جوان آنلاین: در روز‌های گذشته، ایستگاه تازه تأسیس مترو تهران با نام «مریم مقدس» به سرعت در شبکه‌های اجتماعی و محافل عمومی به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات بدل شد. انتخاب نامی که ظاهراً تنها به یک تصمیم فرهنگی یا اداری شهرداری محدود می‌شد، اکنون به نمادی تبدیل شده‌است که در آن واکنش‌های متنوع و گاه متضادی از سوی شهروندان، کارشناسان و نمایندگان اقلیت‌های دینی به چشم می‌خورد.
ماجرا از انتشار تصویری از تابلو ایستگاه «مریم مقدس» آغاز شد، تصویری که در نگاه بسیاری از کاربران فضای مجازی و رسانه‌ها، بیشتر از یک تابلو بود؛ نمادی از همزیستی دینی و فرهنگی در شهری چندمذهبی. حضرت مریم که هم در دین مسیحیت و هم در اسلام جایگاهی والا دارد، انتخابی بود که پیام احترام متقابل ادیان و همدلی میان اقوام را القا می‌کرد.
نامی که افکار عمومی را برانگیخت
با این حال، همان‌قدر که این انتخاب تحسین شد، سؤالاتی جدی درباره علت و انگیزه پشت این نامگذاری مطرح شد؛ پرسش‌هایی از این دست که آیا این انتخاب تنها جنبه فرهنگی دارد یا پیامد‌های سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی پشت آن نهفته است؟ همچنین برخی کاربران با نگاهی انتقادی، این اقدام را در کنار مسائل اساسی شهری، چون مشکلات حمل و نقل و زیرساخت‌های تهران قرار دادند و آن را در اولویت‌بندی‌های شهری مورد تردید قرار دادند.
هدفی فراتر از یک ایستگاه
محمد امین شعبانیان، مدیر پروژه شرکت مترو تهران، هدف از این نامگذاری را بسیار فراتر از یک انتخاب ساده خواند و توضیح داد: ایستگاه «مریم مقدس» یکی از ایستگاه‌های کلیدی خط ۶ است که با هدف نمایش همزیستی ادیان و فرهنگ‌ها در تهران طراحی شده‌است. انتخاب نام حضرت مریم، شخصیتی مشترک در اسلام و مسیحیت، پیامی از صلح، دوستی و همدلی است که می‌خواهیم به جامعه منتقل کنیم.
وی افزود: طراحی این ایستگاه در ابتدای شکل‌گیری آن یعنی حوالی سال ۱۳۹۴ به شکلی متفاوت پیش رفته بود، اما به درخواست جامعه ارامنه و کلیسای سرکیس مقدس، طی یک سال اخیر بازنگری کامل شده‌است.
مدیر پروژه شرکت مترو تهران ادامه داد: ما بیش از ۶۰جلسه کاری با حضور نمایندگان کلیسا، جامعه ارامنه، شورای شهر و کارشناسان مختلف برگزار کردیم تا طرحی جامع و در عین حال هنری داشته باشیم که گویای همزیستی ادیان باشد.
ایستگاهی به مثابه گالری هنری و فرهنگی
ایستگاه «مریم مقدس» حالا چیزی فراتر از یک ایستگاه معمولی است؛ مجسمه‌ای سنگی به ارتفاع بیش از دو متر از حضرت مریم، ساخته‌شده توسط کلیسا، در فضای آن نصب شده‌است. در بخش‌های مختلف، تابلو‌های هنری متعددی نصب شده‌است که همزیستی ایرانیان با ادیان مختلف را به تصویر می‌کشند.
همچنین، دیوار‌های بخش بلیت‌فروشی و سکوی ایستگاه به آیات ۲۹ تا ۳۴ سوره مریم به زبان‌های فارسی و عربی همراه با ترجمه مزین شده‌اند. ورودی ایستگاه نیز با نام خدا به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و ارمنی تزئین شده‌است که جلوه‌ای از تنوع فرهنگی تهران را به نمایش می‌گذارد.
گامی برای نزدیکی اقوام و ادیان
کشیش ساهاک خسرویان، عضو شورای خلیفه‌گری سرکیس مقدس، درباره اهمیت این نامگذاری گفت: این اقدام نه‌تنها برای جامعه مسیحیان، بلکه برای تمام اقشار جامعه ایران مهم است، زیرا حضرت مریم در هر دو دین اسلام و مسیحیت جایگاهی والا دارد.
وی افزود: این نامگذاری باعث خوشحالی ارامنه و مسیحیان ایران‌شده و نقطه عطفی در جهت نزدیکی هر چه بیشتر ادیان است.
کشیش خسرویان اشاره کرد که واکنش‌های گسترده در فضای مجازی، بازتابی از اهمیت این نامگذاری است که در کمتر از ۱۰ روز، تصاویر و مطالب به زبان‌های ارمنی، انگلیسی و فارسی منتشر شده و بحث‌های متعددی درباره آن شکل گرفته‌است.
وی همچنین به بعد عملی این نامگذاری اشاره کرد و گفت: ایستگاه «مریم مقدس» دسترسی مسیحیان تهران را به کلیسای سرکیس مقدس، که روبه‌روی ایستگاه واقع شده، آسان کرده‌است. این کلیسا محل شورای خلیفه‌گری و مرکز اداری ارامنه است و بازدیدکنندگان و شهروندان می‌توانند با چند خط عوض کردن مترو به راحتی به آنجا برسند.
تلاش برای تلفیق حمل و نقل و فرهنگ
عباس فتح‌علی‌پور، مجری خط ۶ مترو تهران، درباره روند اصلاح طرح معماری گفت: این پروژه‌ای پیچیده و سنگین بوده‌است که نیازمند همکاری تخصصی تیم‌های مهندسی، فرهنگی و پیمانکاران بود. ما چندین سال روی بازنگری و اصلاح طرح کار کردیم تا طرح نهایی شکل بگیرد.
وی افزود: ما می‌خواستیم فضایی ایجاد کنیم که هم حمل و نقل عمومی را توسعه دهد و هم در عین حال پیام فرهنگی - همزیستی را منتقل کند.
فتح‌علی‌پور درباره هزینه ساخت این ایستگاه بیان کرد: ساخت هر ایستگاه مترو در سال ۱۴۰۴ حدود هزارو۲۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد. پروژه از سال ۹۵- ۹۴ آغاز شد، ولی در سال‌های ۹۷- ۹۶ متوقف شد و مجدداً با مدیریت جدید شهری فعال شد.
صدای مردم و فعالان شهری
بازتاب نامگذاری ایستگاه «مریم مقدس» در شبکه‌های اجتماعی، گسترده و متنوع بود. بخشی از مردم و فعالان فرهنگی این نام را نشانه‌ای از گسترش فرهنگ تساهل، احترام متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز دانستند که برای شهری چندمذهبی مانند تهران ضروری است.
پیامی فراتر از یک ایستگاه مترو
از نظر فنی، ایستگاه «مریم مقدس» در عمق ۳۳متری زمین ساخته‌شده و حدود ۲۷ تا ۳۰ هزار متر مکعب بتن‌ریزی برای ساخت آن انجام شده‌است؛ پروژه‌ای که در عین داشتن جنبه‌های مهندسی و زیرساختی، حامل پیامی عمیق انسانی و فرهنگی نیز هست.
ایستگاه نه‌تنها محلی برای جابه‌جایی شهروندان، بلکه به عنوان نمادی از تمدن ایرانی مطرح شده‌است؛ تمدنی که در آن ادیان و فرهنگ‌ها در کنار هم به رسمیت شناخته‌شده و با احترام متقابل زندگی می‌کنند. این پیام قرار است هم در فضای زمینی و هم در زیرزمین مترو به نمایش گذاشته شود و یادآور این واقعیت باشد که تهران، شهری چند فرهنگی و چند مذهبی است.
ایستگاه «مریم مقدس» فراتر از یک ایستگاه حمل و نقل است، اینجا مکانی است برای تأمل و گفت‌وگوی فرهنگی و اجتماعی. اگرچه واکنش‌ها به آن گاه متضاد بوده، اما نشان داده که این ایستگاه توانسته پلی میان ادیان و فرهنگ‌ها بسازد و گفتمانی نو درباره احترام متقابل، همزیستی و هویت شهری به راه اندازد.
