریه خواهد بود که بازیگران منطقه‌ای نیز در آن گرفتار خواهند شد.
